Aytaç Aygün
Yeminli Mali Müşavir
E.Vergi Müfettişi
aytac.a@yontemymm.com.tr

Son Tebliğler Doğrultusunda E-Fatura, E-Arşiv, E-Defter Uygulamaları ve Özellikli Konular

19.10.2019 Tarih ve 30923 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 509 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ve 3 Sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile e-defter, e-fatura, e-arşiv fatura uygulamalarında önemli değişiklikler yapıldı.

Bu değişiklikler temel olarak,

- Hadlerin düşürülerek e-fatura/e-defter kapsamına giren mükelleflerin kapsamının genişletilmesi ve uygulama başlangıç sürelerinin değiştirilmesi,

- Daha önce kullanılmayan e-irsaliye, e-serbest meslek makbuzu gibi elektronik belgelerin vergi mevzuatımıza girmesi,

- E-fatura mükelleflerine e-arşiv fatura uygulama zorunluluğu getirilmesi,

- E-fatura ve e-arşiv fatura kapsamında olmayan mükelleflerin için de belli tutarın üzerindeki faturaların elektronik ortamda düzenlenmesi gerekliliği,

- E-defter beratlarının son oluşturma tarihlerinin uzatılması,

Olarak özetlenebilir.

Söz konusu düzenlemeleri e-fatura, e-arşiv, e-irsaliye gibi elektronik ortamda düzenlenen belgeler ve elektronik defterler olarak iki ana başlık halinde ayırmak mümkün.

1. Elektronik Ortamda Düzenlenen Belgeler:

a. E-Fatura:

509 Sıra No.lu VUK Tebliği ile zorunlu olarak e-fatura kapsamına giren mükellefler aşağıdaki şekilde yeniden belirlendi:

1. 2018 veya sonraki hesap dönemleri brüt satış hasılatları 5 milyon TL ve üzeri olan mükellefler. (Değişiklik öncesi bu sınır 10 milyon TL’ydi)

2. ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların ithali, imali vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisans alan mükellefler.

3. Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa ve/veya ithal edenler.

4. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlananlar.

5. 5957 Sayılı Kanun uyarınca komisyoncu veya tüccar olarak sebze/meyve ticareti yapanlar.

Uygulamaya geçiş süresi ise brüt satış hasılatı 5 milyon TL ve üzeri olan mükellefler için

- Bu hasılatın 2018 ve 2019 yıllarında sağlaması halinde 01.07.2020,

- Sonraki yıllarda sağlaması halinde ise ilgili hesap dönemini izleyen yılın 7’nci ayının başı olarak

Düzenlendi.

Değişiklik öncesinde geçiş zorunluluğu ilgili hesap dönemine ilişkin gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi takip eden hesap döneminin başı olarak belirlenmişti.

Yani değişiklik öncesinde 2018 yılında şartları sağlayan bir mükellef için 2020 yılında, 2019 yılında şartları sağlayan bir mükellef için ise 2021 yılında e-fatura zorunluluğu başlamaktaydı. Ancak değişiklikle hem 2018, hem de 2019 yılı için bu zorunluluk 01.07.2020 olarak yeniden belirlendi.

2018 yılının brüt satış hasılatları belli olsa da, 2019 yılı cirosu bazı mükellefler için kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesine yakın bir tarihe kadar netleşmeyebilir.

Bu nedenle 2019 yılı beyannamesinin 2020 yılının Nisan ayında verileceği dikkate alındığında mükelleflere e-fatura uygulamasına geçmek için yaklaşık 2-3 aylık bir zaman kalacak gibi gözüküyor. Dolayısıyla bu durumda olan mükelleflerin önceden hazırlıklı olmasında fayda var.

b. E-Arşiv Fatura:

509 Sıra No.lu VUK Tebliği ile e-arşiv fatura uygulamasında getirilen en büyük yenilik e-fatura kapsamında olan mükelleflerin zorunlu olarak e-arşiv fatura uygulamasına alınması oldu.

E-arşiv kapsamında olan mükelleflerin tüm faturalarını elektronik ortamda düzenlemesi gerekiyor.

Bu mükelleflerin alıcının e-fatura kapsamında olması durumunda e-fatura, olmaması durumunda ise (nihai tüketiciler dahil) e-arşiv fatura düzenlemesi zorunluluğu bulunuyor. Yani e-arşiv fatura mükellefleri için kağıt fatura uygulaması sona ermiş oluyor.

