Can Doyranlı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ipmmcons@gmail.com

Şirketlerde Gider ve Zarar Hesaplarının Önemi!

Şirketler ve yöneticiler için gelirleri yönetebilmek önemli olduğu kadar giderleri de yönetebilmek önemli bir unsurdur. Giderlerinizi kontrol edebilmek çoğu zaman şirketlerin ve yöneticilerin elinde oluyor. Fakat pek çok şirket gelirlere odaklandıkları kadar giderlerine odaklanmakta zorluk çekiyorlar.

Bunların başlıca sebeplerini sıralayacak olursak;

• Şirket yapısına uygun muhasebe hesap planı oluşturulmamış olması,
• Şirket yapısına uygun masraf merkezlerinin tanımlanmamış olması,
• Şirketlerde departmanlarında onay mekanizmasının sağlıklı çalışmaması,
• Şirketlerde bölümler arası gider dengesizliklerine göz yumulması v.b.

Biz birinci maddeden yola çıkalım ve şirketlere ne gibi zarar verdiğini birlikte görelim. Pek çok şirket kopyala-yapıştır hesap planlarını kullanmakta ve hesap planlarının içinde gider kalemlerine göre detay hesaplar olmayıp torba hesap şeklinde birkaç hesabı kullanmakta olduklarını görmekteyiz. Bu giderlerin olağan olması gibi olağan dışı olması durumunda önemlilik daha da artmaktadır. 

Örneğin Tek Düzen Hesap Planında 68 nolu Grubun yani 68. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR hesap grubunun tanımıyla başlayacak olursak;

“İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle sık sık ve düzenli olarak ortaya çıkması beklenmeyen işlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararların yer aldığı hesap grubudur” diyebiliriz.

Bu grubun önemli alt hesapları ve tanımları;

680. ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)

Üretimle ilgili giderlerden çalışılmayan döneme ve çalışmayan kısımlara ait giderleri içerir.

681. ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-)

Cari dönemden önceki döneme ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata yad a unutulma nedeni ile yansıtılmayan veya sonradan ortaya çıkan tutarların gösterildiği hesaptır.

689. DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR

Yukarıda tanımlanan hesaplar kapsamı dışında kalan diğer olağan dışı gider ve zararlardan oluşur.

Pandemi süreciyle birlikte birçok üretim ve hizmet firması üretimlerine ve hizmetlerine ara vermek durumunda kaldı. Hizmet firmalarından yazılım ve yazılım destek firmaları bu süreci home-ofis durumu ile başarılı bir şekilde yönetti. Fakat diğer hizmet ve üretim firmaları için aynı durum çok yönetilebilir olmadı. İşte bu firmaların özelliklede üretimle ilgili firmaların pek çoğu çalışamadığı fabrika binaları, makine teçhizat amortismanları, üretimde çalışan personel v.b. pek çok giderleri yanlış değerlendirdiğini gördük. Bu gibi durumlarda özellikle sabit gider kalemlerinden olan amortisman giderlerini 730 Genel Üretim Gideri hesabında giderleştirmek işin kolayına kaçmak veya hesap planını tanımamak olarak değerlendirmekteyim. Çünkü 68 Nolu Grubun altında bulunan “680. ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)” hesabı bu ve buna benzer durumlar için tanımlanmıştır. Kaldı ki burada bir diğer durum ise Maliyet Muhasebesinden de aşina olduğumuz önlenebilir durum, önlenemez durum ayrımıdır. Pandemi süreci önlenebilir bir durum değildir. Burada hesaplanan amortismanlar 680 hesap da değerlendirilmelidir. Ayrıca burada yapılan telafi çalışmalarını da buna dahil edebiliriz.

Örneklendirecek olursak; Saat ücreti 10 lira olan bir işçinin günde sekiz saat çalıştığını fakat bu süre içinde bir saatlik sürenin boşa geçtiğini varsayalım.

