Ali Rıza Akbulut
Yeminli Mali Müşavir
E. Baş Hesap Uzmanı
alirizaakbulut@gmail.com

Gelir Vergisi Beyan

İçinde bulunduğumuz Mart ayı gelir vergisi mükelleflerinin beyannameleri verecekleri ay. Gelir vergisi elde eden mükellefler elde ettikleri gelirlerini 25 Mart Salı günü sonuna kadar beyan etmeleri gerekiyor. Beyan ettikleri vergileri ise Mart ile Temmuz sonuna kadar olmak üzere iki eşit taksitte ödeyecekler.

Gelir vergisi gerçek kişilerin belirli bir dönemde elde ettikleri kazanç ve gelirleri üzerinden hesaplanan bir vergi. Bu gelir ve kazançlar; ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, ücretler, gayri menkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, değer artış kazancı ve arızi kazançlar (diğer kazanç ve iratlar) olarak tanımlanıyor.

Ticari kazanç her türlü ticari ve sınai faaliyet sonucu elde edilen gelirleri kapsamaktadır. Vergi esnaf muaflığı ve basit usul dışında gerçek usulde belirlenen ticari kazanç, belirli bir yılda elde edilen hasılat ile bu hasılatın elde edilmesi için yapılan maliyetler ile kanun tarafından izin verilen gider ve indirimlerin düşülmesi sonucunda ortaya çıkan fark olup vergi bu kazanç üzerinden hesaplanır. Eğer ortada zirai faaliyete yönelik bir gelir varsa bu kazanç zirai kazanç olarak vergi ye tabi tutacaktır. Ancak ülkemizde genellikle stopaj usulü ile zirai kazancın vergilemesi söz konusudur.

Ücret ise işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerin toplamıdır. Ülkemizde genellikle stopaj usulü ile ücretler vergilendirilmekle birlikte bazı durumlarda ücretlilerin de beyanname vermesi gerekmektedir. İki ayrı yerden ücret alan kişi ikinci işverenden aldığı brüt ücret tutarı 26.000 TL beyan sınırını geçtiği takdirde her iki ücret gelirini de beyanname ile beyan edecektir. Söz konusu kişiler verdikleri beyannamelerde beyan ettikleri ücret gelirlerinden kanunun izin verdiği ölçüde eğitim, sağlık, bireysel emeklilik prim harcamalarını düşebilecek ve sonuçta hesaplanan vergiden yıl içinde stopaj suretiyle kesilen vergileri de indirip kalan tutarı ise ödeyecektir. Hesaplanan vergi yıl içerisinde stopaj suretiyle kesilen vergiden küçük ise aradaki fark iade edilecektir.

Serbest meslek kazancı ise sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması sonucu avukatlar, serbest çalışan mali müşavirler, danışmanlar, bir işyerine bağımlı olmadan çalışan mühendisler, doktorlar gibi kişilerin elde ettikleri kazançtır. Yani faaliyetleri devamlı olan, bir işyerine bağlı olmadan çalışan ve faaliyeti sermayeden daha çok ilmi veya mesleki bilgiye dayanan kişilerin gelirleri bu kapsamda vergilendirilecektir. Serbest meslek kazancı ticari kazancın tersine tahakkuk değil tahsil esasına bağlanmıştır. Yani serbest meslek erbabı verdiği hizmetler karşılığında aynen veya nakden herhangi bir bedel tahsil etmemiş ise kazanç elde etmemiş sayılmaktadır. Ancak katma değer vergisi kanunu açısından durum biraz farklıdır. Serbest meslek erbabı hizmet bitiminde mutlak surette katma değer vergisini ödemek durumundadır. Bu da iki kanunun birbiri ile çelişkisi anlamında önemli bir göstergedir. Serbest meslek kazancı olmasına rağmen telif hakları ile ilgili gelirler vergiden istisna tutulmuş olup sadece stopajla vergilendirme yapılmaktadır.

Gayrimenkul sermaye iratları kanunda sayılan gayrimenkul ve gayrimenkul gibi addedilen bazı varlıkların kiralanması sonucunda elde edilen gelirlerdir. Kanunda sayılan gayrimenkul tanımına araçların, hakların ve gemilerin dahi girdiğini hatırlatmamız lazım. Menkul sermaye iratları ise faiz, repo geliri, kar payı gibi menkul kıymetlerin dönemsel getirilerinin vergilendirildiği gelirlerden oluşmaktadır. Diğer kazanç ve iratlar ise ortaklık payı ve hisselerinin, gayrimenkullerin, gayrimenkul benzeri varlıkların, tahvil veya eurobondların, faaliyeti durdurulan işletmenin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler ile kanunda arızi kazanç olarak tanımlanan işlemler sonucu elde edilen kazançlardır. 

Yukarda sayılan kazanç unsurlarından bir veya bir kaçını elde eden gerçek kişiler 25 Mart Salı akşamına kadar beyannamelerini vermek ve bu ay sonuna kadar ortaya çıkan verginin yarısını ödemek durumundadır. Ticari kazanç, zirai kazanç ve serbest meslek kazancı elde edenler o yıl kazanç elde etmemiş olsalar bile beyanname vermek zorundalar. Ancak tutarı ne olursa olsun elde edilen kazanç sadece gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazanç,

GVKnun 75inci maddesinin 15 ve 16 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları veya tek işverenden alınan ve stopaja tabi tutulmuş ücret geliri ise hiçbir şekilde beyanname verilmeyecek. Yine 2013 de elde edilen ve 2014 te beyan edilecek olan gelirlerden 26.000 TL yi aşmayan ikinci işverenden alınan ücret, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları da beyan edilmeyecektir. Tabi bunların stopaj suretiyle vergilendirilmiş olması şart.

Eğer gayrimenkul veya menkul sermaye iradında stopaj yapılmamışsa ancak 1.390 TL nin altındaki gelirler beyan edilmeyecek.
Mükellefler beyan ettikleri gelir ve kazançlarından beyanname üzerinde ayrıca geçmiş yıl zararlarını, belirli şartlar altında yurt dışı faaliyet zararını, Hayat Sigortalarına Ödenen Primler ve Şahıs Sigorta Primlerini, Sosyal Sigortalar ve

Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kapsamında Ödenen Primlerini, Eğitim ve Sağlık harcamalarını (Türkiyede yapılması ve beyan edilen gelirin %10unu aşmaması şartıyla), belirli durumlarda beyan edilen gelirin %5i belirli durumlarda ise tamamını düşebileceğimiz bağış ve yardımları (okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ve benzeri tesisler için yapılan bağış ve yardımlar, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacı­lığı faaliyetinde bulunanlara yapılan bağışlar, sanat ve kültür faaliyetlerine yönelik bağış ve yardımlar, sponsorluk harcamaları, ar-ge indirimi, bakanlar kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla yapılan bağışlar, Kızılay ve Yeşilaya yapılan bağışlar, İlköğretim ve Eğitim
Kanunu"na göre yapılan bağış ve yardımlar, Yüksek Öğretim Kanunu"na göre yapılan bağış ve yardımlar, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esir­geme Kurumu Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar vs.) indirilebilirler.

Sonuç olarak ortaya çıkan matrah gelir vergisi tarifesi (%15-35) ile hesaplanarak ödenmesi gereken gelir vergisi bulunur. Ödenmesi gereken vergiden yıl içerisinde stopaj suretiyle ödediğimiz vergiler düşülür ve net ödeyeceğimiz gelir vergisi tutarına ulaşılır. Fark eksi ise o zaman mükellef devletten alacaklı olur ve iade talep eder.

 

18.03.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.