Arif Temir
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
ariftemir1@gmail.com

Erken Emekli Olmayı Sağlayan İş ve Meslekler İle Bazı Özel Durumlar

4447 sayılı Kanun ile emeklilik yaşının artırılmasıyla  birlikte  erken emeklilik, emekli olmayı bekleyenlerin hayali haline geldi.  Bunlar arasında emekli olabilmek için prim ödeme gün sayısını tamamlayıp  yaşı bekleyenler ile yaşı tamamlamış olup prim gün sayısı eksik olanları sayabiliriz.  5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı bazı istisnalar dışında kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş olarak belirlenmiştir.                              

Erken emekliliğe yönelik olarak  fiili hizmet zamları,  malul çocuğu olan anneler ile doğum ve askerlik borçlanmasını açıklamaya çalışalım. 

I- Erken Emekli Olmayı Sağlayan  İşler ve Meslekler

Fiili hizmete ilişkin usul ve esaslar Fiili Hizmet Süresi Zammı  Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkındaki  Yönetmelikte açıklanmıştır(1). Buna göre aşağıda belirtilen işlerde ve mesleklerde çalışanlara fiili hizmet zammı uygulanarak çalıştıkları sürenin belirli bir oranı ilave hizmete sayılıyor. Belirli bir kısmı da emeklilik yaş hadlerinden düşürülüyor. Söz konusu iş ve meslekler:

• Kurşun ve arsenik işleri,
• Yangın söndürme işlerinde çalışanlar,
• Cam fabrika ve atölyeleri,
• Cıva üretimi işleri sanayii,
• Çimento fabrikaları,
• Kok fabrikalarıyla  termik santraller,
• Alüminyum fabrikaları,
• Demir ve çelik fabrikaları,
• Döküm fabrikaları,
• Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler,
• Yeraltı işleri,
• Radyoaktif ve  radyoiyonizan maddelerle  yapılan işler,
• Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler,
• Türk Silahlı Kuvvetleri’nde çalışanlar,
• Emniyet ve polis mesleğinde çalışanlar,  
• Milli İstihbarat Teşkilatı’nda çalışanlar,
• Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak  suretiyle fiilen çalışanlar.
• Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda basın kartı sahibi olmak suretiyle  haber hizmetinde fiilen çalışanlar,
• Yasama organı üyeleri ile Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar,
• Ceza infaz kurumlarında çalışanlar,
• İnsan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışanlar.

İlk defa 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı olanlar ile haklarında 5510 sayılı Kanuna göre yaşlılık aylığı bağlanacaklar hakkında fiili hizmet süresi zammı olarak eklenecek azami süre 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren bu tarihten önce görevde bulunanlar dahil 5 yıla düşürülmüştür. Türk Silahlı Kuvvetleri personeli, emniyet ve polis mesleğinde görevli personel ve MİT personelinin azami yararlanacağı süre 8 yıldır. Maden ocakları, kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlar ise süre sınırlamasına tabi değil. Fiili hizmet süresi zammının emeklilik yaşından düşülebilmesi için ölüm ve maluliyet halleri hariç yeraltı işlerinde çalışan sigortalılar için en az 1800 gün, diğer sigortalılar için ise en az 3600 gün anılan işyeri ve işlerde çalışmış olmaları gerekiyor. Bu fiili hizmet süresi zammının üç yıldan fazla olmamak üzere yarısı emeklilik yaşından indirilmektedir.

II- Erken Emekli Olmayı Sağlayan Bazı Özel Durumlar

A-Malul Çocuğu Olan Anneler

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan anneler erken emekli olabiliyor. Malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların erken emekli olabilmeleri için 01.10.2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indiriliyor. İndirimin yapılabilmesi için çocuğun başka birisinin bakımına sürekli muhtaç olduğunun sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi gerekiyor. Bu haktan SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığına tabi olan ve 1 Ekim 2008 itibaren çalışması bulunan anneler yararlanıyor(2).

Örnek: 50 yaşında emekli olması gereken Ayşe Hanım’ın bakıma muhtaç çocuğu bulunmaktadır. Ayşe Hanım’ın 01.10.2008 tarihinden sonra 1000 gün prim ödeme günü bulunmaktadır. Ayşe Hanım’ın 1000 gün prim ödeme süresine 250 gün daha eklenecek ve 1250 gün prim ödemiş sayılacak. Ayrıca 50 yaş haddinden 250 günlük sürede düşülecektir. 

B-Doğum Borçlanması

        Doğum borçlanması emekli olabilmek için diğer koşulları sağlayıp prim gün sayısı eksik olan kadınların erken emekli olmasını sağlar. Aşağıdaki koşulları sağlayan kadınlar doğum borçlanması yapabilirler:

• Kadın sigortalının doğumdan önce (5510 sayılı Yasanın 4/a, 4/b ve 4/c’li olarak kanun kapsamında tescil edilmiş olması,
• Kadın sigortalının adına kısa ya da uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması,
• Çocuğun yaşaması. 

Doğum borçlanması en fazla üç çocuk için yapılabiliyor. Her çocuk için en fazla iki yıl borçlanılabilir. Doğumdan sonraki iki yıl içinde çalışılmamış olması gerekiyor. İki yıllık sürenin bir kısmında çalışılıp prim ödenmişse kalan çalışılmayan süre için borçlanma yapılabilir.

Örnek: 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri arasında bir doğum için 2 yıllık sürenin asgari ücret üzerinden 2024 yılında borçlanılması durumunda toplam  153.619,20 TL prim ödenmesi gerekiyor.     

C-Askerlik Borçlanması

5510 sayılı Kanununun 4.maddesinin a, b ve c bendinde yer alanlar(eski SSK’lı, Bağ-kurlu ve memurlar) askerlik borçlanması yapabilecekler. Askerlik borçlanması askerlikten önce sigortalılıkları olmayanların sigortalılık süresini borçlanma süresi kadar geriye götürüyor. Bu da borçlananların sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını artırarak erken emeklilik yönünden avantajlı bir durum oluşturuyor.      

------------------------------------          

1-27.09.2008 tarihli ve  27010 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.

2-Arif Temir, Bu İşleri Yapanlar Erken Emekli Oluyor, Güneş Gazetesi  01.08.2018.

07.10.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.