Altay Öncel
Yeminli Mali Müşavir
ymm@altayoncel.com

7440 Sayılı Kanuna Göre Kayıtlarda Yer Aldığı Halde, İşletmede Mevcut Olmayan Emtia, Makine, Techizat ve Demirbaş Hesaplarının Fiili Duruma Uygun Hale Getirilmesi

A. GİRİŞ

7440 sayılı kanunun, 12.03.2023 tarihli   Resmi Gazetede yayımlanmasıyla beraber, işletme kayıtlarının düzeltilmesi konusu yeniden gündeme geldi.

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia stoklarının fiili durumu gösterir hale getirilmesi, kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan makine, teçhizat ve demirbaş listelerinin fiili duruma uygun hale getirilmesinden önemli farklılıklar göstermektedir. Önce ortak unsurlara, sonra farklılıklara değinerek ve somut muhasebe kayıt örnekleri vererek kodlamaya çalışacağız.

B. KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE, İŞLETMDE MEVCUT OLMAYAN EMTİANIN, MAKİNENİN, TECHİZATIN VE DEMİRBAŞIN FİİLİ DURUMA UYGUN HALE GETİRİLMESİNDE ORTAK UNSURLAR

• Mükelleflerin, 7440 Sayılı Kanunun 9/1-a maddesindeki sürede (31.05.2023 tarihine kadar), 6/2-a maddesi uyarınca fatura düzenlemeleri ve bütün vergisel yükümlülüklerini yerine getirmeleri halinde, kayıtlı stoklarını/maddi duran varlık listelerini, fiili duruma uygun hale getirmeleri mümkün olacaktır.
• 1 No.lu KDV Beyannamesinde  ‘Matrah’ 7440 sayılı kanun 6-2-a maddesi kapsamındaki bildirim tablosunda beyan etmeleri gerekmektedir.
• Satış hasılatı Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının hesaplanmasında dikkate alınacaktır.
• Ödenmesi gereken KDV’nin, ilk taksit beyanname verme süresinde, diğerleri takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere 3 eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir.

C. KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE, İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN EMTİAYI FİİLİ DURUMA UYGUN HALE GETİRMENİN MAKİNEDEN, TECHİZATTAN VE DEMİRBAŞTAN FARKLARI

1- Fatura düzenlenirken dikkate alınacak bedeller:

Emtialar için cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayri safi kar oranı dikkate alınırken; makine, teçhizat ve demirbaş için, kendilerince veya bağlı olunan meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel dikkate alacaktır.

2- Emtia için, Aktif Hesaplarda artış meydana getirecek, fiili bir fazlalık (kaydi bir eksilik) tespit edilememesi halinde:

Örnek: Yapılan sayım sonucunda stoklarda 400.000TL değerinde emtia olduğu tespit edilmiştir. Oysa kayıtlı stok listesinde 500.000TL emtia mevcudu görünmektedir. Cari yıl kayıtlarında göre gayrisafi kar oranının % 20 olduğu tespit edilmiştir ve 100.000TL’lik farkın karşılığında Aktif Hesapta (Kasa, Bankalar, Alınan Çekler, Alacak Senetleri), fiili duruma aykırı bir eksiklik tespit edilmemiştir.

120.000TL + %18 KDV olarak ‘Muhtelif Alıcılar’ ibaresi kullanılarak fatura kesilmelidir.

 ……………………………………… 31.05.2023 …………………………………..

689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar                       141.600

                                       600 Yurtiçi Satışlar                                                      120.000

                                        391 Hesaplanan Kdv                                                   21.600

 ………………………………………………. , …………………………………………..

………………………………………………. , …………………………………………..

950 Nazım Hesap- KKEG                                                         141.600              

                                     951 Nazım Hesap- KKEG                                       141.600

…………………………………………… , ……………………………………………

3- Emtia için, Aktif Hesaplarda artış meydana getirecek, fiili bir fazlalık (kaydi bir eksilik) tespit edilmesi halinde:

Örnek: Yapılan sayım sonucunda stoklarda 400.000TL değerinde emtia olduğu tespit edilmiştir. Oysa kayıtlı stok listesinde 500.000TL emtia mevcudu görünmektedir. Cari yıl kayıtlarında göre gayrisafi kar oranının % 20 olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda Aktif Hesapta (Kasa, Bankalar, Alınan Çekler, Alacak Senetleri) bulunan Alacak Senetleri Hesabında fiili duruma aykırı olarak 141.600TL eksiklik tespit edilmiştir.

