Ali Rıza Akbulut
Yeminli Mali Müşavir
E. Baş Hesap Uzmanı
alirizaakbulut@gmail.com

Zamanaşımı

Eskilerin deyimi ile müruru zaman yani zamanaşımı; kanunların belirttiği koşullar altında, belirli bir sürenin geçmesi ile bir hakkın kazanılması veya bir yükümlülüğün ortadan kalkması veya bir hakkın talebinin imkansız hale gelmesi durumudur.

Kamu hukuku alanında düzenlenen belirli süreler genellikle hak düşürücü süreler olarak adlandırılır. Hak düşürücü süreler resen dikkate alınırken, zamanaşımı süreleri ilgili tarafların ileri sürmesi gerekir. 

Farklı kanunlarda farklı zamanaşımı süreleri mevcuttur. Örneğin 6098 sayılı yeni Borçlar Kanununun 146ncı maddesi uyarınca; “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir.” Söz konusu örnekleri çoğaltmak mümkün. Ancak bizim asıl üzerinde durmak istediğimiz konu vergi hukukundaki zamanaşımı süreleri.

Vergi Hukukunda Zamanaşımı
Vergi hukukunda zamanaşımı; süre geçmesi suretiyle vergi alacağının ortadan kalkmasını ifade eder. Vergi hukukunda tahakkuk zamanaşımı ve tahsil zamanaşımı olmak üzere iki zamanaşımı söz konusudur. Bunlardan tahakkuk zamanaşımı 213 sayılı Vergi Usul Kanununda; tahsil zamanaşımı ise, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda düzenlenmiştir.

Tahakkuk Zamanaşımı
Vergi Usul Kanunun 114. Maddesi uyarınca; vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından itibaren başlayarak 5 yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler tahakkuk zamanaşımına uğrar. Yani içinde bulunduğumuz ay sonunda 2008 yılında doğmuş bir vergi alacağı mükellefe tebliğ edilmezse zamanaşımına uğrayacaktır. Cezalarda da zamanaşımı 5 yıl olmakla birlikte sadece usulsüzlük cezası için 2 yıllık bir zamanaşımı öngörülmüştür.

Ancak vergi dairesinin matrah takdiri için Takdir Komisyonuna başvurması, mücbir sebep hali, mükellefe vergi/ceza ihbarnamesi tebliği, vergi dairelerinin takdir komisyonu kararlarına karşı dava açmaları durumlarında zamanaşımı süreleri durur. Bu sebeple bu günlerde sıkça 2008 yılına ait vergi ve ceza ihbarnameleri görmektesiniz.

Tahsil Zamanaşımı
Tahsil zamanaşımı ise tahakkuk etmiş bir verginin ödenmesi ile ilgili bir durumdur. Bir kamu alacağı vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Örneğin 2008 yılında elde edilen gelirlere yönelik olarak 2009 yılında gelir vergisi beyannamesi ile beyanda bulunduysak bu vergiler 2014 yılı sonuna kadar tahsil edilmez ise zamanaşımına uğrayacak ve kamu tarafından bir daha asla mükelleften istenmeyecektir. Hal böyle iken genellikle kamu tarafından zamanaşımına bu şekilde uğratılan alacak çok nadir görünmektedir. Bunun sebebi zamanaşımını kesen bazı hallerin mevcut olmasıdır. Bu haller; ödeme, haciz uygulanması, cebren tahsil ve takip muameleleri sonucunda yapılan her çeşit tahsilat, ödeme emri tebliği, mal bildirimi, mal edinme ve mal artmalarının bildirilmesi, ihtilaflı amme alacaklarında yargı mercilerince bozma kararı verilmesi, amme alacağının teminata bağlanması, yargı mercilerince yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi, iki amme idaresi arasında mevcut bir borç için alacaklı amme idaresi tarafından borçlu amme idaresine borcun ödenmesi için yazı ile müracaat edilmesi ve amme alacağının özel kanunlara göre ödenmek üzere müracaatta bulunulması ve/veya ödeme planına bağlanmasıdır.

Vergi Dairelerinde İş Yükü Artıyor
Görüldüğü üzere bir kamu alacağının tahsil zamanaşımına uğraması nerdeyse imkansız. Bunun sonucu olarak çok küçük alacaklar için bile (vergi için 10 TL ve üzeri) vergi dairesince takibinin yapılması gerekiyor. Bu takibin yapılması kamudaki görevliler açısından ayrıca sorumluluk gerektiren bir durum.

Hal böyle olunca verimsiz kamu alacakları için 10 TLnin kat kat üzerinde harcanarak ilgili takipler yapılıyor. Ve genellikle de uzun yıllar boyu tahsil edilemeyen vergi ve cezalar gereksiz yere vergi dairelerini meşgul ediyor. Bu da vergi dairesinin asıl ilgilenmesi gereken cari borçlara yeteri kadar odaklanamamasını ve verimsizliği beraberinde getiriyor.

 

10.12.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.