Sendikalar; işçilerin veya işverenlerin ortak ekonomik ve sosyal hak ve yararlarını korumak ve geliştirmek için serbestçe, demokratik esaslara uygun olarak kurulan ve faaliyette bulunan, bağımsız özel tüzel kişiliklerdir. Sendikalarda uygulanan muhasebe sistemlerinde genelde aşağıdaki uygulamalar temel işlev olarak yürütülmektedir. Bunlar;
Sendikalar kâr amacı taşımayan bir işletme veya bir organizasyondur. Yani sosyal olarak istenen hizmet ve yardımları kar elde etme amacı olmaksızın sağlayan ekonomik bir varlıktır. Ancak sendikanın kâr amacı gütmemesi fonlarını karlı bir şekilde kullanmayacağı anlamına gelmez. Sendika üyelerinden topladığı fonları kuruluş amacına hizmet edecek bir şekilde yasalar çerçevesinde gelir elde edebileceği yatırımlara yatırır.
Bu çerçevede "sendika muhasebesi", genel muhasebe çerçevesinde, sendikadaki mali karakterli işlemleri kaydetmek, sınıflamak, özetlemek suretiyle analiz yaparak ve yorumlayarak ilgili taraflara raporlayan bir bilgi sistemidir. Sendikalar yıllık mali faaliyetlerine ilişkin bilgileri mali tablolar yardımı ile elde edebilirler. Bu tablolar yardımı ile aşağıdaki bilgilere ulaşılabilir:
- Finansal olarak yaşayabilme durumlarını görürler,
- Mali yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediğini anlarlar,
- Yöneticilerin değerlendirilmesi yapılabilir ve fonların etkin kullanılıp kullanılmadığı tespit edilebilir.
- Sağlanan hizmetlerin maliyeti belirlenebilir.
Bu bilgilerden yararlanan taraflar ise şunlar olmaktadır;
- Gözetim organları (ilgili bakanlık veya diğer kurumlar)
- Üst yönetim organları (Genel kurul, Yönetim kurulu vb.)
- Maddi kaynak sağlayanlar (Bağışta bulunanlar, yardım edenler)
- Örgütün üyeleri
- Örgütün tarafları ve kamuoyu
Sendikaların mali tablolarını hazırlanırken asgari seviyede aşağıdaki hususlara dikkat etmekte yarar vardır;
a- Mali tabloların ilgili taraflarca kolay anlaşılır olması gerekir.
b- Mali tabloları okuyanlar detay içinde boğulmamalıdır.
c- Mali tablolar örgütün bütün faaliyet ve ilişkilerini kapsayacak şekilde olmalı; iki ve daha fazla fon bu tablolarda sunuluyorsa, fonların birbiriyle ilişkileri açıklanmalıdır.
d- Mali tablolar karşılaştırmalı olarak sunulmalıdır.
e- Mali tablolar zaman esasına göre hazırlanmalıdır.
Kâr amacı gütmeyen bir organizasyon olarak sendikalar, üyelerinden topladıkları fonları iyi yönetmekle yükümlüdürler. Bu sorumluluk fonların yerli yerinde kullanılmasının sağlanmasıdır. Sendikalarda fonların ayrı ayrı izlenerek, buna göre bir mali raporlama düzeninin oluşturulması gerekir. Buda, ancak iyi bir muhasebe bilgi sistemi ve fon muhasebesi yardımı ile gerçekleşebilir. Sendikalarda kâr amacı gütmeyen işletmelerde uygulanan fon muhasebesi yöntemi uygulanır.
Bu yöntemde, fon belirli bir mali işlev veya faaliyete ayrılmış, belirli bir aktif toplamını ve yine aynı işlev faaliyetle ilgili yükümlülük ve kısıtlamaları kapsamaktadır. Fon, belirli bir amaca, fonksiyona veya faaliyete göre, işletmenin aktif, pasif, gelir ve giderlerinin bölünmesi, yani aktiflerin belirli bir amaca tahsis edilmesidir. Diğer bir ifade ile fon, belirli bir ekonomik işlev veya faaliyet için ayrılmış, belirli bir aktif toplamını ve aynı işlev ve faaliyet için yükümlük ve kısıtlamaları kapsar.
