Cazim Gürbüz
Yeminli Mali Müşavir
cazimgurbuz@yahoo.com

Miras Ortaklıklarında Hisse Devri O Kadar Basit Değil

                   Bilindiği gibi, Gelir Vergisi’nin 81’inci maddesinin 1.fıkrası, ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde kanunî mirasçılar tarafından işletme faaliyetlerine devam olunması ve işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle aynen devir alınması (bilanço usulüyle defter tutuluyorsa, bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) durumunda “vergilendirilmeyecek değer artış kazancı” doğduğunu kabul etmektedir.

                   Bu “aynen devralma”yı biraz açıklayalım. Bilanço değerleri, Vergi Usul Kanunu’nun değerleme hükümlerine göre (mukayyet değer hariç) değerlendirilmeyecek, Veraset ve İntikal Vergisi yönünden yapılan değerleme sonucu bulunan rakamlar hiçbir biçimde GVK 81/1 maddesi ile ilişkilendirilmeyecektir.

                   3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17-4/c maddesinde de, miras ortaklıklarının böylesi işletme devralmalarında KDV doğmayacağına ilişkin olarak GVK’ya koşut bir düzenleme mevcuttur.

                  Madde ve maddenin kısaca açıklaması böyle. Böyle de, sıra uygulamaya gelince, işler kitabına göre yapılmıyor ve çoğu kez, mirasçıların yukarıda anlatıldığı koşullardaki ferdî işletme devralmaları ile daha sonra bu işletmedeki hisselerini birbirlerine devretmeleri birbirine karıştırılmaktadır. Oysa ki, 81/1 maddede mirasçıların belli kayıt ve koşullarla işletmeyi devralmaları, vergi dışı bırakılmıştır. Bu devralamadan sonraki hisse devirleri ise, eğer hisse değerinden yüksek bir bedelle olmuşsa, vergiye tâbi olacaktır.

                  Konuyu bir örnekle açıklayalım:

                  Bir ferdî işletmenin sahibi ölmüş ve geriye X,Y,Z adlı üç mirasçı kalmıştır. Mirasçılar mirası kabul etmişler ve mahkemeye başvurarak veraset ilamı çıkarmışlardır.

                  Bilanço usulüne göre defter tutan bu işletmenin ortaklarından Y ve Z, miras hisselerini 5000’er YTL kâr almak suretiyle ortak X’e devretmişlerdir.

                  Olayın vergisel boyutunu tartışalım ve muhasebe kayıtlarını yapalım.

                  Önce muhasebe kayıtları:

                  İşletmenin sermayesi 75.000 YTL idi ve her ortağa 25000 YTL düşüyordu. Ortak X, ortak Y ve Z’ye, 50.000 YTL sermayeleri ile birlikte, 5’erden 10.000 YTL daha ilave olarak ödemiştir.

 

----------------------------------------/-------------------------------------------------------------------
500 Sermaye                                         50.000
  Ortak Y                      25.000
  Ortak Z                      25.000
131 Ortaklardan Alacaklar                   10.000
                                                                               Kasa Hesabı                  60.000
----------------------------------------/--------------------------------------------------------------------

Not: Bu şekildeki hisse devirleri KDV’ye tâbi olmadığından, muhasebe kaydında KDV görülmemektedir. 

                  131-Ortaklardan Alacaklar hesabına borç kaydedilen tutar, Gelir Vergisi Kanunu’nun 41. maddesinin 1 ve 3’üncü bentleri kapsamında değerlendirildiğinde “teşebbüs sahibinin (ayrılan ortakları kastediyorum) işletmeden çektikleri paralar ve koydukları sermayeye yürütülen faizler” kapsamına girdiğinden –ya da en azından, tartışılır bulmakla birlikte, ben de böyle düşündüğümden- gider yazılamaz.

                  Bir önemli yasal çelişki ise, konuya, sermaye paylarını devreden ortaklar açısından bakıldığında fark edilmektedir. Böyle bir “üste para almak suretiyle hisse devri”, devreden işletmenin kayıtlarına gider olarak kaydedilemezken, devralanlar tarafından gelir olarak beyanı gerekmektedir.

                  Bazı vergi dairleri, böylesi miras ortaklıklarının hisse devirlerini “muvafakatname” gibi, bu bağlamda hiçbir hukukî değer taşımayan belgelerle yapmaktadırlar. Buna hak ve yetkileri olmadığı gibi, sapla samanı karıştırarak böylesi işlem yapan yetkililer, vergisel ve yönetsel açıdan sorumlu da olacaklardır.


 

17.09.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.