Barış Birbir
Vergi Denetmeni
bbirbir@hotmail.com

5084 Sayılı Yasanın Pratikte Yansımaları

            5084 Sayılı Kanun uygulanmaya konulduğu günden bu yana kanunda yapılan değişiklikler yüzünden anlaşılması güç bir kanun haline gelmiştir. Bu yazımızda 5084 sayılı Kanun ile sağlanan teşviklerden gelir vergisi stopajı yönünden pratikte karşılaşılan sorunlar üzerinde durulacaktır. 


TEŞVİKTEN NE ZAMANA KADAR YARARLANILABİLECEKTİR? 

Pratikte mükellefler arasında teşviğin 2007/5. döneminden itibaren 5 yıl süreyle geçeli olacağı düşüncesi hakimdir.  

            Bilindiği üzere 5084 sayılı Kanun’un değişikliğe uğramadan önceki ilk halinde bu Kanunla sağlanan teşviklerin 31.12.2008’e kadar uygulanması benimsenmiştir. Ancak daha sonra çıkan 5350,5568 ve 5615 sayılı yasalar ile Kanun’un uygulama süreleri değişikliklere uğramıştır. 

Buradaki önemli ayrıntı herhangi bir yatırıma ihtiyaç duyulmaksızın 5084 sayılı Kanun kapsamındaki illerde faaliyet göstermekte iken bu kanunda meydana gelen değişiklikler sonucu teşviklerden yararlanmaya başlayan mükelleflerin  teşvikten yararlanma hakları 31.12.2008 tarihine kadardır.  

Örneğin 5615 sayılı yasa sonrası vergi teşviki uygulaması ilk olarak 2007 yılının Mayıs ayı ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi için geçerli olacak ve 31/12/2008 tarihine kadar uygulanacaktır.( 5615 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler 1/5/2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.) 

            Ancak 5568 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile değişik 5084 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin (h) bendine göre, bu Kanun kapsamına giren illerdeki yeni yatırımlar nedeniyle uygulanacak vergi teşviki 5084 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde yer alan süreye bakılmaksızın, 

- 31/12/2007 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için beş yıl,

 - 31/12/2008 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için dört yıl,

- 31/12/2009 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için üç yıl

süreyle uygulanacaktır. 

Örneğin, 31/12/2008 tarihine kadar tamamlanan bir yatırım için 4 yıl süreyle teşvik uygulanacak olup, bu yatırım nedeniyle teşvikten yararlanılacak son tarih 2012 yılının Aralık ayı olacaktır. 

            4 Seri Nolu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğin’de durum böyle özetlenmekle beraber bu bitiş sürelerine ilişkin değişikliğin 5568 sayılı Kanunla  değişik 7/h bendi gereğince olduğu ifade edilmektedir. Oysa 5350 sayılı Kanunla eklenen 7/h fıkrasının ilk halinde “Bu Kanun kapsamına giren illerde 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanan yeni yatırımlar için 3, 4 ve 6 ncı maddelerde yer alan destek ve teşvikler, bu maddelerde yer alan sürelere bakılmaksızın yatırımın tamamlandığı tarihi izleyen beş yıl süresince uygulanır.”  Hükmü bulunmakta idi. Bu da şunu anlatıyor ki 31.12.2006 tarihinde tamamlanan yatırımlar için bu süre 2011 yılı Aralık ayı olarak hesaplanmakta idi. Bu hakkın daha sonra aynı fıkranın 5568 sayılı Kanunla değiştirilmiş olması yukarıdaki örnekteki mükellefin Aralık/2011 ayına kadar teşviklerden yararlanamayacağı anlamına gelmeyecektir. Zira maddenin yeni hali dikkatli irdelendiğinde 31.12.2006 tarihinde tamamlanan yatırımında yatırımın tamamlandığı tarihi izleyen beş yıl süresince uygulanacağı açıktır. 
 

            YATIRIMIN TAMAMLANMASI NE DEMEKTİR? 

            İlgili Kanun ve Tebliğlerde teşviklerden yararlanma süreleri belirlenirken tamamlanan yatırımlarda sıkça bahsedilmesine ve Kanunun 7/i fıkrasında “Bu Kanun kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak yatırıma başlama ve yatırımın tamamlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı müştereken yetkilidir.” Hükmü bulunmasına rağmen bu konuda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu konuda pratikte yaşanan sorunlar çözüm beklemektedir. 

            Örneğin kiralanan bir fabrika binasıyla ilgili olarak  kiralanan yerde tadilat yapılması, trafo yenilemesi, makinelerin montajı, üretim bandının yapılması yeni yatırım olarak tanımlanabilir mi? 

Yoksa üretimin yapılacağı binanın inşasından başlayarak üretime hazır hale getirilmesi mi yatırımın tamamlanmasıdır? 

Gelir İdaresinin görüşü, kiralanan bir yerde bir üretim yerini baştan inşa etmeksizin tamamlanan bir yatırımdan olmadığı yönündedir. Ancak Kanun yatırıma başlama ve yatırımın tamamlanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığını müştereken yetkili kılmıştır.  
 

TEŞVİKLERDEN YARARLANMA HAKLARI OLDUĞU HALDE HALEN YARARLANMAYAN MÜKELLEFLER VAR MIDIR? 

Uygulamada teşvik kanunun geçerli olduğu illerde faaliyet gösteren bir çok mükellef faaliyete ne zaman başlarsa başlamış olsun, işyeri kira olsun olmasın, en az 10 işçi çalıştırması halinde teşvikten faydalanabileceğinin farkında bile değildir. Bu mükellefler durumu fark ettikleri aydan itibaren 31.12.2008 tarihine kadar teşvikten yararlanabileceklerdir. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak gv stopajı yönünden düzeltme yoluyla yararlanılıp yararlanılamayacağı ise açık değildir. Ancak Gelir İdaresinin görüşü düzeltme yoluyla yararlanmanın mümkün olmadığıdır.   
 

ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİNİN İŞÇİLERE ÖDENMEMESİNİN CEZASI NEDİR? 

İşverenler tarafından hizmet erbabının ücret gelirlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarının, o ayki ücretiyle birlikte ücretliye nakden ödenmesi gerekir. Aksi takdirde, ücretliye nakden ödenmeyen asgari geçim indirimi, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır. 

Bu nedenle, yukarıda belirtilen şekilde ücretliye nakden ödenmeyen  asgari geçim indirimi o ayda eksik beyan edilmiş vergi tevkifatı olarak kabul edilerek, bu vergiler için de işverenler hakkında cezalı tarhiyat yapılacaktır. 

2008/1,2,3 ve 4. dönemlere ilişkin olarak Asgari Geçim İndirimi ödemelerinin ise 31.12.2008 tarihine kadar ödeme imkanı getirildiğinden bu tarihten sonra yukarıda yazılı hükümler uygulanabilecektir.
 

SONUÇ: 

5084 Sayılı Kanun’un uygulaması büyük oranda 31.12.2008’de bitecek olmasına rağmen mükellefler tarafından tam da kavranamamış bir kanun halini korumaktadır.

07.11.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.