Çağlar Karnıyarık
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
ckarniyarik@gmail.com

Vergi Yargısında 2024 Yılında Uygulanacak Parasal Sınırlar

Vergi yargısında sistem bazen tek dereceli, bazen iki, bazen de üç dereceli olarak çalışmaktadır. En altta vergi mahkemeleri, üzerinde ise istinaf mahkemeleri, Sistemin en üstünde ise temyiz makamı olarak Danıştay yer almaktadır.

Vergi mahkemeleri 1 Başkan 2 Üye şeklinde kurul olarak davalara bakmaktadır ancak küçük rakamlı davalarda tek hâkim tarafından davalar karara bağlanmaktadır. 

Tek hâkimle bakılacak davaların sınırı, mahkemeden istinafa, oradan da temyize başvurulabilmesi için sınırlar, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda dava konusu miktara göre belirlenmiştir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17'inci maddesinde; Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerin de açılan;

1. İptal davaları,
2. Konusu belli tutarı aşan tam yargı davaları,
3. Tarh edilen vergi, resim ve harçlarla benzeri malî yükümler ve bunların zam ve cezaları toplamı 270.000.-TL’yi aşan vergi davalarında, taraflardan birinin isteği üzerine duruşma yapılır.

Bu bağlamda; "tarh edilmiş vergi asıl ve fer'ilerine ilişkin vergi davaları" bakımından bir sınırlama getirilmiştir. Bu sınırlar hesaplanırken, toplam dava tutarlarına bakılması gerekmektedir. Tarh işlemi aleyhine açılmış davalarda dava konusu vergi ve cezanın toplamına, ödeme emrine karşı açılan davalarda dava konusu vergi, ceza ve gecikme faizi toplamına göre hareket edilmelidir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu Ek 1.maddeye göre 2024 yılında vergi mahkemelerinde tek hâkimle bakılacak davalarda sınır 270.000.-TL olacaktır. Tek hâkimle bakılacak davalarda verilen kararlardan 2024 yılında konusu 31.000.-TL’yi geçmeyenlerde verilen kararlar kesin hüküm ifade edecektir. Konusu 31.000.-TL’yi geçen davalarda ise vergi mahkemesi kararlarına karşı istinaf yoluna başvuru yapılabilecektir. İstinaf mahkemelerince 2024 yılında verilen kararlardan, konusu 920.000.- TL’yi geçmeyen davalara ilişkin olanlar kesin nitelik taşıyacak ve temyiz yolu kapalı olacaktır. Konusu 920.000.-TL’yi geçen davalarda ise istinaf mahkemelerince verilen kararlara karşı temyiz yoluna başvurmak mümkün olacaktır. **

Ayrıca, vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlere ilişkin tarh ve ceza kesme işlemlerine karşı açılan vergi davalarında dava konusu vergi aslı ile bunların zam ve cezaları toplamı belli bir miktarı aşmakta ise, taraflardan birinin duruşma yapılması talebinde bulunması üzerine, duruşma yapılması zorunludur. Bu durumda mahkemenin duruşma yapılıp yapılmamasına ilişkin takdir yetkisi yoktur.

Dava konusuna ilişkin söz konusu parasal sınır, aynı zamanda, vergi mahkemelerinde tek Hâkimle görülecek davalar ile kurul halinde görülecek davaların da sınırıdır. 2024 yılı için bu sınır 270.000,00.-TL.'dir .

2024 yılı için konusu 270.000,00 TL.'yi aşmayan davalar tek hâkim tarafından, bu miktarı aşan davalar kurul halinde görülecektir.

Bu durumda, kanun hükmünden "zımnen" ortaya çıkan sonuç, vergi mahkemelerinde tarh edilmiş vergi asıl ve fer'ilerine ilişkin vergi davalarından tek hâkimle görülenlerde tarafların talebiyle duruşma yapılmasının zorunlu olmamasıdır.*

Burdan çıkarılacak sonuç ise vergi asıl ve fer'ilerine ilişkin vergi davalarında duruşma talebinin kabul edilmesi zorunluluğu, yalnız kurul halinde görülenler bakımından geçerlidir.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ek madde 1 uyarınca, anılan Kanunun 17, 45 ve 46. maddelerindeki parasal sınırların yıllar itibariyle miktarı.

Sınırlar	2021	2022	2023	2024*
Duruşma Sınırı (İYUK 17.Madde)	57.000.-TL	77.000.TL	171.000.TL	270.000.TL
İstinaf Sınırı (İYUK 45.Madde)	7.000.-TL	9.000.-TL	20.000.-TL	31.000.-TL
Temyiz Sınırı (İYUK 46.Madde)	192.000.-TL	261.000.-TL	5811.000.-TL	920.000.-TL

* Hazine ve Maliye Bakanlığınca 2024 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı(%58,46) dikkate alınmak suretiyle hesaplanan güncel miktar

2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun ek madde 1 uyarınca, anılan Kanunun 7. maddesindeki sınırların yıllar itibariyle miktarı.

Sınırlar	2021	2022	2023	2024*
Tek Hakimle Çözülecek Davalarda Sınır (2576 Sayılı Kanunun  7.Maddesi)	57.000.-TL	77.000.-TL	171.000.-TL	270.000.-TL

* Hazine ve Maliye Bakanlığınca 2024 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı(%58,46) dikkate alınmak suretiyle hesaplanan güncel miktarı.

