Aykut Durdağı
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
adurdagi@gmail.com

Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücretlerin Vergilendirilmesi

1- Giriş

14.03.2019 tarihinde yazmış olduğum “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi Sorgusu” başlıklı yazının sonunda yapay zeka yazılımları kullanılarak yaygınlaştırılması ve vergiye gönüllü uyumun azami ölçüde sağlanmasını temenni etmiştim. Gelir İdaresi Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aldığı verilere dayanarak birden fazla işverenden ücret elde edenleri tespit ederek mükelleflere gönderdiği bilgi isteme yazısıyla gelecekte e-denetimi yaygınlaştıracağının sinyallerini verdiğini gösteriyor.

Vergi idaresi zaman zaman konu bazlı incelemelerde bulunabiliyor. Bu durum birkaç yıl önce tapu harçları idi, geçen senelerde özel sağlık sigortalarının gelir vergisi matrahından indirim yapılmaması konusu idi şimdilerde ise birden fazla işverenden elde edilen ücretler için beyanname verilmesi konusu.

Konu özetle, bir takvim yılı içerisinde birden fazla işverenden ücret geliri elde edenlerin birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşanların gelir vergisi beyannamesi vermesine ilişkindir.

2- Yasal Dayanak

Gelir Vergisi Kanunu(GVK)’nun;

• 61. maddesinde ücretin tarifi yapılmış,
• 63. maddesinde gerçek ücretin nasıl hesaplandığı açıklanmış,
• 86. maddesinde birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı, gelir vergisi tarifesinde yer alan ikinci gelir dilimindeki tutarı aşmayanların gelir vergisi beyannamesi vermesi gerek olmadığı belirtilmiş,
• 89. maddesinde ise gelir vergisi matrahının tespitinde, beyannamede bildirilecek gelirlerden yapılacak indirimler sıralanmış,
• 94. maddesinde, vergi tevkifatının hangi gelirler üzerinden olacağı; 103. maddesinde bu tevkifatın tarifesinin ne olacağı açıklanmış ve
• 108. maddesinde ise vergilendirme döneminin takvim yılı olduğu belirtilmiştir.

Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı 2019 yılı için 40.000 TL; 2018 yılı için 34.000 TL; 2017 yılı için 30.000 TL; 2016 için 30.000 TL; 2015 yılı için 29.000 TL; 2014 yılı için 27.000 TL gelir vergisi tarifesinde yer alan ikinci gelir vergisi dilimleri olarak belirlenmiştir.

Ayrıca, 16 seri nolu Gelir Vergisi Sirküleri’nde birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağının serbestçe belirlenebileceğine dair hüküm yer almaktadır.

3- Birden Fazla İşverenden Elde Edilen Ücretler

Son zamanlarda geçmiş dönemlerde iş değiştiren kişiler ya da aynı/farklı zamanlarda birden fazla ücret geliri elden eden kişilere tarafından yıl içerisinde birden fazla işverenden elde ettikleri ücretlere ilişkin Maliye tarafından gelen yazılara nasıl cevap verileceğine dair tarafımıza çokca soru iletildi.

Gelen yazılar irdelendiğinde yazının gönderilme sebebinin, mükellefin incelendiği yıllarda birden fazla işverenden ücret geliri elde ettiği ve aynı dönemde gelir vergisi beyannamesi vermemesinden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.

İşverenler, ücret ödemeler üzerinden hesaplanan gelir vergisini muhtasar beyannameyle kişi bazlı değil toplu olarak beyan etmektedirler. Ayrıca sigorta primine esas ücreti ise aylık prim ve hizmet bildirgesiyle kişi bazlı SGK’ya bildirmektedirler.

Vergi İdaresi, SGK’dan aldığı verilere dayanarak aynı yıl içerisinde birden fazla işveren tarafından adına prim ödenen kişiler için bilgi isteme yazıları göndermekte ve beyanname vermesini istemektedir.

Vergi İdaresi’nin SGK’dan aldığı verilerin sağlıklı olmadığını belirtmekte fayda var. SGK matrahı ile gelir vergisi matrahının farklı olması nedeniyle aslında beyanname vermesine gerek olmayan kişilere de yazı gönderilmiş olabilir. Şöyle ki, SGK’nın paylaştığı verilerde SGK matrahı yer almakta, gelir vergisi matrahı yer almamakta ve SGK primine esas tavan üstü ücret görülmemektedir.

Diğer taraftan idare tarafından beyanname vermesi gerektiği yazısı gönderilen kişilerin pişmanlık hükümlerinden faydalanabileceği belirtilmektedir. Prensipte, idare tarafından tespit edilen hususlar için pişmanlık hükümlerinden faydalanmak mümkün değildir.

4- Yapılması Gerekenler

Vergi daireleri tarafından kendilerine bilgi isteme yazısı gelenler öncelikle incelenen dönemlere ait ücret bordrolarını temin etmelidir. İncelenen dönemlerde birden fazla işverenden elde edilen ücretlerden en yükseği seçilmeli ve diğer işveren(ler)den elde edilen ücretler(gelir vergisi matrahları) toplamı dikkate alınmalıdır.

