KDV tevkifatı uygulaması; teslim/hizmet bedeli üzerinden “satıcı” tarafından hesaplanan KDV’nin tamamının veya bir kısmının işleme muhatap olan “alıcı” tarafından beyan edilip ödenmesidir. Bu husus 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 9/1 maddesinde “… gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.” şeklinde açıklanmıştır.
Söz konusu hesaplanan KDV’nin tamamının “alıcı” tarafından tevkif edilip ödenmesi durumuna “Tam Tevkifat” denmekle birlikte, söz konusu hesaplanan KDV’nin bir kısmının “alıcı” tarafından tevkif edilip ödenmesi durumuna “Kısmi Tevkifat” denmektedir.
Tevkifat uygulaması ihtiyari bir uygulama olmayıp, şayet bir işlem Maliye Bakanlığı tarafından tevkifat kapsamına alınmış ise tevkifat yapılması zorunlu olup, alıcı tarafından Maliye Bakanlığınca belirlenen nispette tevkifat yapılmalıdır. Bununla beraber Maliye Bakanlığı tarafından tevkifat kapsamına alınmamış bir işleme de tevkifat uygulanması mümkün bulunmamaktadır. Kısaca Maliye Bakanlığı tarafından tevkifat uygulanması gereken bir işlem gerçekleştirildiğinde tevkifat uygulamak zorunda olan alıcılar aynı zamanda Maliye Bakanlığı tarafından tevkifat uygulanmaması gereken bir işlem gerçekleştiğinde de tevkifat uygulamamalıdırlar.
Tevkifata tabi işlemin gerçekleştiği dönemde, genel bütçeli idareler dışındaki alıcılar tarafından söz konusu tevkif edilen tutar 2 no’lu KDV beyannamesi ile beyan edilir. İşleme ait fatura vb. işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ay içinde düzenlense dahi beyan süresi gerek alıcı gerekse satıcı tarafından değişiklik arz etmez. Bununla beraber tevkifat yapacak olan alıcının 1 no’lu KDV beyannamesi verme zorunluluğu olmasa dahi, tevkifata tabi işlemi 2 no’lu KDV beyannamesi ile bildirmek zorundadır.
ÖRNEK : Hisse senetleri borsada işlem gören ABC A.Ş., inşaat yapım işi için DEF Ltd. Şti. ile anlaşmıştır. Anlaşılan bedel 100.000 ₺ + %18 KDV’dir. Yapım işi 15.10.2021 tarihinde tamamlanmış olup işlem 4/10 tevkifata tabidir.
Buna göre, DEF Ltd. Şti. inşaat yapım işine ilişkin faturayı düzenlediğinde 4/10 tevkifat uygulayacaktır. Toplam 18.000 ₺ KDV tutarının 4/10’luk kısmı olan 7.200 ₺ alıcı ABC A.Ş. tarafından tevkif edilecek ve 2 no’lu KDV beyannamesi ile bildirilip ödenecektir.
2 no’lu KDV beyannamesi sadece tevkifata tabi bir işlem gerçekleştiğinde verilir. Şayet sonraki dönem veya dönemlerde tevkifata tabi bir işlem gerçekleşmemişse 2 no’lu KDV beyannamesi verilmez.
Yazımızın konusunu inşaat yapım işlerinin KDV tevkifatı karşısındaki durumu oluşturmakta ve bu husus KDVGUT I/C-2.1.3.’de “Kısmi Tevkifat Uygulaması” başlığı altında karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla inşaat yapım işleri kısmi tevkifata tabidir.
KDVGUT’de kısmi tevkifat uygulaması 4 ana başlıkta izah edilmiştir. Bunlar;
2.1. Kısmi Tevkifatın Mahiyeti ve Tevkifat Uygulanacak Alıcılar
KDVGUT’in I/C-2.1.3.2. bölümünde kısmi tevkifat uygulanacak hizmetler ile I/C-2.1.3.3. bölümünde kısmi tevkifat uygulanacak teslimler belirtilmiştir. Bunların haricindeki teslim ve hizmetler için kısmi tevkifat uygulaması yapılamaz. Tebliğin ilgili bölümlerindeki teslim ve hizmetler için, yine tebliğin ilgili bölümlerinde belirtilen tevkifat oranları üzerinden, alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla hesaplanan KDV beyan edilip ödenir. Tevkifata tabi olmayan kısım ise satıcılar tarafından beyan edilip(Beyannamede ödenmesi gereken KDV çıkması halinde) ödenir.