120.000TL + %18 KDV olarak ‘Muhtelif Alıcılar’ ibaresi kullanılarak fatura kesilmelidir.

……………………………………… 31.05.2023 …………………………………..

121 Alacak Senetleri                                                            141.600

                                   600 Yurtiçi Satışlar                                                              120.000

                                    391 Hesaplanan Kdv                                                            21.600

………………………………………………… , …………………………………………

4- Makine için, Aktif Hesaplarda artış meydana getirecek, fiili bir fazlalık (kaydi bir eksilik) tespit edilememesi halinde:

Örnek: Yapılan sayım sonucunda 5 adet makine olduğu tespit edilmiştir. Oysa kayıtlı maddi duran varlık listesinde 6 adet makine mevcudu görünmektedir. İlgili meslek odasında (yada mükellefçe) söz konusu 1 adet makinenin 100.000TL rayiç bedele sahip olduğu tespit edilmiştir. İşletme kayıtlarında 50.000TL olarak görünen makinenin tamamı için Amortisman ayrılmıştır. Aktif Hesapta (Kasa, Bankalar, Alınan Çekler, Alacak Senetleri) fiili duruma aykırı olarak herhangi bir eksiklik tespit edilmemiştir.

100.000TL + %18 KDV olarak ‘Muhtelif Alıcılar’ ibaresi kullanılarak fatura kesilmelidir.

……………………………………… 31.05.2023 …………………………………..

689 Diğer Olağandışı Gider Ve Zararlar                                         118.000

257 Birikmiş Amortismanlar                                                            50.000

                                        253 Makine ve Teçhizat                                                        50.000

                                        391 Hesaplanan Kdv                                                            18.000

                                         679 Diğer Olağandışı Gelir Ve Karlar                                   100.000 

 ………………………………………………. , …………………………………………..

950 Nazım Hesap- KKEG                                           118.000              

                                951 Nazım Hesap- KKEG                                                  118.000

………………………………………………. , …………………………………………..

5- Makine için, Aktif Hesaplarda artış meydana getirecek, fiili bir fazlalık  (kaydi bir eksilik) tespit edilmesi halinde:

Örnek: Yapılan sayım sonucunda 5 adet makine olduğu tespit edilmiştir. Oysa kayıtlı maddi                 duran varlık listesinde 6 adet makine mevcudu görünmektedir. İlgili meslek odasında söz konusu 1 adet makinenin 100.000TL rayiç bedele sahip olduğu tespit edilmiştir. İşletme kayıtlarında 50.000TL olarak görünen makinenin tamamı için Amortisman ayrılmıştır. Aynı zamanda Aktif Hesapta (Kasa, Bankalar, Alınan Çekler, Alacak Senetleri) bulunan Alacak Senetleri Hesabında fiili duruma aykırı olarak 118.000 eksiklik tespit edilmemiştir.

100.000TL + %18 KDV olarak ‘Muhtelif Alıcılar’ ibaresi kullanılarak fatura kesilmelidir.

………………………………………… 31.05.2023 ………………………………………

       121 Alacak Senetleri                                                          118.000

       257 Birikmiş Amortismanlar                                                 50.000                                                                                 

                                     253 Makine ve Teçhizat                                                                    50.000

                                     391 Hesaplanan Kdv                                                                        18.000

                                     679 Diğer Olağandışı Gelir Ve Karlar                                              100.000

………………………………………………. , …………………………………………….

D. SONUÇ

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaş hesaplarının vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına maruz kalmadan, fiili duruma uygun hale getirilmesi için bir fırsat sunan, 7440 Sayılı Kanunun 6/2-a maddesi uygulamalarını açıklamaya çalıştık.

Kaydi emtia stoklarının, fiili durumu gösterir hale getirilmesi uygulamasının; makine, teçhizat ve demirbaş listelerinin fiili duruma uygun hale getirilmesinden farklı olduğuna vurgu yapıp, ayrı ayrı senaryolar yazıp muhasebe kayıtları yaptık.

Kayıtlı bir ekonomi, vergi adaletinin ön koşuludur. Vergi adaleti, gelir dağılımındaki eşitsizliği telafi eder ve toplumsal barışa katkı sunar. Bu uğurda, 7440 Saylı Kanun ile işletme kayıtlarının, bir daha bozulmaksızın, düzeltilmesi gerekmektedir.

21.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.