Yıl	Gelir Vergisi Tarifesi İkinci Dilim Sınırı
2019	40.000 TL
2018	34.000 TL
2017	30.000 TL
2016	30.000 TL
2015	29.000 TL
2014	27.000 TL

1. Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ve birden sonraki işveren(ler)den aldığı ücret tutarı yıllar itibariyle yukarıdaki tabloda yer alan tutarları aşmıyorsa beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır. Bilgi isteme yazısına beyanname verilmesine gerek olmayacağı yönünde cevap verilmesi yeterli olacaktır.
2. Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ve birden sonraki işveren(ler)den aldığı ücret tutarı yıllar itibariyle yukarıdaki tabloda yer alan tutarları aşıyorsa ilgili yılda elde edilen ücretlerin tamamı yer alacak şekilde pişmanlıkla beyanname verilmesi gerekecektir. Beyanname, vergi dairesine kağıt ortamında verilebileceği gibi Hazır beyan sistemi kullanılarak da verilebilecektir.

Ayrıca kanunda yer alan tutarlarla sınırlı olmak üzere aşağıda yer verilen giderler vergi matrahının hesaplanmasında indirim olarak dikkate alınacaktır.

• Şahıs sigorta primleri (%15)
• Eğitim ve sağlık harcamaları(%10)
• Bağış ve yardımlar (%5 - %10)
• Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Dini Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımlar
• Gıda Bankacılığı Kapsamındaki Bağış ve Yardımlar
• Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar
• Sponsorluk Harcamaları (%50 - %100)
• Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Yapılan Bağışlar
• Türkiye Kızılay Derneği ile Türkiye Yeşilay Cemiyetine Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar

Özetle, birden fazla işverenden elde edilen ücretlerin toplamından çeşitli indirim ve giderlerin düşülmesiyle vergiye tabi gelir bulunacak ve bu tutar üzerinden gelir vergisi hesaplanacaktır. Bu tutar üzerinden işverenler tarafından yapılan kesintiler mahsup edikten sonra varsa hesaplanan gelir vergisinden yüksek olmamak şartıyla yurt dışından ödenen vergiler mahsup edilecektir.

İlgili dönemde elde ettiği ücret gelirlerinden gider ve indirimler düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisi, işverenler tarafından kesinti yoluyla ödenen vergilerin toplamından yüksek olması halinde “Ödenecek Gelir Vergisi” doğacak ve bu tutar gecikme zammıyla ödenecektir. Tersi durumunda ise “İade Edilecek Gelir Vergisi” oluşacak ve vergi dairesinden iade alınacaktır.

5- Örnek Uygulamalar

Örnek.1: 2018 yılında A şirketinden 100.000 TL, B şirketinden 33.000 TL ve C şirketinden 2.000 TL ücret geliri elde eden bir kişi olsun. Bu kişi en yüksek ücret geliri elde ettiği A şirketini birinci işveren olarak seçebilecektir. Birden fazla işverenden elde ettiği ücret geliri 35.000 TL olduğu ve dolayısıyla 34.000 TL sınırını aştığı için toplam gelirleri üzerinden beyanname vermesi gerekecektir.

Örnek.2: 2018 yılında X şirketinden 30.000 TL, Y şirketinden 200.000 TL ve Z şirketinden 3.000 TL ücret geliri elde eden bir kişi olsun. Bu kişi en yüksek ücret geliri elde ettiği Y şirketini birinci işveren olarak seçebilecektir. Birden fazla işverenden elde ettiği ücret geliri 34.000 TL sınırının altında kaldığı için beyanname vermesine gerek bulunmayacaktır.

Örnek.2: 2018 yılında XA şirketinden 100.000 TL, XB şirketinden 40.000 TL ücret geliri elde eden bir kişi olsun. İkinci işverenden elde edilen ücret geliri sınırı aştığı için 140.000 TL üzerinden beyanname vermesi gerekecektir. Hazırlanacak beyannamede yukarıda sayılan giderler dikkate alınacak ve duruma göre ödenmesi gereken ya da iade edilmesi gereken vergi çıkacaktır.

6- Sonuç

İçinde bulunduğumuz yeni dünya düzeninde, optimum düzeyde vergi toplanması için bilişim teknolojileri kullanılarak zemin oluşturulması gerektiği açıktır. Vergi idaresinin bu kapsamda ciddi atılımlar yaparak elindeki büyük veriyi(big data) iyi analiz edip uzaktan denetimler gerçekleştirdiği görülmektedir. Bunu yaparken de vergiye gönüllü uyum çerçevesinde hazırladığı aksiyonları dikkate alarak hareket etmektedir.

Şimdilerde birden fazla işverenden elde edilen ücretlerin vergilendirmesi konusuna odaklanan vergi idaresi geniş kapsamda vergiye gönüllü uyuma katkı sağlayan projeleri de kullanarak  e-denetimi yaygınlaştırmayı hedeflediği tahmin edilmektedir.

25.09.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.