Fon muhasebesi yöntemi, nakit ve diğer mali kaynaklara ait hesapları bunlarla ilişkili borç ve alacaklarla birlikte ve bunlarda meydana gelen değişiklikleri, belirlenmiş yönetmelikler ve sınırlamalar çerçevesinde bazı amaçlara ve belli faaliyetleri yürütme amacına uygun olarak birbirinden ayrılmış ancak dengeli olarak kayda geçen bağımsız mali ve muhasebe yöntemidir. Fon muhasebesinde şu eşitlik kullanılır: VARLIKLAR =BORÇLAR + FON DENGESİ
a) Cari sınırsız fon
Bu fon organizasyonun ihtiyaçları için sınırsız olarak kullanılan fondur. Yani fon üzerinde herhangi bir kısıtlama yoktur ve örgüt yöneticilerinin yetkileri çerçevesinde kullanılan fondur. Örgütün işlemesi için kullanılır. Günlük faaliyetler bu fondan karşılanır. Örneğin çalışanların maaşı, büro giderleri bu fondan karşılanır.
b) Cari sınırlı fonlar
Bu fonlar, belirli bir amaca tahsis edilen fonlardır ve kaynakları gereğince belirli amaçlar için kullanılabilir. Dolayısıyla, bu fonların kullanımı sınırlandırılmış ve sadece belirli amaçlar için kullanımına izin verilir. Bu nedenle, sınırlı fon adını alırlar. Sendikalarda bu çerçevede grev ve lokavt fonu kullanılmaktadır.
c) Sabit varlıklar
Binalar, demirbaşlar, arazi ve arsalar ve taşıt araçları da ayrı bir fon olarak düşünülür; ancak bu sabit kıymetler örgütün işlemlerinde kullanılan bir fondur ve buna göre muhasebeleştirilir.
Sendikacılıkta genelde iki tür fon uygulanır. Bunlar genel fon ve grev ve lokavt fonudur. Bu ayırım, fonların kaynaklarına ve kullanımına göre yapılmaktadır. Genel fon, sendikanın işleyişini yani, devam etmesini sağlayacak işlemler için kullanılan sınırsız fondur. Grev ve lokavt fonu ise, sadece grev ve lokavt amacıyla oluşturulan sınırlı bir fondur.
Mali Tablolar
Sendikalarda mali tablolardan genelde bilanço ve gelir-gider ve fonlarda değişim tablosu kullanılır.
Bilançonun aktifinde dönen varlıklar ve sabit varlıklar yer alırken pasifte borçlar ve fon dengesi yer alır. Bütün bilanço kalemleri kendi içinde genel fon ve grev ve lokavt fonu olarak ayrılırlar.
Sendikalarda Hesap planı üç gruba ayrılmıştır;
A- GELIRLER
1- Üyelik ve dayanışma aidatı hesabı
2- Sosyal Faaliyet Gelirleri hesabı
3- Malvarlığı gelirleri hesabı
4- Yayın gelirleri hesabı
5- Faiz gelirleri hesabı
6- Bağış gelirleri hesabı
7- Diğer gelirler hesabı
B- GİDERLER
1- Personel giderleri hesabı
2- Personel ödenek ve yollukları hesabı
3- Yönetici giderleri hesabı
4- Yönetici ödenek ve yollukları hesabı
5- İdari giderler hesabı (haberleşme, kırtasiye, noter, genel kurul vb. giderler)
6- Aidat giderleri hesabı
7- Eğitim giderleri hesabı
8- Yatırımlar hesabı
9- Kooperatif kredileri hesabı
10- Sandık kredileri hesabı
C- DİĞER ANA HESAPLAR VE SONUÇ HESAPLARI
1- Kasa hesabı
2- Bankalar hesabı
3- Fon hesabı (grev ve lokavt yardım fonu)
4- Avanslar hesabı
5- Peşin ödenen giderler hesabı
6- Çeşitli alacaklar hesabı
7- Çeşitli borçlar hesabı
8- Emanetler hesabı
9- Demirbaşlar hesabı
10- Sabit değerler hesabı
11- Cari yıl gelir gider hesabı
12- Birikmiş gelir hesabı
13- Birikmiş gider hesabı
14- Bilanço devir hesabı
Bu hesapların dışında hesap kullanılması Maliye Bakanlığının iznine tabi tutulmuştur. Hesapların gruplanmasında vade dikkate alınmamış ve hesapların nasıl işletileceğinden bahsedilmemiştir. Hesap planı sadece kullanılacak hesapların bir listesi şeklindedir.
