Cazim Gürbüz
Yeminli Mali Müşavir
cazimgurbuz@yahoo.com

İvazlı Feragat Sözleşmelerinden Dolayı Veraset ve İntikal Vergisi Alınacak mı, Kimden Alınacak?

“İvazlı Feragat Sözleşmeleri” eski Medeni kanun 475, Yeni Medeni Kanun 528-530’uncu maddelerinde düzenlenmiştir.

Bu sözleşmelerle, mirasçı olabilecek kişiler, bir ivaz (maddi karşılık) alarak mirasçılıktan feragat etmektedirler.

Bu sözleşmelerden dolayı, Veraset ve İntikal Vergisi alınıp alınmayacağı ve verginin mükellefinin sözleşme taraflarından hangisinin olacağı, tartışma doğurmaktadır.

7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesinde verginin mükellefi şöyle tanımlanmakta ve açıklanmaktadır:  “Veraset ve İntikal Vergisinin mükellefi, veraset tarikiyle veya ivazsız bir tarzda mal iktisabeden şahıstır.”

Olayımıza dönelim ve bu maddenin lafzı ve ruhu ışığında, ivazlı feragat halinde mükellefiyetin ne olacağı konusunda fikir yürütelim. İvazlı feragat durumunda, “veraset tarikiyle” mal edinimi söz konusu değildir, bir karşılık alınarak mirastan vazgeçme durumu vardır. Doğaldır ki, “ivazsız intikal” de söz konusu değildir.

Yani ilk bakışta, böylesi durumlarda ortada bir mükellef olmadığı için,  vergileme de olmayacağı anlamı ve yorumu çıkmaktadır.

Çıkmaktadır ya, bu konuda yorumlar da, İdare’nin yorumları da oldukça farklıdır.

Bazı vergi hukukçuları diyorlar ki “Feragat olayı, diğer mirasçıların miras paylarının artmasına sebep olur ve miras, bu diğer mirasçılar nezdinde vergilenir.”

Bu görüş, bazı hallerde doğrudur, bu hallerin doğup doğmadığına bakmak gerek. Örnekleyelim, somutlayalım:  Tüm tutarı 1000 TL olan bir miras var ortada ve 5 de mirasçı. Yani bu varlığa sahip kişi bugün ölse, her mirasçı bu mirastan 200’er TL (kişilerin özel durumlarını dikkate almıyoruz) alacak. Mirasçıların 2’si ile ivazlı feragat sözleşmesi yaparak onları devreden çıkarıyoruz.

Şıklara bakalım:

1-Feragat edecek mirasçılara 200 TL  ya da üzerinde bir ivaz sağlıyoruz. Diyelim ki, 300’er lira ödüyoruz. Bu durumda, öteki mirasçıların miras paylarında herhangi bir artış söz konusu değildir.

2-Feragat edecek mirasçılara 200 TL altında ivaz sağlıyoruz. Diyelim ki 150’şer TL ödüyoruz. İşte bu durumda, öteki mirasçıların miras paylarında bir artış söz konusudur ve bu elbette vergilendirilmelidir. Çünkü bu bir ivazsız intikaldir feragat edenler dışındaki mirasçılar için.

Gelgelelim Vergi İdaresi, hiç de böyle bakmıyor olaya, her zamanki gibi “idarenin yararı” yani “nasıl ederim de kestirmeden vergi alırım” yaklaşımı ve zihniyeti ile bakıyor bu olaya.

İşte verdiği özelge:

Sözleşme çerçevesinde gerçekleşen mirastan ivazlı feragat olayının V.İ.V. karşısındaki durumu hakkında.

Tarih: 19.04.2000

Sayı: B.07.0.GEL.0.60/6004-18084

T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü

TARİH : 19.04.2000
SAYI : B.07.0.GEL.0.60/6004-18084
KONU : Sözleşme çerçevesinde gerçekleşen mirastan
ivazlı feragat olayının V.İ.V. karşısındaki durumu hk.

