Dr.Bülent Öz
İK & İş Güvenliği Uzmanı
bulentoz@moreenstitu.com
www.moreenstitu.com

İş Güvenliğinde Çalışanların Hakları

Ülkemizdeki iş kazalarımızı incelediğimizde büyük ihmallerimiz maalesef yaşandığını görmekteyiz. Özellikle çalışan kaynaklı ihmaller kaza istatistiklerinde önemli bir yer edinmektedir. Öyle ya niye iş kazası geçirenler hep Ahmet’ler, Mehmet’ler, Ayşe’ler oluyor da Hans’lar, Thomas’lar en azında ülkem insanı kadar bu acı olaylar ile karşılaşmıyor. Bunun birçok nedeninin yanı sıra özellikle ülkemizde çalışanların yurtdışında ki çalışanlara oran ile haklarını bilmemesinin de önemli bir etkisi olduğu kanaatindeyim.

İş sağlığı ve güvenliği istemi 4 ayaklı masa gibi dengeler üzerine yapılanması gereken süreçlerdir. Bunlar devlet, işveren, isg profesyonelleri ve çalışalardır. Diğer 3 temel yapı ile ilgili birçok şey yazıldı çizildi. Ancak burada sistemin en önemli girdisi olan çalışanların hak ve yetkileri maalesef hep göz ardı edildi. Peki 30.06.2012 tarihinde yayınlanan 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunundan doğan çalışanların hakları nelerdir.

1-6331 sayılı kanunun 4.maddesinin 3.bendinin ‘Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.’ Şeklinde ki hükmü çalışanın kanundan üzerine düşen yükümlülüklerinin yapıp yapmaması işverenin yükümlülüklerini ihmal edeceği anlamına gelmeyeceği apaçık belirtmiştir.

2-İş sağlığı ve güvenliği kanunun çalışan için en önemli maddesi olan 13.maddesi çalışanların işyerinde iş sağlığı ve güvenliği noktasında yakın ve tehlikeli bir ihmal ile karşılaştıklarında bu durumu isg kuruluna kurulun bulunmadığı yerlerde ise işverenine önlem ve tedbirlerin alınması için başvuruda bulunur. İşveren önemli almaması halinde çalışan çalışmaktan kaçınma hakkına sahiptir. Üstelik bu çalışmama nedeni ile işveren personel ücretinde herhangi bir kesinti yapamaz. Önlem almamakta ısrar etmesi halinde çalışan bu durumu gerekçe göstererek kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilir. Bu durum kanunda aşağıda ki gibi tanımlanmıştır.

(1) Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir.

(2) Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır.

(3) Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.

(4) İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir. Toplu sözleşme veya toplu iş sözleşmesi ile çalışan kamu personeli, bu maddeye göre çalışmadığı dönemde fiilen çalışmış sayılır.

 3-Aynı kanununu çalışana tanıdığı bir diğer hak kanunun 18.maddesinde tanımlanmıştır. Bahsi geçen maddede ’İşveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar’ hükmü gereğince işverenler iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerini yaptım oldu yaklaşımından uzak çalışanlarının da katılımı ile kararlar almak zorundadır. Şöyle ki ;

a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması.

b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması.

(2) İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar:

a) İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.

b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.

c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.

ç) Çalışanların bilgilendirilmesi.

d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması.

Kararlarını alırken çalışanlarının fikirlerini almak zorundadır. Kazalar yazımın başında belirtiğim gibi bu dörtlü mekanizmanın sağlıklı ve birbirleri ile doğru bir iletişimi ile önlenebilir.

Kazasız günler için kalın sağlıcakla…

22.12.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.