Ali Rıza Akbulut
Yeminli Mali Müşavir
E. Baş Hesap Uzmanı
alirizaakbulut@gmail.com

Kur Riskinden Korunmak

Son dönemde ekonomik çevreler kurdaki dalgalanmalara odaklanmış durumda. Özellikle bölgesel istikrarsızlık ve FED kararları, dolardaki dalgalanmaların başlıca sebepleri olarak gösteriliyor. Bu aşamada Merkez Bankası'nın izleyeceği faiz politikasının da dövizin üzerinde ekstra bir baskı oluşturması kaçınılmaz olarak görülüyor. 

Geçen yıl bu zamanlar dolar 2.0378 TL, avro 2.7533 TL olarak işlem görüyorken bugün itibari ile dolar 2.2598 TL, avro 2.8800 TL olarak işlem görüyor. Yani geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre dolarda yüzde 10,89, avro da ise yüzde 4,60 oranında bir artış söz konusu. Tahminler 2.25 bandını aşan doların 2.40›a kadar ilerleyebileceğini gösteriyor. Dolar sadece Türkiyede değil tüm dünyada birçok para karşısında değerlenmeye devam ediyor. Sonuç olarak kurdaki dalgalanmalar özellikle işadamları açısından önemli hale gelmiş durumda. 

Dış ticaret yapan firmalar döviz risklerini de hesaplamak zorunda. Sadece TL alışveriş yapanlar yani alışları ve satışları TL üzerinden olan firmaların döviz riski sorunları nerdeyse yok gibi. Ancak dövizle satış yapan, dövizle alış yapan veya döviz kredisi kullananların bu riskle yaşadıkları bir gerçek. 
Hem alışları hem de satışları döviz cinsinden olan firmalar bu riski daha az taşısalar da yinede satış veya alış oranlarına göre risk taşıdıkları da bir başka gerçek. 
Bu durumda yapılması gereken döviz riskini azaltan enstrümanlardan faydalanmak. Bahsedilen enstrümanlar vadeli işlem piyasaları dediğimiz piyasalarda kullanılan enstrümanlardır. Türev işlemleri olarak da adlandırılan opsiyon, forward, future ve swap sözleşmeleri ile gelecekteki döviz kurlarının oluşturacağı risklerden korunmak mümkün. 

Türev işlemleri; getirisi başka bir kıymetin getirisine bağlanmış, diğer bir deyişle başka bir kıymetin getirisinden türetilmiş araçlardır. Riskten korunmak veya belirli seviyede risk alarak getiri yükseltmek amacıyla kullanılan bu ürünlerin en önemli özelliği, vade dolayısıyla zaman ve spot piyasadaki fiyat dalgalanmaları nedeniyle değişkenlik (volatilite) değerlerinin olmasıdır. Forward, swap, futures, opsiyon ve yapılandırılmış ürünler başlıca türev ürünlerdir. Forward; sözleşmeye konu olan örneğin bir para piyasası işleminde vade, faiz ve miktar gibi unsurlar üzerinde bugünden anlaşılan, ancak ileri bir tarihte başlayacak ve daha ileri bir tarihte sona erecek işlemleri ifade etmektedir. Dayanak varlık fiyatlarındaki dalgalanmalardan korunmak isteyen ve ya değişimlerden kâr elde etmek isteyen yatırımcıların kullanabileceği bir üründür. Swap; iki tarafın birbirlerine belirli periyodlarla ödeme taahhütlerini içeren bir sözleşmedir. Sözleşmenin asli unsurları arasında, el değiştirecek varlık veya varlıkların tanımı, her bir varlığa uygulanacak sabit veya değişken faiz oranı ve ödeme tarihleri sayılabilir. Futures; standart miktar ve kalitede bir varlığın önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belirli bir tarihte teslim etme ya da teslim almaya ilişkin bir sözleşmedir. Vadeleri standarttır ve organize borsada işlem görmektedirler. Opsiyon; bir dayanak varlığı (mal, döviz, menkul kıymet, faiz… vb) belirli bir sürede sabit bir fiyattan satın alma ve satma hakkı veren yatırım aracıdır. Opsiyon sahibi, belli bir prim karşılığı satın aldığı opsiyon sözleşmesini, sözleşmede belirlenen süre içinde veya sonunda kullanma hakkına sahip olmaktadır. Opsiyon sahibinin, vade sonunda opsiyonu kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Opsiyon hakkını alan tarafın maksimum kaybı ödediği primdir. Opsiyon hakkını satan taraf bir prim kazancı elde etmektedir. Döviz opsiyonları: Belirli miktardaki bir parayı belirli miktar diğer bir para karşısında önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belli bir tarihte ve ya bu tarihten önce satın alma ya da satma hakkıdır. Döviz opsiyonlarındaki en önemli özellik, forward sözleşmelerinden farklı olarak, opsiyonu alan tarafa üzerinde anlaşılmış fiyattan alım-satım yükümlülüğü yerine hak tanımasıdır. Döviz opsiyonları hem TL karşılığı işlemler için hemde uluslar arası parite işlemleri için yapılabilmektedir. Aynı anda birden çok opsiyonun bir arada kullanılması ile farklı opsiyon stratejilerini uygulamak mümkün olmaktadır. Türkiyede son yıllarda türev işlem hacminde artış görülmektedir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Türk Bankacılık Sektörü Kur Riski Değerlendirme Raporunda bahsedildiği üzere; Eylül 2012 itibarıyla işlemlerin hem alım hem de satım bacakları dikkate alındığında TP türev işlemlerin 2011 yılı sonuna göre yüzde 21,8, YP işlemlerin ise yüzde 18,9 arttığı gözlenmiştir. Yine aynı rapora göre; Eylül 2012 itibarıyla, sektörde gerçekleştirilen türev sözleşmelerin, yüzde 66,5i swap, yüzde 19,6sı opsiyon ve yüzde 13,5i ise forward sözleşmelerinden oluşmaktadır. Sözleşmeye konu varlıklara göre türev işlemlerin dağılımı incelendiğinde, işlemlerin yüzde 70,1inin konusunun para17, yüzde 24,9unun konusunun faiz olduğu görülmektedir. 
Türkiyede vadeli işlemler borsası Şubat 2005›den bu yana hizmet vermektedir. Söz konusu borsanın yakından takip edilmesi ve kur riskinden korunmak için vadeli işlemlerin benimsenmesi özellikle dış ticaret yapan firmalar açısından oldukça önemlidir. 

08.10.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.