...................

İLGİ : ..... 'e vekaleten Bakanlığımıza verdiğiniz 09/12/1999 tarihli dilekçeniz.

Dilekçeniz ve eklerinin incelenmesinden, ..... Noterliği'nde düzenlenen mirasçılıktan feragat sözleşmesi ile kızlarınız ..... , ..... ve .....'ün mirasçılık haklarından ve sıfatlarından feragat etmesine karşılık kendilerine bir miktar para verildiği, ayrıca tarafınızca kendilerine satışı yapılan gayrimenkulün bedelinin alınmasından vazgeçildiği ve bu olayın Defterdarlıkça ivazsız intikal kabul edilerek, veraset ve intikal vergisine tabi tutulmak istenildiği anlaşılmaktadır.
7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun 1'inci maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir şekilde bir şahıstan diğer bir şahsa intikali veraset ve intikal vergisine tabidir.
Öte yandan, Medeni Kanun'un 475'inci maddesinde, "Bir kimse, mirasçılardan biriyle ivazlı veya ivazsız, mirasçılıktan feragat mukavelesi yapabilir. Bu suretle feragat eden kimse, mirasçı sıfatını zayi eder.
Feragat mukavelesi ivazlı olduğu takdirde hilâfı şart edilmedikçe feragat eden kimsenin füruuna da müessir olur." denilmektedir.
Bu hükme göre, ivazsız veya ivazlı olarak mirastan feragatte;
1- Mirastan feragat eden, mirasçılık sıfatını yitirir ve mirasın açıldığı sırada sağ değilmiş gibi miras dışında kalır. Dolayısıyla, feragat eden kural olarak, miras payı isteyemeyeceği gibi terekenin borcundan da sorumlu olmaz,
2- Feragatin ivazlı olup olmaması, sağlararası ilişkideki intikalin niteliğine etki etmemelidir. Zira feragat sözleşmesi karşılığında alınan bedel, ivaz olarak tanımlansa bile, bu ivaz intikalin karşılığı değildir. Feragatte, taraflardan biri bir kıymet iktisap etmekte, bunun karşılığında diğer tarafa (mirasçılara veya murise) bir bedel ödememektedir. Bu nedenle, bu bir ivazsız intikaldir,
3- İvazsız feragat halinde, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu açısından herhangi bir vergileme yapılmaması, hem ortada bir terekenin bulunmaması (yani ölümün gerçekleşmemesi) hem de diğer mirasçılara verilen bir bedel (ivaz) bulunmamasındandır. Ölüm ve bu ölüme bağlı intikal gerçekleştiğinde vergileme yapılacaktır,
4- Mirastan ivazlı feragatte, feragat eden bir bedel (değer) almakta, karşılığında mirasından vazgeçtiği kişiye herhangi bir ivaz (intikal anında değer ifade eden bir mal veya hak) vermemektedir. İntikal eden değer karşılığında, ancak ölümle ortaya çıkabilecek bir miras hakkından vaz geçilmesi ivaz sayılamaz. Çünkü, bu feragatten her an karşılıklı anlaşma veya tek taraflı fesih ile vazgeçilebilir (MK. 494-495).
Bu nedenlerle, söz konusu sözleşme çerçevesinde gerçekleşen mirastan ivazlı feragat olayının ivazsız intikal sayılmak suretiyle Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun 16'ncı maddesinde yer alan tarifenin ikinci grubundaki oranların yarısının uygulanması suretiyle vergilendirilmesinde anılan Kanun hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.

Bakan a.

Yani, Vergi İdaremiz, ivazlı intikali, ivazsız intikal sayarak vergisini alıyor.

Böyle şey olur mu? Olmaz elbette, olmaz da, yargıya götürmek gerek, götüren olmamış araştırdığımız kadarıyla…

07.10.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.