Kısmi tevkifat uygulaması kapsamında KDV tevkifatı yapacak olan sorumlular ise iki grupta belirtilmiştir. Bunlar ;
Belirlenmiş alıcıların birbirlerine karşı yaptıkları teslim ve hizmetlerde (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince yapılanlar hariç) KDV tevkifatı uygulanmaz.
ÖRNEK: DEF Vakıf üniversitesi, inşaat yapım işi için Hisse senetleri borsada işlem gören ABC A.Ş. ile anlaşmıştır. Anlaşılan bedel 200.000 ₺ + %18 KDV’dir. Yapım işi 20.10.2021 tarihinde tamamlanmıştır.
Bu durumda hem alıcı olan DEF Vakıf Üniversitesi hemde satıcı olan ABC A.Ş. , “belirlenmiş alıcılar” statüsüne girdikleri için gerçekleşen işlemde herhangi bir tevkifat uygulaması yapılmaz.
KDVGUT I/C-2-1-3-1/b kısmında belirtilen “Belirlenmiş Alıcılar” hariç olmak üzere, KDV mükellefiyeti bulunmayanların kısmi tevkifat uygulaması kapsamındaki alımlarında tevkifat uygulaması söz konusu değildir.
ÖRNEK: Bay Behzat evinin inşaat yapım işi için ABC Ltd. Şti. ile anlaşmıştır. Bay Behzat KDV mükellefi değildir.
Bu durumda ABC Ltd. Şti., yaptığı hizmete ilişkin fatura kestiğinde tevkifat uygulaması gerçekleşmeyecektir çünkü Bay Behzat KDV mükellefi olmamakla birlikte KDVGUT I/C-2-1-3-1/b kısmında belirtilen “Belirlenmiş Alıcılar” arasında da yer almamaktadır.
213 sayılı VUK’na göre mücbir sebebin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar geçen sürede, mücbir sebepten yararlanan mükelleflerin vergi ödevleri ertelenmektedir. Bu kapsamda beyanname verme yükümlülükleri de ileri tarihe ertelenen mükelleflerin, mücbir sebep halinde bulunduğu süre içerisinde kısmi tevkifat kapsamındaki alımlarında tevkifat uygulanmaz. Ancak, işleme taraf satıcı mükellefinde mücbir sebep kapsamında bulunması halinde, söz konusu alımlarda genel hükümler çerçevesinde tevkifat uygulamasına devam edilir.
ÖRNEK: Hisse senetleri borsada işlem gören ABC A.Ş. mücbir sebepten yararlandığı süre zarfında bir inşaat yapım işi için DEF Ltd. Şti. ile anlaşmış ve inşaat yapım işi tamamlandığında ABC A.Ş. hala mücbir sebepten yararlanma halindedir.
Bu durumda DEF Ltd. Şti., yaptığı hizmete ilişkin kestiği faturada kısmi tevkifat uygulamayacaktır.
Ancak örneğimizdeki DEF Ltd. Şti. de aynı süre zarfında mücbir sebep halinde olsaydı, bu durumda yaptığı hizmete ilişkin kestiği faturada 4/10 tevkifat uygulamak zorundaydı.
2.2. Kısmi Tevkifat Uygulanacak Hizmetler
KDVGUT I/C-2.1.3.2. bölümünde kısmi tevkifat uygulanacak “hizmetler” sayılmış olup, “teslim” mahiyetindeki işlemler bu bölüm kapsamında değildir. Fakat satıcı tarafından söz konusu hizmetin ifa edilebilmesi için satıcı tarafından mal alımı yapılması gerekiyorsa, bu mal alımları da tevkifatlı tutara ilave edilir.
ÖRNEK: Hisse senetleri borsada işlem gören ABC A.Ş. inşaat yapım işin için DEF Ltd. Şti. ile malzeme dahil sözleşme yapmıştır. DEF Ltd. Şti. inşaat yapım işi için 2.000 ₺ + 360 ₺ KDV tutarında malzeme almış ve işi yapıp teslim etmiştir. DEF Ltd. Şti. tarafından ABC A.Ş.’ye kesilen toplam fatura tutarı 5.000 ₺ + 900 ₺ KDV’dir.
