Arif Temir
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
ariftemir1@gmail.com

Engelli Raporu Alma ve Engelli İşçi Çalıştırmamanın Para Cezası

İş mevzuatına göre bir kişinin engelli olarak kabul edilebilmesi için engellilik oranının en az %40 olması gerekmektedir. Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım veya rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiye engelli denilmektedir. Engellilerin İstihdamına yönelik düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu ve Yurtiçinde İşe Yerleştirme Yönetmeliğinde yapılmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili yönetmeliğe göre 50 ve üzerinde işçi çalıştıran özel sektör işverenleri %3, Devlete ait işyerleri ise %4 oranında engelli işçi çalıştırma yükümlülüğü bulunuyor.

Bu yazımızda; engelli istihdamına yönelik usul ve esaslar ile engellilerin sağlık raporu almalarını ve  idari para cezası uygulamasını açıklamaya çalışılacağız.

I- ENGELLİ ÇALIŞTIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

A- Engelli  Çalıştırma Yükümlülüğü  

50 ve üzerinde işçi çalıştıran özel sektör işverenleri %3, Devlete ait işyerleri ise %4 oranında engelli işçi çalıştırma yükümlülüğü bulunuyor. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar veya kendileri bulup Türkiye İş Kurumunun ilgili birimine tescil ettirirler. 50 sayısının tespitinde aynı işverenin aynı il sınırları içerisindeki bütün işyerlerinde çalıştırdığı toplam işçi sayısı dikkate alınıyor.

Örnek: A işvereni Konya ili Akşehir ilçesinde 25, Ereğli ilçesinde de 25 işçi çalıştırıyorsa bu iki işyerindeki işçiler toplanır. Her iki işyerindeki sayı 50 olduğundan A işvereni %3 oranında engelli çalıştırması gerekiyor. 50’nin %3’ü 1.5 olduğundan bu sayı 2’ye tamamlanır.  Buna göre A işvereninin 2 engelli işçi çalıştırma zorunluluğu bulunuyor.

Çalıştırılacak engelli işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken engelli hale gelenlere öncelik tanınır.

B- Engelli Çalıştırma Yükümlülüğü Olmayan İşler

Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz. İşyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

II- ENGELLİ RAPORU

A- Engelli Raporu

Engellilere Devlet hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri gibi Türkiye genelinde rapor verecek yaklaşık 400 hastane bulunuyor. Engelliler kendileri doğrudan hastaneye başvurarak engelli raporu alabildikleri gibi,  ilgili kurum tarafından da hastanelere sevkleri yapılabiliyor. İş mevzuatına göre bir kişinin engelli olarak kabul edilebilmesi için engellilik oranının en az %40 olması gerekmektedir.

B- Engelli İndirimi Raporu 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre, engelli indirimine esas olmak üzere düzenlenen raporlarda, raporu düzenleyen sağlık kuruluşu tarafından işverenin bulunduğu yerdeki il defterdarlığına gönderilen engelli sağlık kurulu raporu esas alınır.

C- Engelli Raporuna İtiraz

Engelli sağlık kurulu raporuna; engelli, velisi veya vasisi veyahut raporu isteyen kurum tarafından itiraz edilebilir. İlgililer itiraz dilekçesi ve ilk engelli sağlık kurulu raporunun tasdikli bir örneği ile birlikte, bulunduğu ilin sağlık müdürlüğüne başvurur. İl sağlık müdürlüğünce, engelli sağlık kurulu raporu alacak kişi en yakın farklı bir engelli sağlık kurulu raporu vermeye yetkili hastaneye gönderilir. İtiraz edilen engelli sağlık kurulu raporu ile itiraz üzerine verilen engelli sağlık kurulu raporundaki kararlar aynı yönde ise engelli sağlık kurulu raporu kesinleşir.

Engelli sağlık kurulu raporlarının farklı olması durumunda, Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş olan hakem hastanelerden, kişinin ikamet ettiği yere en yakın bir hakem hastaneye, kişi yeniden muayene edilmesi ve engelli sağlık kurulu raporu tanzim edilmesi amacıyla yine il sağlık müdürlüğü kanalıyla gönderilir. Hakem hastanenin engelli sağlık kurulunca verilen kararı kesindir.

D. Sağlık Kurulu Raporunun Geçerlilik Süresi

Engelli sağlık kurulu raporunun sürekli olup olmadığı ile süreli raporlarda raporun geçerlilik süresi mutlaka belirtilir. Engelli sağlık kurulunca kişinin engel durumunun sürekli olduğuna karar verilmesi durumunda, engelli sağlık kurulu raporunun ilgili bölümünde bu durum belirtilir. Ancak engelli durumunun değişmesi halinde, kişinin talebi üzerine rapor ve buna bağlı kişinin engel oranı yeniden belirlenir.

III-ENGELLİ İŞÇİ ÇALIŞTIRMAMANIN İDARİ PARA CEZASI

İşyerinde engelli çalıştırması gerektiği halde engelli çalıştırmayan işverenlere çalıştırılmayan her engelli ve çalıştırılmayan her ay için 2024 yılında 20.900 TL ceza uygulanacak. Bu ceza her yıl yeniden değerleme oranında artırılıyor.

Örnek: 2024 yılının ilk 6 ayında işyerinde  2 engelli çalıştırması gereken işveren A,  bu yükümlülüğünü yerine getirmezse, A işverenine engelli çalıştırmamadan dolayı 2024 yılı için 6X 20.900= 125.400 TL idari para cezası uygulanacak.

04.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.