Boşa geçen işçiliğin nedeni belirli bir ölçüde de olsa işletme tarafından önlenebilir nitelikte bir nedenden kaynaklanıyorsa yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

________________________      /       /       ______________________________________

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ                                  10_TL

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ                                 70_TL

                                                           381 GİDER TAHAKKUKU                                   80_TL

Önlenebilir gider durumu

___________________________________________________________________________

Boşa geçen işçiliğin nedeni belirli bir ölçüde de olsa işletme tarafından önlenebilir nitelikte bir nedenden kaynaklanmıyorsa yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

________________________      /       /       ______________________________________

680. ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-         )           10_TL

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ                                                         70_TL

                                                           381 GİDER TAHAKKUKU                                   80_TL

Önlenemeyen durumlarda (Pandemi, Savaş, Doğal Afetler vb.) gider durumu

___________________________________________________________________________

Şirketlerin bir diğer gider yönetme sorunu da Masraf Merkezleri tespitlerinin doğru yapılamamış olması veya tanımlanmamış olması. Hesap planında tek bir hesaba tüm masraf merkezlerinin giderlerini girmek şirketin hangi bölümlerinde, hangi çalışanları, hangi dış kaynak temin ettiği firmalardan gelen masrafları tespitine imkân vermemekte ve daha önemlisi giderlerini yönetememesine neden olmaktadır. Burada firmanıza özel hesap planının yapılması ve bu hesap planına ilgili masraf merkezlerinin detaylıca oluşturulması şirketinizin giderleri yönetilebilir ve karşılaştırılabilir olmasını sağlamaktadır.

Bir diğer sorun ise departmanların giderlerine ait fatura v.b. belgeleri onay sürecinde bilgi eksikliği ve çok fazla onay sürecinde takılması. Burada departman yöneticisinin fi tarihinde onay verdiği kişi tarafında evrakın beklemesi, onun onayı sonrası yöneticiye gitmesi ve bunun birden fazla çalışanı olanlarda yönetim biriminde onayda beklemesi v.b. durumları hatalara sebep olmakta hatta özensiz onay sürecinde yanlış gider hesaplarına gitmesine neden olmaktadır. Belli dönemlerde Mali İşler veya Muhasebe Birimlerince diğer departmanlara bu tarz eğitimler verilmesi onay mekanizmasını hızlandırır ve doğru gider tanımları ile doğru hesaplara işlenmesi sağlanması gerekir.

Son bir sorun ise şirketlerde bölümler arası gider dengesizliklerine göz yumulması. Burada satış bölümü ile muhasebe ve akabinde finans bölümü çeşitli sorunlar yaşamaktadır. Bütçesini geçen satış departmanına kredi açılabilirken, diğer bölümlere gider kısıtlaması yapılması veya bütçe revizyonu durumlarında motivasyon düşmesi ile birlikte gelen giderler çokta özenli şekilde hesaplara işlenmemeye başlar. Burada yapılması gereken bölümler arası adaletin sağlanarak motivasyonun yüksek tutulması ve akabinde aylık dönemlerde bölümler ile muhasebe arasındaki gider detaylı bütçe mutabakatı doğru ve sağlıklı gider yönetimini sağlayacaktır.

Pek çok sorunun insan temelli olması ve pek çok çözümünde yine insan temelli gerçekleşmesi önem arz etmektedir. Yapay zekâ veya robotik kodlamanın önem kazandığı günümüzde firmaların bu alt yapıları sağlayarak çalışanlarına denetim kısmına yönlendirmesi şirketlerinde birçok şeyin yönetilebilir olmasını sağlayacaktır. Bu çalışmalarda fayda maliyet analizinin dışında geleceği planlamak daha ağır basmalıdır. Doğru kalemden eğri yazı çıkmaz derler, bu sebeple şirket ihtiyaçlarını doğru analiz edip, doğru temel ile kurgulamak ileride doğru sonuçlarını vereceğinden şüpheniz olmasın.

Faydalı olması dileğiyle…

06.08.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.