ÖZET TABLO

Dava Tutarı	İLK DERECE MAHKEMESİ			BÖLGE İDARE MAHKEMESİ			DANIŞTAY
31.000 TL	Tek Hakimle karar verilir	Duruşma Talep Edilemez.	Kesin Karar Verilir.	-	-	-	-	-	-
31.000 TL’nin Üstü ancak 270.000 TL’yi Aşmayan	Tek Hakimle karar verilir	Duruşma Talep Edilemez.	Bölge İdare Mahkemesine İstinaf Başvurusu Yapılabilir	Heyet halinde karar verilir	Duruşma Talep Edilebilir	Danıştay’a Temyize Götürülemez	-	-	-
270.000 TL’nin Üstü ancak 920.000 TL’yi Aşmayan	Heyet halinde karar verilir	Duruşma Talep Edilebilir.	Bölge İdare Mahkemesine İstinaf Başvurusu Yapılabilir	Heyet halinde karar verilir	Duruşma Talep Edilebilir	Danıştay’a Temyize Götürülemez	-	-	-
920.000 TL’yi Aşan	Heyet halinde karar verilir	Duruşma Talep Edilebilir.	Bölge İdare Mahkemesine İstinaf Başvurusu Yapılabilir	Heyet halinde karar verilir	Duruşma Talep Edilebilir	Danıştay’a Temyize Götürülebilir	Heyet halinde karar verilir	Duruşma Talep Edilebilir	Kesin Karar Verilir.

Yukarıda yer alan parasal sınırların belirlenmesinde dava açılış tarihinde geçerli tutarlara göre davaya tek hakimin mi yoksa heyet halinde mi bakılacağına karar verilir yani 2021 yılı cezaları için 2024 yılında dava açılması halinde 2024 yılına ilişkin parasal sınırlar esas alınır.

Bu sınırlar önce, davaların açılış tarihine göre yaşama geçmektedir. Yani davaların açılış tarihinde geçerli tutarlara göre davaya tek hâkimin mi yoksa heyetin mi bakacağı belirlenmektedir. Bu nedenle 2024 yılında açılmış davalarda 2024 yılına ilişkin parasal sınırlar uygulanacaktır.

Örneğin 20 Aralık 2023 günü tebliğ edilen, vergi ve ceza toplamı 200.000 lira olan bir vergi/ceza ihbarnamesine karşı 27/12/2023 günü dava açılırsa heyet halinde, 03/01/2024 günü dava açılırsa tek hâkimli vergi mahkemesi davaya bakacaktır.

Buna karşılık ilk derece mahkemesi kararlarının kesin olup olmadığına veya istinaf mahkemesi kararlarına karşı temyiz yoluna gidilip gidilemeyeceği konularında ise karar tarihinde geçerli parasal sınırlar dikkate alınmaktaydı,

Ancak ; 21.12.2023 tarih ve 32406 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi’nin 26.10.2023 tarihli ve E.:2023/81 K.:2023/184 sayılı Kararı ile İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45 inci maddesinin 1 inci fıkrasının ikinci cümlesi Samsun Bölge İdare Mahkemesi 2. Vergi Dava Dairesi’nin Anayasa’nın 2, 10, 13, 36, 37 ve 40 ıncı maddelerine aykırılık itirazı üzerine idari yargıda istinaf kanun yoluna başvuru için getirilen parasal alt sınıra ilişkin düzenlemelerin, istinaf sınırına hangi tarih itibariyle bakılması gerektiğine dair kanunda bir açıklık olmaması sebebiyle Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

İptal edilen madde hükmü; “Ancak, konusu beş bin Türk lirasını geçmeyen vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz.” şeklindeydi

Anayasa Mahkemesinin iptal kararında, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda yer alan temyize başvurudaki 581 bin lira sınırı"nın öngörülebilir şekilde düzenlenmediği gerekçesiyle daha önce verdiği 26 Temmuz 2023 tarih ve 2023/36 Esas ve 2023/142 iptal kararına da atıf yaparak, istinaf başvurusunda bulunmak isteyenlere uygulanan parasal sınırda da hangi tarihin dikkate alınacağının belirli ve öngörülebilir olmadığı dava tarihi mi, karar tarihi mi), davanın açıldığı ve uyuşmazlığın karara bağlandığı tarihler arasında her yıl yeniden değerleme oranına göre artırılan kanun yoluna ilişkin parasal sınırın değişebildiği, bu nedenle dava açıldığı tarihte istinaf kanun yoluna başvurulabilen bir uyuşmazlıkta, karar tarihi itibariyle parasal sınırın altında kalınması nedeniyle istinaf hakkının ortadan kalkabildiği, bu durumun mahkemeye erişim, hükmün denetlenmesini talep hakkı ile bağdaşmadığı,

Parasal sınırın her yıl güncellenmesinin de belirsizlik doğurabileceği , "İstinaf kanun yoluna başvuru açısından hangi tarihteki parasal sınırın esas alınacağının açık, net ve tereddüde yer vermeyecek şekilde düzenlenmemesi nedeniyle kuralların kanunilik şartını taşımadığı sonucuna ulaşılmıştır." değerlendirmesi yapılmıştır.

Anayasa Mahkemesinin, İYUK madde 45’in ikinci cümlesini ve Ek Madde 1’i  İptal kararı 21.12.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmış olup, 9 ay sonra (21.09.2024 tarihinde) yürürlüğe girecektir.

Söz konusu karar 9 ay sonra yürürlüğe girecek olmasına rağmen ilk derece mahkemeleri ve istinaf mahkemeleri şu anda kararlarının kesin olup olmadığını, istinaf yolunun veya temyiz yolu açık olup olmadığını belirlerken, daha önceki teammüllerinden farklı olarak karar tarihini değil, davanın açılış tarihindeki parasal sınırlara  göre karar vermektedirler.

22.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.