Bu durumda DEF Ltd. Şti., ABC A.Ş.’ye kesmiş olduğu 5.000 ₺ + 900 ₺ KDV fatura bedelinin tamamına tevkifat uygulayacaktır. Söz konusu bedelin 2.000 ₺ + 360 ₺ KDV’lik kısmı malzeme alımı olmasına rağmen yapılan anlaşma “malzeme dahil” olduğu için tamamına tevkifat uygulanır.
Ancak, ABC A.Ş. malzemeleri piyasadan kendi alsaydı bu malzeme alımları için kısmi tevkifat uygulanmayacaktı.
2.3. Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik – Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetlerinde Kısmi Tevkifat Uygulaması
2.3.1. Tevkifat Uygulayacak Alıcılar ve Tevkifat Oranı
İle bu yapım işleriyle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde, alıcılar tarafından 4/10 oranında KDV tevkifatı yapılır.
Söz konusu yapım işinin KDV mükelleflerine yapılması durumunda hizmet bedeli tutarının yukarıda da ifade edildiği gibi KDV dahil 5 milyon ₺’yi geçmesi gerekmektedir. Ancak ilk sözleşmede söz konusu bedel KDV dahil 5 milyon ₺’nin altındayken sonradan sözleşmenin güncellenmesi vb nedenlerle hizmet bedeli 5 milyon ₺’nin üzerine çıkarsa, bu durumun ortaya çıktığı tarihten itibaren tevkifat uygulanır.
ÖRNEK : KDV mükellefi olan ABC A.Ş., satış mağazasının inşaat yapım işi için DEF Ltd. Şti. ile anlaşma sağlamış ve KDV dahil 5.500.000 ₺ sözleşme bedeli vardır.
Bu durumda DEF Ltd. Şti. keseceği faturada 4/10 kısmi tevkifat uygulaması yapacak ve faturayı bu şekilde düzenleyecektir.
ÖRNEK : KDV mükellefi olan ABC A.Ş., satış mağazasının inşaat yapım işi için DEF Ltd. Şti. ile anlaşma sağlamış ve KDV dahil 4.500.000 ₺ sözleşme bedeli vardır. DEF Ltd. Şti. söz konusu yapım işini Şubat/2021 de tamamlamış ve hakkediş faturası düzenlemiştir. ABC A.Ş., Mart ayında mevcut inşaatın projesinde genişleme yapılmasını talep etmiş ve bu iş için tekrar DEF Ltd. Şti. ile anlaşma sağlamıştır. Sözleşme bedeli KDV dahil 2.000.000 ₺’dir. İş, DEF Ltd. Şti. tarafından nisan ayında tamamlanmış ve fatura düzenlenmiştir.
Bu durumda DEF Ltd. Şti. Şubat/2021 de düzenlediği faturada, bedel KDV dahil 5.000.000 ₺’nin altında olduğu için tevkifat uygulamayacaktır.
Ancak aynı işletmeye, mevcut bir işin devamı niteliğinde kestiği Nisan ayındaki fatura tutarı ile önceki faturanın toplamı KDV dahil 5.000.000 ₺’yi geçtiği için Nisan ayındaki faturada tevkifat uygulayacaktır.
2.3.2. Kapsam
KDVGUT I/C-2.1.3.2.1.2. bölümünde hangi hizmetlerin bu kapsamda kabul edileceği belirtilmiştir. Tebliğ’e göre ;
ÖRNEK: ABC Bakanlığı tarafından inşaat yapım işi için Z A.Ş. ile anlaşma sağlanmış olup söz konusu sözleşme şartlarında ilgili inşaat yapımı işinin projesinin hazırlanması, mimarlık hizmetide vardır.
Bu durumda, yapılan işe ilişkin Z A.Ş. tarafından fatura düzenlendiğinde 4/10 oranında tevkifat uygulanacaktır çünkü projenin hazırlanması ve mimarlık hizmeti, yapım işi ile birlikte ifa edilmektedir.
Ancak, eğer ABC Bakanlığı Z A.Ş. ile sadece projenin hazırlanması veya sadece mimarlık hizmeti için anlaşma sağlamış olsaydı bu durumda Z A.Ş. tarafından düzenlenen faturada yine tevkifat uygulanacaktı fakat bu sefer KDVGUT I/C-2.1.3.2.2. bölümündeki “Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim vb Hizmetler”e göre tevkifat oranı 9/10 olacaktı.
Yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilen yapım işlerinde, işi devreden her yüklenici tarafından, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden tevkifat yapılır.