Yapılan düzenlemeyle;

- Anılan Tebliğ’in yayımlanmasından önce (19.10.2019 tarihinden önce)  e-fatura zorunluluğu kapsamında olan ve isteğe bağlı olarak e-fatura kapsamında olan mükelleflerin 01.01.2020 tarihine kadar,

- Tebliğ’in yayım tarihinden sonra e-fatura kapsamına giren veya isteğe bağlı olarak e-fatura uygulamasını tercih eden mükelleflerin ise yukarıda belirtilen e-faturaya geçiş süreleri içinde,

E-arşiv fatura uygulamasına geçmesi gerekmekte.

Bununla birlikte 01.01.2020 tarihinden itibaren, e-arşiv zorunluluğu kapsamında olmayan mükelleflerin, vergiler dahil vergi mükelleflerine 5.000 TL, vergi mükellefi olmayanlara ise 30.000 TL üzerindeki faturalarını GİB tarafından sunulan “e-belge düzenleme portalı” üzerinden e-arşiv fatura olarak düzenlemeleri de zorunlu oldu.

Yani bu zorunluluk nedeniyle ilgili şartları sağlamamaları nedeniyle e-fatura ya da e-arşiv fatura kapsamında olmayan mükelleflere dahi bu tutarların üzerindeki faturalarını e-arşiv fatura olarak düzenleme zorunluluğu getirildi.

Bu noktada mükelleflerin 5.000 TL üzerindeki alımlar için önemli bir hatırlatma yapmakta fayda var.

Satıcı e-fatura ya da e-arşiv fatura mükellefi olmasa bile vergiler dahil 5.000 TL üzerindeki faturaların söz konusu portal üzerinden düzenlenmesi şartı ve alıcının da cezai müeyyide kapsamında olduğu göz önünde bulundurulduğunda, mükelleflerin kendileri adına düzenlenen 5.000 TL ve üzerindeki faturaları kağıt fatura olarak kabul etmemesi gerekiyor.

Ayrıca, aracı hizmet sağlayıcıları, internet ortamında ilan yayınlayanlar, internet reklamcılığı hizmet aracıları da e-arşiv fatura kapsamına alındı.

İsteğe bağlı olarak e-arşiv fatura uygulamasını tercih eden mükelleflerin ise e-fatura uygulamasına da dahil olması gerekiyor.

c. E-İrsaliye:

Tebliğ ile getirilen yeniliklerden biri de kuşkusuz irsaliyenin de elektronik ortamda düzenlenmesini sağlayan e-irsaliyenin de uygulanmaya başlanması oldu.

2018 veya sonraki hesap dönemlerinde brüt satış hasılatı 25 milyon TL’yi aşan mükellefler ve Tebliğ’de belirlenen bazı sektörde faaliyet gösteren mükellefler zorunlu olarak e-irsaliye uygulaması kapsamına alındı.

Bu mükelleflerin hazırlıklarını 01.07.2020 tarihine kadar tamamlamaları ve bu tarihten sonra irsaliyelerini e-irsaliye olarak düzenlemeleri gerekecek.

Tercihe bağlı olarak e-irsaliye uygulamasını seçen mükelleflerin e-fatura kapsamında olması gerektiği de Tebliğ’de açıklandı.

d. E-Serbest Meslek Makbuzu:

-01.02.2020 tarihi itibariyle faaliyetine devam eden serbest meslek erbabı 01.06.2020 tarihi itibariyle,

-01.02.2020 tarihinden sonra faaliyetine başlayan serbest meslek erbabı ise işe başladıkları ayı izleyen üçüncü ayın sonuna kadar,

E-serbest meslek makbuzu uygulamasına geçmesi zorunlu tutuldu.

