Atilla Birdal
Yeminli Mali Müşavir
info@atillabirdal.com

Vergi Hukuku’nda Re’sen Araştırma

GİRİŞ

Vergi Yargılamasında amaç maddi gerçeğe ulaşmaktır.Bunun bir sonucu olarak Vergi yargıcı tarafların ileri sürdüğü delillere bağlı değildir.Re’sen araştırma yetkisi ve görevi ile donatılmıştır.Dolayısı ile Vergi yargılamasında hakim tarafların ileri sürdüğü iddialara bağlı kalmayarak olayın aydınlatılması için gerekli gördüğü hususlarda kendiliğinden araştırma yapabilme yetkisine sahiptir.            

RE’SEN ARAŞTIRMA

Bir uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için ispat araçlarının Mahkemeye sunulması ve davaya ilişkin kanıtların hazırlanması esnasında yargılama hukukunda iki ilke mevcuttur.Bu ilkeler’’ taraflarca hazırlama’’ ve ‘’Re’sen araştırma’’ ilkeleridir.

Bunlardan ‘’taraflarca hazırlama’’ Davaya ilişkin savunmanın dayanağını oluşturan olayların ve olaylara ilişkin delillerin taraflarca mahkemeye sunulmasını ifade ederken  davaya ilişkin kanıtların hazırlanmasında tarafların yanında mahkemeninde görevli olmasını ifade eden ‘’Re’sen araştırma’’ilkesidır. Vergi yargılama hukukuna hakim olan Re’sen araştırma ilkesinin uygulandığı diğer yargılama alanları ve uygulama yöntemlerinin açıklanması bu ilkenin vergi yargılamasındaki öneminin anlaşılması açısından gerekli bulunmaktadır.

İdari yargılama usulünün temel  özelliklerinden   biri olan Re’sen araştırma ilkesinin amacı kamu yararı ve düzenidir.Re’sen araştırma ilkesi idari yargının idare üzerindeki denetleme yetkisini icra ederken idare ile bireyin güçleri arasındaki dengesizliği gideren ve idari yargılama sürecinin tümüne egemen olan önemli bir araçtır.İdari dava da dava ile ilgili bilgi ve belgelerin genellikle davalı durumunda olan idarenin elinde olması ve çoğu kez bireyin bu bilgi ve belgelere ulaşamama sakıncasını bu ilke bertaraf etmektedir.

Re’sen araştırma ilkesi,Hakime olayın çözümlenebilmesi ve gerçeğin ortaya çıkabilmesi için bireyin ulaşamadığı bilgi ve belgeleri kendiliğinden araştırma ve ilgili kişi ve kurumlardan tarafların talebi olmasa bile tek taraflı olarak isteyebilme görev ve yetkisini vermektedir.

Danıştay ile İdare ve Vergi Mahkemeleri bakmakta oldukları davalara ait her çeşit incelemeleri kendiliklerinden yaparlar.Mahkemeler kendi belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakların gönderilmesini ve hertürlü bilgilerin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilirler.Bu husustaki kararların ilgililerce süresi içinde yerine getirilmesi mecburidir.Haklı sebeplerin bulunması halinde bu süre bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir.

Danıştayın 3.dairesi 21.11.1990 tarihli kararında Re’sen araştırma ilkesinin içerik ve kapsamını;

‘’ İdari yargı yerleri,uyuşmazlık konusu olayın hukuki nitelendirmesini yapmak,olaya uygulanması gereken hukuk kurallarını belirlemek ve sonuçta hukuki çözüme varmak yönlerinden tam bir yetkiye sahiptirler.İdari yargı yerleri buna ek olarak olayın maddi yönünü belirleme noktasında hertürlü inceleme ve araştırmayı kendiliklerinden yapabilirler.İddia ve savunmalarda ortaya konan maddi durumun gerçeğe uygun olup olmadığını serbestçe araştırabilecekleri gibi tarafların hiç değinmedikleri olayları ve maddi unsurları araştırmaya yönelebilirler’’ demek suretiyle belirlemiştir. 

Uyuşmazlık konusu olayın maddi yönünü tespit ve belirleme konusunda olduğu gibi bu olayların gerektirdiği hukuki sonucun ortaya konması açısında tam bir serbestiye sahiptir.Örneğin;Bir Vergi tarhiyatının dayanağı inceleme raporunda olayın maddi yapısı itibariyle belli şekilde ele alınmış ve buna göre sonuca varılmış olması yargı yerinin olayın maddi yapısını farklı şekilde belirleyerek ve ayrı hukuki neden ve gerekçelerle karar verilmesine engel teşkil etmeyecektir.

SONUÇ:

Re’sen araştırma ilkesinin Mahkemeler tarafından  etkin kullanılması,Yargılama ile ilgili yeterli kanıt toplayamayan davacının hakkını savunmasında elinin güçlenmesini sağlayacaktır. 

Referanslar:

1-Oluş yayıncılık,Vergi Davaları,2010

2-Yüce Mehmet,Türk Vergi Yargısı,Ekin Basım Yayın Dağıtım,2012

3-Hayrullahoğlu Betül,Türk Vergi Yargısında Kıyas Yasağı İlkesi,Epamat Basım Yayım,2016

10.12.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.