Alparslan Kaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
smmm.alparslan@gmail.com

Bütçe Hazırlamada 5N 1K Yöntemi

* NE?

BÜTÇENİN TANIMI:
Bütçe; gelecekteki bir dönemde gerçekleşmesi öngörülen gelir-gider, kar-zarar tahminlerini içeren planlama aracıdır.

KAMU HUKUKU AÇISINDAN BÜTÇE:

Bütçe; devletin gelecek bir dönemdeki gelir gider ve harcamalarını tahmin eden ve yürütme organına harcamaların yapılması, gelirlerin toplanması konusunda yetki ve izin veren bir kanundur.

* NEDEN? NİÇİN?

BÜTÇENİN AMACI:

İşletmelerin amaçlarını ve hedeflerini, etkili ve verimli bir şekilde gerçekleştirebilmeleri için, yöneticilerine yol haritası belirlemek, işletme içi verimlilik, kârlılık, likidite artırmak ve bu amaçların gerçekleştirilmesi için kaynak planlaması yapılması ile kaynakların kullanımına ilişkin kontrolü, denetimi ve hesap verilebilirliği sağlamak.

* NASIL?

BÜTÇE NASIL HAZIRLANIR?

• İşletme yönetimince, “Bütçe Yönetmeliği” hazırlanmalıdır. Kurallar, kullanılacak yöntemler önceden belirlenmelidir.
• Bütçe varsayımları (döviz kurları, enflasyon oranı, faiz oranları gibi) mantıklı açıklamalara dayandırılmalıdır.
• Bütçe takvimi oluşturulmalı, hazırlanan bu takvime uyulması sağlanmalıdır.
• Bütçe, tüm departmanların görüşleri alınarak geniş katılımla hazırlanmalıdır.
• Her departmanın kendi içerisinde başarısı ve şirket hedeflerine göre ihtiyaç ve gereksinimlerini net belirlemelidir.
• Hedefler ölçülebilir, ulaşılabilir ve adil olmalıdır.
• Geçmiş yıl verilerinden yararlanılmalıdır.
• Bütçe amaçları herkes tarafından bilinir ve sürekli gündemde olacak şekilde hatırlatılmalıdır.
• Bütçe dönemi sonunda sapmaların gerçekleşmesi olağandır. Bu sapmaların hangi nedenlerden gerçekleştiği belirlenmeli, daha sonra hazırlanacak bütçelerde aynı hataların tekrarlanmaması için bu hataların kayıt altına alınması sağlanmalıdır.

* NEREDE?

BÜTÇENİN BÖLÜMLERİ:

Satış Bütçesi:
İşletmenin bütçe dönemindeki mamul miktarı, birim satış fiyatı ve toplam satış tutarını ayrı ayrı tablolar ve cetveller biçiminde gösteren ve işletme yöneticilerince hedefi olarak kabul gören ve onaylanmış resmi bir belgedir. Satış bütçesi ilk düzenlenmesi gereken bütçedir. Tüm bütçe çalışmalarının referans noktasıdır. Satış bütçesi gerçekçi ve doğru olduğu ölçüde tüm işletme bütçeleri de doğru olur.

Üretim ve Genel Gider Bütçesi:

Bütçelenmiş satışları karşılamak için, bütçe döneminde üretilmesi gereken mamul miktarı veya üretim hacmi ile genel giderlerin tahminidir. Satış bütçesinden farklı olarak; üretim bütçesinde, fiziki birimler yer alır. Üretim bütçesi hazırlarken satış, stok ve üretim seviyeleri arasında optimum bir denge sağlanarak, işletmenizin verimliliğinin arttırılması amaçlanmalıdır. Genel giderlerde üretilen ürünün maliyetini etkileyeceği için çok yüksek genel gider yapılması üretilen ürünün maliyetini artıracağı için satış fiyatının yüksek belirlenmesine ve piyasada tutunamamasına yol açabilir.

Yatırım Bütçesi:

işletmenin genişletilmesi, gayrimenkul ve demirbaşlar gibi duran varlıkların elde edilmesi ile ilgili yatırımları kapsar. Bu tür yatırımlar için bütçe yılında yapılması planlanan harcamalar,  bütçede tahmin edilmektedir.

Satın Alma Bütçesi:

Satın alma maliyetlerini düşük tutmak ve etkin bir tedarik zinciri oluşturabilmek için doğru bir satın alma birimi yapılanması ve satın alma bütçesi hazırlanması gerekir. Doğru ve gerçekçi hedefler sonucu oluşturulmuş satış ve üretim bütçeleri göz önünde bulundurularak hazırlanmış bir satın alma bütçesi, zincirin en önemli unsurlardan birisidir. Üretim yapan işletmelerde satın alma maliyetleri toplam maliyetlerin %70’lik bir kısmını oluşturmakta olup bu kalemlerde yapılacak çok küçük tasarruflar işletmenin büyük paralar kazanmasına destek olacaktır.

* NE ZAMAN?                   

BÜTÇENİN DÖNEMİ:

İşletmenin mali dönem başlangıcı ve bitişini kapsayan 1 yıllık dönemi ifade eder. (örneğin: 01.01.20XX – 31.12.20XX) Yeni dönem Bütçesinin en geç 30 gün önce bütçe departmanı tarafından hazırlanıp yönetim kurulundan onay alınarak ilgili departmanlara bütçelerinin iletilmesi planlama ve harcama talebi açısından gereklidir.

* KİM?

BÜTÇE DEPARTMANI:

Firmanın büyüklüğüne ve ayrılabilen kaynağa bağlı olarak değişiklik gösterebilmekle birlikte genelde mali işler ya da muhasebe birimi bünyesinde oluşturulan bütçe departmanı bütçe sürecini yönetir.

BÜTÇE DEPARTMANIN GÖREVLERİ:

• Bütçe komitesini oluşturmak.
• Bütçe varsayımlarını yapmak.
• Üst yönetim isteklerine göre bütçe takvimini oluşturmak.
• Departmanlar arası koordinasyonunu sağlamak.
• Faaliyet bütçelerini uyumlaştırmak. Departmanlardan gelen verileri tasnif ederek bütçelenmiş mali tabloları ve diğer bütçe raporlarını oluşturmak.
• Senaryo analizlerini yapmak. Bütçe dönemi içerisindeki gerçekleşen bütçe sapmalarını takip ederek üst yönetimin ihtiyaç duyduğu raporları hazırlamak.
• Revize bütçeleri hazırlamak.

BÜTÇENİN FAYDALARI

• Yatırım kararlarını daha sağlıklı verebilir.
• Finansman ihtiyaçlarını görür ve önceden önlem alabilir.
• Değişimlere, yeni fırsatlara imkân olup olmadığını anlayabilir.
• Planlanan ile gerçekleşen bütçe, arasındaki sapmaların nedenlerini ortaya koyarak iyileştirmelere gidebilir.
• Farklı departmanların (satış, pazarlama, muhasebe, finansman, üretim, depo, bilgi işlem, lojistik vs.) birbirleriyle iletişim kurmalarını ve bilgi iletişim ağlarının gelişimine katkı sağlar.
• İşletme sahipleri ile çalışanlar arasında iletişimi, işletmeye olan bağlılığı ve motivasyonu önemli ölçüde artırır.
• Performans ölçümlemesi ve değerlendirilmesi yaparak, çalışanların daha iyi kararlar almaları sağlanmış olur.
• İşletme kaynaklarının daha etkili bir şekilde kullanımına yardımcı olur.

07.10.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.