Burak Canpolat
Vergi Müfettişi
burakcanpolat1985@gmail.com

MİŞMİŞ

Bu yazımızın konusu Malatya ve diğer illerde yaşanan don olayından dolayı zarar gören mahsullere ilişkin olarak vergi mevzuatı kapsamında faydalanacağı haklardan bahsedilecektir. Makale niteliği taşımayan bu yazımız; sadece “don afeti” sonucunda zarar gören mükelleflerin sade bir anlatımla hangi haklardan nasıl yararlanabileceği hususuna değinilecektir.

Sosyal devlet ilkesi gereği vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı da mali güce göre vergilendirme ile alakalıdır. Mali güce göre vergilendirmede, mükelleflerin ekonomik ve sosyal durumlarına göre bir vergilendirme işlemine tabi tutulmaları amaçlanır. Böylece ekonomik durumu bir afet dolayısıyla zora düşen mükellefe bu durumuna göre muamele yapılması gerekmektedir.

Bilindiği üzere 10-12/Nisan 2025 tarihlerinde ülkemizde tarihimizin en büyük zirai don olaylarından birini yaşadık. Yaşanan bu afetlerden dolayı vergi mevzuatımızda Vergi Usul Kanunu’nun “Verginin Terkini” başlıklı 115. maddesi düzenlenmiştir. Bu kanunun düzenlenme gerekçesi de afetlere maruz kalan mükelleflerin vergi borç ve cezalarını terkin ederek, bu afette mükellefin yanında olmayı amaçlamaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 155 maddesi ile Terkin;

“Yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzir hayvan ve haşârat istilası ve bunlara benzer âfetler yüzünden:

1. Varlıklarının en az üçte birini kaybeden mükelleflerin bu âfetlerin zarar verdiği gelir kaynakları ile ilgili bulunan vergi borçları ve vergi cezaları;

2. Mahsullerinin en az üçte birini kaybeden mükelleflerin, âfete mâruz arazi için zararın tahakkuk ettiği hasat ve devşirme zamanına tesadüf eden yıla ait olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi borçları ve vergi cezaları;

Maliye Bakanlığınca zararla mütenasip olmak üzere, kısmen veya tamamen terkin olunur. Maliye Bakanlığı terkin yetkisini mahalline devredebilir.

Zarar derecesini ve ilgili bulunduğu gelir kaynağını mahallî idare heyetleri yaptıracağı tahkikat üzerine tesbit eder. “

şeklinde düzenlenmiştir.

 Kanun lafzından anlaşılması gerekenler;

• Terkin edilecek vergi arazi vergisi olacağından, bu arazide yetişen ürünlerin kastedildiği anlaşılmalıdır,
• Mükellefin mahsullerinin en az üçte birinin afetten dolayı kayba uğraması şartı aranmaktadır, ayrıca kaybedilen mahsulün de, afetten zarar gören arazide olması gerektiği,
• Doğal afet dolayısıyla zarar gören mahsullerin zarar derecesinin tespiti, bu mahsulün yetiştirildiği araziden normal zamanda üretilebilen mahsul miktarı ile, doğal afetin verdiği zarar sonrası elde edilebilecek mahsul miktarının oranlanması ile bulunacağı,
• Danıştay 4. Daire kararına göre “Zirai mahsul veya varlıkta meydana gelen zararın tesbitinde sadece il ve ilçe idare kurulları yetkilidir” hususlarına yer verildiği,
• Mahsullerin kaybı halinde terkin, doğal afet sebebiyle toplam mahsullerinin asgari üçte birini kaybeden mükelleflerin, afete uğrayan arazi için, zararın gerçekleştiği hasat ve devşirme mevsimine rastlayan yıla ait olarak tahakkuk ettirdiği arazi vergisi borç ve cezaları için geçerli olacağı,
• Mahsulün kaybı halinde terkin, aynı yıla ait vergi borç ve cezaları için uygulanacğı,
• Terkin edilecek arazi vergisi, afetten zarar gören mahsulün idrak edilebileceği yıl için tahakkuk ettirilen vergilerin olacağı,
• Afet ve benzer durumlar halinde uğranılan zarar ile ilgili yapılacak terkin işlemi kendiliğinden işlemediği,
• Terkinden yararlanabilmek için, mükelleflerin idari başvuruda bulunmaları gerektiği,
• Başvuru süresinin tahsil zamanaşımı süresi olduğu, fakat başvuru tarihi hakkında yasal düzenlemenin bulunmadığı, doğal afetin yaşandığı tarihte 2 ay içinde başvurulması gerektiği yorumlarının da bulunduğunun bilinmesi gerektiği,

Yazımızın giriş bölümünde de belirtildiği üzere; yazımızın amacı akademik bir çalışma mahiyetinde değildir. Yazımızda sade ve anlaşılır bir dil kullanılarak bu afetten zarar gören çiftçilerimize destek amaçlı olarak hazırlanmıştır. Yazımın, memleketim ve kaysının başkenti olan Malatyamızın emektar çiftçilerine faydalı olması dileğiyle…

KAYNAKÇA

• Tezcan Atay, “Vergi Hukukunda Terkin Müessesesi-I”, Yaklaşım Dergisi, Kasım: 1999, Sayı:83, s.154, (Vergi Hukukunda Terkin Müessesesi-I)
• Danıştay 4. D.’nin 30.11.1978 tarih ve E. 1978/43, K. 1978/3699, sayılı Kararı,
• Yafes Pehlivan, “Terkin Müessesesi”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Mayıs 2004
• Mehmet Arslan, Vergi Hukuku, 7. Baskı, MKM Yayıncılık, Bursa 2011, s.131.

18.04.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.