Denetim idari ve mali denetim şeklinde olacaktır. İdari denetimde mevcut yasalara uyulup uyulmadığı denetlenirken, mali denetimde aşağıdaki konular denetlenir:
Denetçilerin denetim raporlarını hazırlayarak ilgili bakanlığa vermeleri gerekir.
Sendikalar kanununa göre sendikaların yapacağı sosyal işler ve yapacağı nakdi yatırımlar ile yardımlar aşağıda sayılmıştır. Denetçilerin denetim sırasında bu işlemleri ayrıntılı bir şekilde incelemesi gerekeceği kanısındayım. Bu işlemler:
* Üyelere yapılan maddi yardımlar
* Eğitim ve araştırma faaliyetlerine nakdi varlığının %5'ini ayırmak
* Üyelerinin yardımlaşma sandıkları kurmasına yardımcı olmak (Nakdi varlığının %5'ini kredi olarak verebilir)
* Kooperatif kurulmasına yardımcı olmak (Kooperatiflere Nakdi varlıklarının%10'na kadar kredi verebilir)
* Sanayi ve iktisadi yatırımlar yapmak (Nakdi varlıklarının %25'ne kadar yatırım yapabilir.)
Denetçilerin denetim sırasında dikkat etmesi gereken bazı özel durumlar ise şunlardır:
- Uygulamada sendikaların vakıf kurdukları görülmektedir ve kuracakları vakıflar için herhangi bir kanuni kısıtlama yapılmamıştır. Bu vakıflara yapılacak yardımlar, kooperatiflere yapılacak yardımlar gibi düşünülebilir.
- Ayrıca sendikalar kanununda sağlanan nakitlerin en geç bir ay içinde sermayesinin %51'inin devlete ait olan bir bankaya yatırılması zorunluluğu vardır. Denetçilerin bu konuyu da incelemeleri gerekir.
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile 26-12-1992 tarihli 21447 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde bilanço esasına göre defter tutan gerçek ve tüzel kişilerin uymak zorunda oldukları muhasebe usul ve esasları yer almıştır. Bu teşebbüs ve işletmelerin kamu idare ve müesseselerine ait olması hukuki yapılarının farklılığı, özel kanunlarla kurulmuş olması, vergi muafiyeti ve istisnalardan yararlanmaları bu mecburiyetlerini yerine getirmelerine engel teşkil etmeyecektir. Dolayısıyla sendikalar da bu düzenlemenin kapsamına alınmışlardır. Tebliğde şu konular düzenlenmiştir:
* Muhasebenin Temel Kavramları
* Muhasebe Politikalarının Açıklanması
* Mali Tablolar ilkeleri
* Mali Tabloların Düzenlenmesi ve Sunulması
Sendikalar, bu tebliğde yer alan muhasebenin temel kavramlarına, muhasebe politikalarının açıklanması ve mali tablo ilkelerine uymakla yükümlüdürler. Bununla beraber mali tabloların düzenlenmesi ve hesap planının uygulanmasında fon muhasebesi yöntemini kullanabilirler.
