Can Doyranlı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ipmmcons@gmail.com

Asgari Kurumlar Vergisi: Küresel Ekonomi ve Uygulamalar

Giriş

Asgari kurumlar vergisi, küresel ekonomi bağlamında vergi adaletini sağlamak ve çok uluslu şirketlerin vergi kaçınma stratejilerini engellemek amacıyla geliştirilen önemli bir politikadır. Bu yaklaşım, özellikle 2021 yılında OECD ve G20 ülkelerinin önderliğinde, küresel bir vergi reformunun parçası olarak gündeme gelmiştir. Amaç, ülkeler arasındaki vergi rekabetini sınırlamak ve şirketlerin adil bir şekilde vergilendirilmesini sağlamaktır.

Asgari Kurumlar Vergisi Nedir?

Asgari kurumlar vergisi, çok uluslu şirketlerin faaliyet gösterdikleri tüm ülkelerde belirli bir minimum vergi oranına tabi tutulmalarını sağlayan bir sistemdir. Bu sistemde, bir şirketin faaliyet gösterdiği ülkede uygulanan efektif vergi oranı belirlenen asgari oranının altında ise, ana ülke bu farkı tahsil eder. Bu durum, vergi cennetlerini etkisiz hale getirerek şirketlerin düşük vergili ülkelere kâr transfer etme stratejilerini sınırlandırmayı hedefler.

Tarihsel Süreç

Asgari kurumlar vergisi kavramı, 2020’lerde küresel ekonomide artan dijitalleşme ve gelir dağılımı eşitsizliğine yanıt olarak geliştirildi. 2021 yılında OECD/G20 Küresel Vergi Anlaşması kapsamında 130'dan fazla ülke, asgari kurumlar vergisinin uygulanması konusunda bir uzlaşmaya vardı. Bu anlaşmada, asgari kurumlar vergisi oranı %15 olarak belirlendi ve 2024 itibarıyla uygulamaya başlanması hedeflendi.

Uygulamanın Temel Amaçları

1. Vergi Kaçırmanın Önlenmesi: Çok uluslu şirketlerin vergi yükümlülüklerini düşük vergili ülkelere kaydırmasını engellemek.

2. Vergi Rekabetinin Azaltılması: Ülkeler arasında düşük kurumlar vergisi oranlarıyla yatırım çekme yarışı yerine, adil bir vergi düzeni oluşturmak.

3. Gelir Adaleti Sağlamak: Küresel ölçekte vergi gelirlerini artırarak, sosyal hizmetlerin finansmanını güçlendirmek.

Nasıl Çalışır?

Asgari kurumlar vergisi mekanizması şu şekilde işler:

1. Çok uluslu bir şirketin faaliyet gösterdiği ülkedeki efektif vergi oranı hesaplanır.

2. Eğer bu oran %15’in altında ise, fark şirketin ana ülkesindeki vergi otoritesi tarafından tahsil edilir.

3. Bu mekanizma, vergi cennetlerini ve düşük vergili ülkeleri etkisiz hale getirir.

Avantajlar

1. Adil Vergi Dağılımı: Çok uluslu şirketlerin vergiden kaçınma stratejileri sınırlandırılarak, tüm ülkeler için daha adil bir gelir dağılımı sağlanır.

2. Küresel Ekonomik İstikrar: Vergi rekabetinin azaltılması, ülkelerin ekonomik politikalarını sürdürülebilir bir şekilde planlamalarına olanak tanır.

3. Vergi Gelirlerinde Artış: Özellikle gelişmekte olan ülkeler, daha yüksek vergi gelirlerinden faydalanabilir.

Dezavantajlar ve Zorluklar

1. Küçük Ekonomiler Üzerindeki Etki: Vergi oranlarını düşük tutarak yatırım çeken küçük ekonomiler, bu düzenlemeden olumsuz etkilenebilir.

2. Uyum Zorlukları: Farklı ülkelerin vergi sistemlerini uyumlu hale getirmesi zaman alabilir.

3. İzleme ve Uygulama Maliyetleri: Asgari kurumlar vergisinin etkili bir şekilde uygulanması için önemli ölçüde veri toplama ve denetim kapasitesi gereklidir.

Türkiye Açısından Değerlendirme

Türkiye, OECD üyesi olarak bu düzenlemeye destek veren ülkeler arasındadır. Asgari kurumlar vergisi uygulaması, Türkiye’nin vergi gelirlerini artırma potansiyeline sahiptir. Ancak, düşük vergili bölgelerden yatırım çeken özel ekonomik bölgeler üzerindeki etkiler dikkatle izlenmelidir. Ayrıca, bu düzenleme, Türkiye'nin uluslararası şirketlere yönelik vergi politikalarını yeniden şekillendirmesini gerektirebilir.