Yani avukat, mali müşavir gibi serbest meslek erbabı için bir tutar sınırlaması dikkate alınmaksızın, e-serbest makbuzu zorunlu hale geldi.

e. E-Müstahsil Makbuzu:

E-Fatura uygulamasına geçmek zorunda olan mükelleflerden faaliyetleri gereği aynı zamanda müstahsil makbuzu düzenlemek zorunda olanlar, 5957 Sayılı Kanun uyarınca komisyoncu veya tüccar olarak sebze/meyve ticareti ile uğraşanlar ve GİB tarafından belirlenecek mükellef grupları 01.07.2020 tarihine kadar gerekli başvuruları yaparak e-müstahsil makbuzu uygulamasına dahil olmak zorunda olduğu Tebliğ’de açıklandı.

f. E-Gider Pusulası:

E-gider pusulası zorunluluğu kapsamında olan mükellefler Tebliğ’de açıklanmadı. Ancak Gelir İdaresi Başkanlığı’nın çeşitli kriterlere göre e-gider pusulası zorunluluğu getirmeye yetkisi olduğu belirtildi.

g. Elektronik Ortamda Düzenlenmesi Gereken Diğer Belgeler:

Yukarıdaki belgelere ek olarak 509 Sıra No.lu VUK Tebliği’nde, e-Bilet, e-Sigorta Komisyon Gider Belgesi, e-Sigorta Poliçesi Uygulaması, e-Döviz Alım-Satım Belgesi ve e-Dekont ilişkin zorunluluk ve geçiş sürelerine ilişkin de açıklamalar yapıldı.

2. E-Defter Uygulamasında Yapılan Değişiklikler:

Söz konusu VUK Tebliği dışında, 3 Sıra No.lu Elektronik Defter Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile e-defter uygulamasında da önemli değişiklikler yapıldı.

Değişikliklerin en önemlisi hangi mükelleflerin e-defter kapsamında olduğu tanımının baştan yapılması oldu.

Değişiklik öncesi 454 Sıra No.lu VUK Tebliği ile brüt satış hasılatı 10 milyon ve üzeri olan mükelleflerin e-defter ve e-fatura uygulamasına geçme zorunluluğunun olduğu açıklanmıştı.

3 Sıra No.lu Tebliğ ile zorunluluk kapsamı yeniden belirlenerek aşağıdaki gibi oldu:

1- e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu bulunan mükellefler.

2- Türk Ticaret Kanununun 397’nci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler.

E-fatura ve e-defter zorunluluğu şartları önceki uygulamada da aynıydı. Ancak bu sefer bağımsız denetim zorunluluğu kapsamına alınan mükellefler için e-defter de zorunlu oldu.

Düzenlemeye ilişkin bir diğer değişiklik de e-defter uygulamasının başlangıç süresinde yapıldı.

Tebliğe göre zorunlu olarak e-fatura uygulamasına geçmesi gereken mükellefler, e-fatura uygulamasına geçiş süresi içinde e-defter uygulamasına geçmek zorunda olacak. Ancak yıl içinde zorunlu olarak e-faturaya geçen mükellefler için bu zorunluluk izleyen yılın başında başlayacak.

Örnek olarak, 2018 veya 2019 satış hasılatı 5 milyon ve üzeri olan mükelleflerin e-faturaya geçiş süresi 01.07.2020 (yani yıl içinde) olacağından, bu mükelleflerin e-defter zorunluluğu 01.01.2021 yılında başlayacak.

Tebliğ’in yayım tarihi itibarıyla TTK uyarınca bağımsız denetime tabi olan şirketler 01.01.2020 tarihinden itibaren, 2020 ve müteakip yıllarda bağımsız denetime tabi olma şartlarını sağlayan mükellefler ise şartların sağlandığı yılı takip eden yılın başından itibaren e-defter uygulamasına geçmek zorunda olacak.

E-defterle ilgili önemli bir değişiklik de beratların oluşturulma sürelerinde yapıldı. Değişiklik öncesi bunların ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar, yılın son ayına ait defter ve berat dosyaları ise gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın son gününe kadar oluşturulması gerekiyordu.

Değişiklik ile mevcut uygulamaya ek olarak, bu beratların her ay için ayrı ayrı olmak üzere ilgili olduğu geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verileceği ayın sonuna kadar oluşturmasına da imkan getirildi. 

Mükellefler isteğe bağlı olan bu uygulamayı tercih edebileceği gibi eski uygulamaya da devam edebilecekler.

01.01.2020 tarihinde başlayacak olan bu uygulamayı tercih edenlerin, tercihlerini ilk ay içinde yazılı olarak bildirmeleri gerekecek.

Düzenleme ile birlikte e-defter beratlarının oluşturulmasına ilişkin tarihler aşağıdaki gibi oldu:

25.10.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.