Bu çerçevede Hesap planı aşağıdaki gibi olabilir:
1.DÖNEN VARLIKLAR
100 KASA HS
100.10 Genel Fon Kasası
100.10.001 Türk lirası
100.10.002 Yabancı Para
100.20 Grev ve lokavt fonu Kasası
100.20.001 Türk Lirası
100.20.002 Yabancı Para
101 ALINAN ÇEKLER
101.10 Genel Fon
101.20 Grev ve Lokavt Fonu
102 BANKALAR
102.10 Genel Fon
102.10.001 Türk Lirası
102.10.002 Yabancı Para
102.20 Grev ve lokavt fonu
102.20.001 Türk lirası
102.20.002 Yabancı Para
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
103.10 Genel Fon
103.20 Grev ve Lokavt Fonu
108 DİĞER HAZIR DEGERLER
108.10 Genel Fon
108.20 Grev ve Lokavt Fonu
110 HİSSE SENETLERİ
110.10 Genel Fon
110.20 Grev ve Lokavt Fonu
111 ÖZEL KESİM SENET VE BONOLARI
111.10 Genel Fon
111.20 Grev ve Lokavt Fonu
113 KAMU KESİM SENET VE BONOLARI
112.10 Genel Fon
112.20 Grev ve lokavt Fonu
118 DİĞER MENKUL KIYMETLER
118.10 Genel Fon
118.20 Grev ve lokavt Fonu
119 MENKUL KIYMETLER DEGER DÜŞÜKLÜGÜ KARŞILIĞI (-)
119.10 Genel Fon
119.20 Grev ve Lokavt Fonu
121 ALACAK SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU(-)
130 ÜYELERDEN ALACAKLAR
130.10 Genel Fon
130.20 Grev ve Lokavt Fonu
132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
134.10 Genel Fon
134.10.001 Verilen Krediler
134.10.002 Diğer Alacaklar
134.20 Grev ve Lokavt Fonu
134.20.001 Verilen Krediler
134.20. 002 Diğer Alacaklar
135 PERSONELDEN ALACAKLAR
135.10 Genel Fon
135.20 Grev ve Lokavt Fonu
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
136.10 Genel Fon
136.10.001 Sendikalardan Alacaklar
136.10.002 Tahakkuk Etmiş Faiz Alacakları
136.10.003 Diğer Alacaklar
136.20 Grev ve lokavt Fonu
136.20.001 Sendikalardan Alacaklar
136.20.002 Tahakkuk Etmiş Faiz Alacakları
136.20.003 Diğer Alacaklar
170 YILLARA YAYGIN INŞAAT VE ONARIM MALIYETLERI
179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR
180 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER
181 GELİR TAHAKKUKLARI
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR
195 İŞ AVANSLARI
196 PERSONEL AVANSLARI
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI
198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR
2. DURAN VARLIKLAR
240 BAGLI MENKUL KIYMETLER
242 İŞTİRAKLER
242.10 Genel Fon
242.20 Grev ve Lokavt Fonu
245 BAGLI ORTAKLIKLAR
248 DİĞER MALİ VARLIKLAR
250 ARAZI VE ARSALAR
250.10 Genel fon
250.20 Grev ve Lokavt Fonu
251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ
252 BİNALAR
252.10 Genel fon
252.20 Grev ve Lokavt Fonu
253 TESIS MAKİNE VE CİHAZLAR
254 TAŞIT ARAÇLARI
254.10 Genel fon
254.20 Grev ve Lokavt Fonu
255 DEMİRBAŞLAR
255.10 Genel fon
255.20 Grev ve Lokavt Fonu
256 DİĞER MADDI DURAN VARLIKLAR
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
259 VERİLEN AVANSLAR
262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ
264 ÖZEL MALİYETLER
267 DİĞER MADDİ OLMAYAN VARLIKLAR
280 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER
281 GELİR TAHAKKUKLARI
3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
300 BANKA KREDİLERİ
300.10 Genel fon
300.20 Grev ve Lokavt Fonu
321 BORÇ SENETLERİ
321.10 Genel fon
321.20 Grev ve Lokavt Fonu
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
330 DİĞER BORÇLAR
330.10 Genel fon
330.10.001 Üst kuruluşlara borçlar
330.10.002 Bağlı kuruluşlara borçlar
330.10.003 Ödenecek vergi ve yükümlülükler
330.10.004 Diğer Borçlar
330 20 Grev ve Lokavt Fonu
339 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR
339.10 Genel Fon
339.20 Grev ve Lokavt Fonu
4 UZUN VADELİ BORÇLAR
400 BANKA KREDILERI
400.10 Genel Fon
400.20 Grev ve Lokavt Fonu
5. ÖZ KAYNAKLAR VE FON DENGESİ
500 SERMAYE
500 10 Başlangıç sermayesi
522 MD.V. YENIDEN DEGERLEME ARTIŞLARI
524 DÖNEM BAŞI FON DENGESİ
524.10 Genel fon dengesi
524.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
526 DÖNEM SONU FON DENGESİ
526.10 Genel fon dengesi
526.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
549 ÖZEL FONLAR
549.10 Genel fon
549.20 Grev ve lokavt fonu
6. GELİRLER
603 ÜYELİK VE DAYANIŞMA AİDATI
603.10 Genel fon dengesi
603.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
604 YENİ ÜYE KABUL ÜCRETI