ÖRNEK: ABC Bakanlığı tarafından inşaat yapım işi için Z A.Ş. ile anlaşma sağlanmış olup Z A.Ş. bu işin bir kısmı için Y A.Ş. ile, bir kısmı içinde V A.Ş. ile anlaşmıştır.
Bu durumda, Z A.Ş. işin bir kısmı için anlaşmış olduğu Y A.Ş.’nin düzenlediği faturadan 4/10 tevkifat yapacaktır. Yine aynı şekilde Z A.Ş. işin diğer kısmı için anlaşmış olduğu V A.Ş.’nin düzenlediği faturadan da 4/10 tevkifat yapacaktır.
Tevkifat uygulaması kapsamındaki işin bir kısmının alt yüklenicilere devredilmesi halinde, devir işlemlerinin yazılı bir sözleşmeye dayanıp dayanmaması tevkifat uygulaması bakımından önem arz etmemektedir.
Alıcının, “belirlenmiş alıcılar” arasında yer almaması veya KDV mükellefi olmasına rağmen yapılan işin KDV dahil toplam tutarının 5.000.000 ₺’nin altında olması halinde, ilk yüklenicinin ve alt yüklenicilerin bu kapsamdaki hizmetleri tevkifata tabi tutulmaz. Ancak ilk yüklenicinin “belirlenmiş alıcılar” içinde yer alması durumunda, ilk aşamada tevkifat kapsamına girmeyen bu işin kısmen veya tamamen devredildiği alt yüklenicilerden tevkifat yapılır.
ÖRNEK: “Belirlenmiş alıcılar” içerisinde olmayan ABC Ltd. Şti. yaptıracağı bir inşaat için DEF A.Ş. ile anlaşmıştır. DEF A.Ş. de “belirlenmiş alıcılar” içerisinde değildir. DEF A.Ş. işin bir kısmını GEK Ltd. Şti.’ne yaptırmaktadır.
Bu durumda, DEF A.Ş.’nin ABC Ltd. Şti.’ye düzenleyeceği faturada tevkifat olmaz. Yine aynı şekilde GEK Ltd. Şti.’nin DEF A.Ş.’ye düzenleyeceği faturada da tevkifat olmaz.
Ancak; eğer DEF A.Ş. hisse senetleri borsada işlem gören bir şirket olsaydı; DEF A.Ş.’nin ABC Ltd. Şti.’ye düzenleyeceği faturada tevkifat olmaz fakat GEK Ltd. Şti.’nin DEF A.Ş.’ye düzenleyeceği faturada tevkifat olurdu.
Alıcı ve ilk yüklenicinin “Belirlenmiş Alıcılar” içinde olması halinde, ilk safhada tevkifat uygulanmaz. Ancak ilk yüklenicinin bu yapım işini “Belirlenmiş Alıcılar” haricindeki bir alt yükleniciye/yüklenicilere devretmesi durumunda, tevkifat uygulanır.
ÖRNEK: ABC Bakanlığı yaptıracağı bir inşaat için hisse senetleri borsada işlem gören DEF A.Ş. ile anlaşmıştır. DEF A.Ş. işin bir kısmını GEK Ltd. Şti.’ne yaptırmaktadır. GEK Ltd. Şti. ise işin bir kısmını OEK Ltd. Şti.’ye yaptırmaktadır.
Bu durumda, hem ABC Bakanlığı hemde DEF A.Ş., “belirlenmiş alıcılar” içerisinde yer aldıkları için DEF A.Ş.’nin ABC Bakanlığına düzenleyeceği faturada tevkifat uygulanmaz. Ancak GEK Ltd. Şti. ve OEK Ltd. Şti., “belirlenmiş alıcılar” içersinde yer almadığı için düzenleyecekleri faturada tevkifat uygulanır. Yani, hem OEK Ltd. Şti.’nin GEK Ltd. Şti.’ye düzenleyeceği faturada 4/10 tevkifat uygulanır hemde GEK Ltd. Şti.’nin DEF A.Ş.’ye düzenleyeceği faturada tevkifat uygulanır.
Son olarak yapım işlerinin, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yaptırılması halinde de alt yüklenicilere devredilen işler bakımından yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde işlem tesis edilir.