Sonuç

Asgari kurumlar vergisi, küresel ölçekte vergi adaletini sağlamaya yönelik önemli bir adım olarak değerlendirilmelidir. Uygulama, uluslararası vergi sisteminin şeffaflığını artırırken, düşük vergili bölgelerdeki dengesizlikleri azaltma potansiyeline sahiptir. Ancak, bu sürecin başarılı olması için ülkeler arasındaki iş birliğinin ve uyumun devam etmesi kritik önemdedir. Türkiye ve diğer ülkeler için, bu yeni düzenlemeler hem fırsatlar hem de zorluklar barındırmaktadır. Asgari kurumlar vergisi, küresel vergi düzeninin yeniden yapılandırılması açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Özellikle çok uluslu şirketlerin düşük vergili ülkelere yönelerek vergi yüklerini azaltma stratejileri, ülkeler arasında vergi gelirlerinin eşitsiz dağılımına neden olmuştur. Bu mekanizma, yalnızca vergi cennetlerini hedef almakla kalmayıp, daha adil ve sürdürülebilir bir vergi sistemi oluşturmayı amaçlar.

Bu düzenleme sayesinde:

Küresel Vergi Adaleti: Vergi gelirlerinin daha eşit dağılımı sağlanarak, düşük ve orta gelirli ülkelerin kamu hizmetlerine kaynak ayırma kapasitesi artırılabilir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler, bu düzenlemeden doğrudan fayda sağlayarak eğitim, sağlık ve altyapı gibi alanlarda daha fazla yatırım yapabilir.

Şirketler Arasında Eşit Rekabet: Çok uluslu şirketler arasındaki rekabet daha şeffaf ve adil bir hale gelir. Bu durum, hem yerel işletmelerin hem de uluslararası aktörlerin aynı kurallara tabi olmasını sağlar.

Vergi Politikalarının Yeniden Yapılandırılması: Asgari kurumlar vergisi, ülkeleri sadece düşük vergi oranlarına dayanarak rekabet etmeye zorlayan yapıyı değiştirerek, daha yaratıcı ve sürdürülebilir kalkınma politikalarının benimsenmesine yol açabilir.

Ancak, bu reformun uygulanmasında çeşitli zorluklar ve belirsizlikler de bulunmaktadır:

1. Uygulama Birliği: Tüm ülkelerin sistemi aynı şekilde uygulaması ve uyum sağlaması zor olabilir. Bu, ülkeler arasında ek anlaşmazlıklar doğurabilir.

2. Küçük Ekonomilere Etkiler: Vergi rekabetini yatırım çekmek için bir araç olarak kullanan küçük ekonomiler, bu düzenlemeden olumsuz etkilenebilir. Bu ülkeler için alternatif yatırım teşvikleri geliştirilmesi gereklidir.

3. Şirketlerin Uyumu: Çok uluslu şirketlerin yeni vergi yükümlülüklerine adaptasyonu zaman alabilir ve bazı şirketler bu düzenlemeleri aşmaya yönelik karmaşık stratejiler geliştirebilir.

Türkiye açısından bakıldığında, bu mekanizma hem fırsatlar hem de dikkatle yönetilmesi gereken riskler sunmaktadır. Daha yüksek vergi gelirleri, sosyal refahın artırılmasına olanak sağlarken, düşük vergili bölgelerden ve teşviklerden yatırım çeken politikaların yeniden gözden geçirilmesini gerektirebilir. Ayrıca, Türkiye’nin uluslararası yatırımlar için cazibesini artırmak adına altyapı, iş gücü kalitesi ve yenilikçilik gibi unsurlara daha fazla yatırım yapması önemlidir.

Sonuç olarak, asgari kurumlar vergisi, küresel vergi sisteminde eşitlik ve şeffaflık sağlayabilir. Ancak bu düzenlemenin uzun vadeli başarısı, ülkeler arasındaki iş birliğine, uygulama süreçlerine ve çok uluslu şirketlerin bu yeni sisteme adaptasyon hızına bağlıdır. Türkiye gibi ülkeler için ise bu süreci dikkatle izlemek, fırsatları değerlendirmek ve potansiyel risklere karşı hazırlıklı olmak, ekonomik kalkınma açısından kritik öneme sahiptir.

14.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.