604.10 Genel fon dengesi
604.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
624 HİZMET MALİYETİ (-)
624.10 Genel fon dengesi
624.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
633 KİRA GELİRİ
633.10 Genel fon dengesi
633.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
634 YAYIN GELİRİ
634.10 Genel fon dengesi
634.20 Grev ve lokavt fonu dengesi
630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
642 FAİZ GELİRLERİ
644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR
645 MENKUL KIYMETLER SATIŞ KÂRI
647 REESKONT FAİZ GELİRİ
649 FAALİYETLE İLGLİİ DİĞER GELİR VE KARLAR
653 KOMİSYON GİDERLERİ
654 KARŞILIK GİDERLERİ
655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI
656 KAMBİYO ZARARLARI
657 REESKONT FAIZ GİDERLERI
660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ
661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ
679 DIGER OLAGANDIŞI GELİR VE KARLAR
692 DÖNEM NET KARI VEVA ZARARI
640 FAIZ GELİRİ
640.10 Genel fon
640.20 Grev ve lokavt fonu
650 BAGIŞ GELİRİ
640.10 Genel fon
640.20 Grev ve lokavt fonu
655 YATIRIM GELİRİ
655.10 Genel fon
655.20 Grev ve lokavt fonu
660.DİĞER GELİRLER
660.10 Genel fon
660.20 Grev ve lokavt fonu
7 GİDERLER
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
740 1 PROGRAM HİZMETLERI
740.10 Genel fon
740.10 001 işçi Ücret ve Giderleri
740.10.002 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
740.10.003 Çeşitli Giderler
740.10.003. 01 Mahalli sendikalara grev yardımı
740.10.003. 02 Toplantı gideri
740.10.003. 03 Ofis Hizmetleri Giderleri
740.10.003. 04 Organizasyon Giderleri
740.10.003. 05 Toplu Pazarlık Giderleri
740.10.003. 06 Şikayet Giderleri
740.10.003. 07 Eğitim Giderleri
740.10.003. 08 Yayın Giderleri
740.10.003. 09 Diğer Giderler
740.10.004 Vergi Resim ve Harçlar
740.10.005 Amortisman ve Tükenme Payları
740.10.006 Finansman Giderleri
740.11 Grev ve lokavt fonu
740.11.001 işçi Ücret ve Giderleri
740.11.002 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
740.11.003 Çeşitli Giderler
740.11.003.01 Mahalli sendikalara grev yardımı
740.11.003.02 Toplantı gideri
740.11.003.03 Ofis Hizmetleri Giderleri
740.11.003.04 Organizasyon Giderleri
740.11.003.05 Toplu Pazarlık Giderleri
740.11.003.06 Şikayet Giderleri
740.11.003.07 Eğitim Giderleri
740.11.003.08 Yayın Giderleri
740.11.003.09 Diğer Giderler
740.12.004 Vergi Resim ve Harçlar
740.12.005 Amortisman ve Tükenme Payları
740.12.006 Finansman Giderleri
740 2 YÖNETIM GİDERLERİ
740 20 Genel fon
740.20.001 işçi Ücret ve Giderleri
740.20.002 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
740.20.003 Çeşitli Giderler
740.20.004 Vergi Resim ve Harçlar
740.20.005 Amortisman ve Tükenme Payları
740.20.006 Finansman Giderleri
740 21 Grev ve lokavt fonu
740.21.001 İşçi Ücret ve Giderleri
740.21.002 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
740.21.003 Çeşitli Giderler
740.21.004 Vergi Resim ve Harçlar
740.21.005 Amortisman ve Tükenme Payları
740.21.006 Finansman Giderleri
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre dernek ve vakıflar kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılmazken, aynı maddenin (ç) bendi ile dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler kurumlar vergisi mükellefiyeti kapsamına alınmışlardır. Aynı Kanunun 2 nci maddesinin beşinci fıkrasında, dernek ve vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye şirketleri ile kooperatifler dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmelerin dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri olduğu, aynı maddenin altıncı bendinde de dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazanç amacı gütmemelerinin, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunmasının, tüzel kişiliklerinin olmamasının, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya işyerlerinin bulunmamasının mükellefiyetlerini etkilemeyeceği, mal ve hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olmasının, kar edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin bunların iktisadi işletme niteliğini değiştirmeyeceği hükme bağlanmıştır.
