Atilla Birdal
Yeminli Mali Müşavir
info@atillabirdal.com

Vergi Hukukun’da ‘’Uzlaşma’’

Giriş:                

Sözcük olarak ortaya çıkan uyuşmazlıkların barış içinde çözümlenmesini ifade etmektedir.Vergi Hukukundaki anlamı ise vergi alacaklısı olan İdare ile Vergi borçlusu olan vergi yükümlüsü veya ceza muhatabının aralarında doğmuş veya doğacak uyuşmazlığı karşılıklı ödünle anlaşma sağlamaktır.

Uzlaşma Müessesesinin Uygulaması:         

Uzlaşma hemen bütün vergi türlerine ilişkin olarak İkmalen,Re’sen ve İdarece yapılan tarhiyatlar konusunda itiraz yoluna başvurulmadan ,Mükellef ile Vergi İdaresinin anlaşması ve yapılan tarhiyatın bu anlaşma çerçevesinde düzeltilmesidir.

Vergi Usul Kanunu kapsamında uzlaşma tarhiyat öncesi ve sonrası olmak üzere varlığını VUK un ek 1 ila ek 11 .maddelerine bağlı olarak sürdürmektedir.Halen uzlaşmanın uygulamasına yönelik olarak yürürlükteki’’ uzlaşma yönetmeliği ‘’  ve   ’’ tarhiyat öncesi uzlaşma yönetmeliği’’ şeklinde uygulanmaktadır.

Uzlaşma ile Vergi İdaresi,Kanunen alınması gereken vergilerle bunlara ilişkin cezaların bir bölümünden vazgeçmektedir.Bunun karşılığında vergi alacağını daha çabuk tahsil etmekte ve dava yükünden kurtulmaktadır .

Uzlaşma tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki aşamalı olarak uygulanmaktadır.

1) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma:                                                                                                                                             

Tarhiyat öncesi uzlaşma kurumu VUK un ek 11.maddesinde düzenlenmiştir.Bu Madde gereğince Maliye ve Hazine Bakanlığı Vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek Vergiler ile bunlara ilişkin kesilecek  cezalarda ( VUK 359 .madde de yazılı olan fiilerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilecek vergi ve kesilecek ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilecek ceza hariç) tarhiyat öncesi uzlaşma yapılmasına izin verilebilir.

Tarhiyat öncesi uzlaşmaya varılması halinde tutanakla tespit edilen bu husus hakkında dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayette bulunulamaz.Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış olması halinde Mükellef veya Ceza muhatabı olanlar verginin tarhında ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edemezler.VUK 359.Maddesinde sayılan sebeplerden dolayı yol açılmış olması halinde uygulanacak cezalar ile genel ve özel usulsüzlük cezaları uzlaşma kapsamına girmemektedir.Ancak uzlaşma konusu vergi ve cezalar

 kanunda bu şekilde düzenlenmiş olmasına rağmen Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 1999/6 seri nolu VUK iç genelgesinde Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük cezalarının tarhiyat öncesi uzlaşmaya konu edilebileceği belirtilmiştir.

2) Tarhiyat Sonrası Uzlaşma:                                                                                                               

VUK un ek 1.maddesinde tarhiyat sonrası uzlaşmanın konusu ve kapsamı belirlenmiştir.Bu madde uyarınca mükellef tarafından ikmalen, re’ sen  ve  idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezalarının (VUK’ un 359.maddesinde yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen ceza hariç) tahakkuk edecek miktarları konusunda,

. Vergi ziyaına sebebiyet verilmesinin kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten

.VUK un 369.maddesinde yazılı yanılmadan kaynaklandığının,

.VUK un 116,117 ve 118.maddelerinde yazılı vergi hataları ile bunların dışında maddi hata bulunduğunun,

.yargı kararları ile ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun, ileri sürülmesi durumunda idare VUK’un uzlaşmaya ilişkin hükümleri çerçevesinde mükellefle uzlaşabilir.

Mükellefe yönelik tarhiyatlar yapıldıktan sonra baş vurulacak idari bir yoldur.Tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına;

1. İkmalen
2. Re’sen
3. İdarece    tarh edilen vergiler ile bunlara ilişkin Vergi Ziyaı cezası girer.Genel ve özel usulsüzlük cezaları tarhiyat sonrası  uzlaşma kapsamına girmez.Mükellef tarafından yasal süresinden sonra verilen beyannameler ile VUK’un 371.maddesine göre pişmanlık talepli Kanuni süresinden sonra verilen beyannameler üzerinden tahakkuk ettirilen  vergilere ilişkin kesilen vergi ziyaı cezalarıda uzlaşma kapsamına girmektedir.  

Sonuç:

Uzlaşma,idari işlem olarak tarhiyat ve ceza kesilmesi durumlarında işlemin muhatabının ileri sürebileceği ihtilaflı konuların yargı yerine idari aşamada dikkate alınarak  sorunun en kısa sürede ve az maliyetle çözümünü sağlayarak vergilemeden beklenen toplumsal faydayı ve mükellef hukuku’nu korumayı  amaçlamaktadır.Uzlaşma müessesesi idare tarafından yükümlüye yargı yolunu kullanmaması karşılığında verilen bir ödün ve ya pazarlık olmaktan ziyade vergilendirme işlemlerinin hukuka uygunluğunun denetiminin idari aşamada yükümlününde katılması ile yapılmasıdır.                           

Referanslar:

--Yüce Mehmet,Türk Vergi Yargısı,Ekin Basım Yayın Dağıtım,Bursa,212

-- Ürel Gürol,Vergi Usul Kanunu Uygulaması,Seçkin Yayıncılık,Ankara,2012

--Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği 31 Ekim 2011 Tarihli resmi gazete

06.01.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.