2.4. Kısmi Tevkifat Uygulamasıyla İlgili Ortak Hususlar
2.4.1. Tevkifat Uygulamasında Sınır
Kısmi tevkifat uygulamasına giren her bir işlemin KDV dahil bedeli 2.000 ₺’yi aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmaz. Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılır. Tespit edilen tutarı aşan işlemlerde KDV tevkifatı zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedel parçalara ayrılamaz, aynı işleme ait bedellerin toplamı dikkate alınarak bu sınırın aşılması halinde tevkifat yapılır. Yine tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla, birden fazla fatura düzenlemek suretiyle bedelin parçalara bölündüğünün tespiti halinde vergi dairelerince, bütünlük arz ettiği anlaşılan alımların toplamının yukarıda belirtilen sınırı aşıp aşmadığına bakılarak gerekli işlemler yapılır.
2.4.2. Belge Düzeni
Tevkifata tabi işlemler dolayısıyla satıcılar tarafından düzenlenecek belgelerde; “İşlem Bedeli”, “Hesaplanan KDV”, “Tevkifat Oranı”, “Alıcı Tarafından Tevkif Edilecek KDV Tutarı”, “Tevkifat Dahil Toplam Tutar” ve “Tevkifattan Sonra Tahsil Edilmesi Gereken Toplam Bedel (Tevkifat Hariç Toplam Tutar)” ayrıca gösterilir.
Tevkifata tabi tutulan işlemlerle tevkifat uygulaması kapsamında bulunmayan işlemlerin birlikte yapılması halinde bu işlemlerin tek fatura ile belgelendirilmesi mümkündür. Bu durumda, tevkifata tabi işlem bedeli ve bu bedel üzerinden hesaplanan KDV ile tevkif edilen KDV tutarı fatura üzerinde ayrıca gösterilir. Bu şekilde yapılan faturalamalarda da tevkifat uygulaması kapsamındaki işlem bedelinin KDV dahil tutarının 2.000 ₺’yi aşıp aşmadığı dikkate alınır, aşmıyorsa tevkifat uygulanmaz.
ÖRNEK: Hisse senetleri borsada işlem gören ABC A.Ş., DEF Ltd. Şti. ile bir bina inşaatı yapım işi için 10.000 ₺ + 1.800 ₺ KDV ile anlaşmıştır. Bir süre sonra DEF Ltd. Şti. tarafından taahhüt işi tamamlanmış ve fatura düzenlenmiş, banka kanalıyla tahsilat yapılmıştır.
Düzenlenecek fatura şu şekilde olacaktır :
İşlem Bedeli |
10.000 ₺ |
Hesaplanan KDV |
1.800 ₺ |
Tevkifat Oranı |
4/10 |
Alıcı Tarafından Tevkif Edilecek KDV |
720 ₺ |
Tevkifat Dahil Toplam Tutar |
11.800 ₺ |
Tevkifat Hariç Toplam Tutar |
11.080 ₺ |
Yalnız OnbirbinseksenTLdir. |
3. Sonuç
Yukarıda detaylı bir şekilde açıklaması yapılan “Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik – Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetlerinde Kısmi Tevkifat Uygulaması” ile ilgili özet bir tablo aşağıda sizlere sunulmuştur. Tablo sadece kısmi tevkifatta yapım işlerine ilişkin kısmı kapsamakta olup diğer kısmi istisnaya tabi işlemler için geçerli değildir.
ALICI |
SATICI |
KDV DAHİL TUTAR |
TEVKİFAT |
Belirlenmiş Alıcı |
Belirlenmiş Alıcı |
Farketmez |
Yok |
Belirlenmiş Alıcı |
KDV mükellefi |
2.000 ₺ altı |
Yok |
Belirlenmiş Alıcı |
KDV mükellefi |
2.000 ₺ üstü |
Var |
KDV mükellefi |
KDV mükellefi |
5.000.000 ₺ altı |
Yok |
KDV mükellefi |
KDV mükellefi |
5.000.000 ₺ üstü |
Var |
KDV mükellefi |
Belirlenmiş Alıcı |
5.000.000 ₺ altı |
Yok |
KDV mükellefi |
Belirlenmiş Alıcı |
5.000.000 ₺ üstü |
Var |
KDV mükellefi olmayan, (Belirlenmiş Alıcılar hariç) |
Belirlenmiş Alıcı |
Farketmez |
Yok |
KDV mükellefi olmayan, (Belirlenmiş Alıcılar hariç) |
KDV mükellefi |
Farketmez |
Yok |
KAYNAKÇA:
14.10.2021
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.