1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerle ilgili (2.4.)bölümünde; iktisadi işletmenin belirlenmesinde iktisadi işletmenin en belirgin özelliğinin bağlılık, devamlılık ve faaliyetin ticari, sınai veya zirai bir mahiyet arz etmesi olduğu diğer bir anlatımla iktisadi işletmenin unsurlarının ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona bağlı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karşılığı mal alım-satımı, imalatı veya hizmet ifaları gibi faaliyetler olduğu, Kanunun bu gibi halleri tek tek saymak yerine, dernek veya vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra edilen tüm iktisadi faaliyetleri kapsamına aldığı, satılan mal veya hizmete ait bedelin sadece maliyeti karşılayacak kadar olmasının, kâr edilmemesinin, kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesinin iktisadi işletme olma vasfını değiştirmeyeceği açıklanmıştır.
Vergi uygulamaları bakımından dernek olarak kabul edilen sendikaların tüzel kişilikleri itibarıyla kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır. Ancak, iktisadi işletme oluşturacak şekilde ticari, sınai ve zirai faaliyette bulunulması halinde bu faaliyetleri nedeniyle kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirilecektir.
Katma Değer Vergisi Kanununun 1. maddesinin 1. fıkrasında; ticari, sınaî, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye'de yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olacağı, 3 fıkrasının (g) bendinde de, genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetlerinin katma değer vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı maddenin 4. fıkrasında ise, ticari, sınaî, ziraî faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre; Gelir Vergisi Kanununda açıklık bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği, 5. fıkrasında ise, bu faaliyetlerin kanunların veya resmî makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukukî statü ve kişiliklerinin, işlemlerin mahiyetini değiştirmeyeceği ve vergilendirmeye mani teşkil etmeyeceği hükme bağlanmıştır.
Vergi Usul Kanununun 153'üncü maddesinde, kurumlar vergisi mükelleflerinin işe başlamayı vergi dairesine bildirmeye mecbur oldukları; 172'nci maddesinde, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin defter tutmaya mecbur oldukları; 176'ncı maddesinde defter tutma bakımından iki sınıfa ayrılmış tüccarlardan I'inci sınıf tüccarların bilanço esasına göre, II' nci sınıf tüccarların ise işletme hesabı esasına göre defter tutacakları; 177'nci maddesinde, her türlü ticaret şirketleri ile kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişilerin I'inci sınıfa dahil oldukları hüküm altına alındıktan sonra, 182'nci maddede, bilanço esasında tutulacak defterler sayılmış, 220'nci maddede ise tasdike tabi defterlere ilişkin hükümler yer almıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1-Sendika ve Konfederasyonların Denetim Esasları Ve Tutacakları Defterler İle Toplu İş
Sözleşmesi Sicili Hakkında Yönetmelik
2- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu
3-Gelir İdaresi Başkanlığının Özelgeleri
4-Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
18.06.2021
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.