Ali Rıza Akbulut
Yeminli Mali Müşavir
E. Baş Hesap Uzmanı
alirizaakbulut@gmail.com

Vergi Oranlarında İndirim

Vergi sistemine ilişkin köklü değişikliklere gidildiğinde vergi oranlarında indirime çok sıcak bakılmadığı bir gerçek. Türkiye uygulamasında bu şekilde indirimler daha çok dolaylı vergilerde yapılıyor. Böylece sektörler arası katma değer vergisi dengesizlikleri azaltılmaya çalışılıyor. Bir de gelir vergisi tarifelerinde ücretlerin vergilendirilmesine yönelik oran indirimi uygulaması ile kurumlar vergisinde yatırım teşvik sahibi mükelleflere uygulanan indirimli kurumlar vergisi oranı uygulaması var.
Vergi gelirlerinin azalmaması için vergi oranlarında çok fazla indirim yapılmaması gerektiği görüşü ileri sürülse de bu görüş teoride doğru mudur? En azından vergi oranları optimum vergi oranının üzerindeyse kesiklikle doğru değildir.

Vergi Oranlarında İndirim Vergi 
Gelirlerini Azaltır Mı?
Vergi oranlarında yapılan oran indirimleri toplam vergi gelirlerini artırmaktadır. Bu bizim değil 1940 doğumlu olan Artur Lafferin görüşü. Aslında bu görüşün atası; Lafferden nerdeyse 600 yıl önce yaşamış olan (1332-1406) İbn-i Haldun. Yüksek vergilerin üretim üzerindeki olumsuz etkilerine ilk dikkat çeken kişi de o. Ancak Laffer bunu 20. Yüzyılda kullanıyor. Bazı yazarlar bu sebeple bu hipotezden Haldun-Laffer hipotezi olarak da bahsediyor.
Laffer Etkisi de denen bu görüşe göre; hükümetlerin yaptıkları vergi oranı artışlarının vergi gelirlerini artırmak yerine azaltacaktır. Bunu da aşağıdaki şekille açıklamaktadır.

Yani vergi oranları optimum oranı (Şekilde M2 oranını) aştığında vergi gelirleri artmaz tersine azalır. Tabi burada önemli olan optimum oranın ne olduğunu iyi tespit etmek.

Neden Böyle Oluyor?
Eğer bir ülkede optimum vergi oranı belirlenmişse bu oranın üzerinde bir vergi oran artışı vergi gelirlerinde azalmaya sebep olacaktır.
Bunun başlıca sebepleri; yüksek vergi oranlarının vergi ödeme uyumunu olumsuz yönden etkilemesi, kişilerin tasarrufta bulunacağı fonları azaltarak yatırımı dolayısıyla istihdamı olumsuz etkilemesi, istihdamın olumsuz etkilenmesi sonucunda tüketimdeki azalama ve tüketim azalması sonucunda üretimin yavaşlaması ve sonuç olarak gelir elde eden kişilerin gelirlerinde meydana gelen azalma ile birlikte bu gelirler üzerinden alınan vergilerinde azalmasıdır.
Ayrıca yüksek vergiler kişilerin gelir elde etme arzularına olumsuz etki ettiği gibi tam tersi düşük vergiler kişilerin daha fazla gelir elde etme arzularını körükler.

Türkiyede Durum
1980-2003 yılları arası veriler ışığında yapılan “Laffer Etkisinin Türkiye Uygulaması” konulu araştırma sonuçlarına göre, Türkiyede optimum vergi oranları üzerinde bir vergi olduğu görülüyor. Bu durum vergi oranlarındaki artışların vergi gelirlerini artırmak yerine azaltabileceği anlamına geliyor.
Kayıt dışı ekonominin temel açmazı da bu zaten. Hem kayıtlı mükellefler üzerindeki vergi yükü artıyor hem de vergi oranlarında azalış yapmak daha da riskli hale geliyor. 
Önemli olan hangisinin diğerini beslediği. Yani yüksek vergi oranları yüzünden mi kayıt dışı ekonomi büyüyor? Yoksa kayıt dışı ekonomi büyük olduğu için mi kayıtlı mükellefler üzerindeki vergi yükü artıyor?
Nerden baktığınız önemli ama kesin olan şu, kayıt dışı ekonomi ve yüksek vergi oranları arasından mutlak surette bir doğru orantı var.
İbn-i Haldun mukaddime adlı eserinde aynen şöyle diyor:
“Vergi konuları üzerine düşük vergiler yüklendiğinde bu, yükümlülerin çalışma ve bir şeyler yapma arzularını geliştirir. 
Düşük vergiler vergi yükümlülerini tatmin edeceği için, kültürel teşebbüs büyür ve artar. Öte yandan, kültürel teşebbüsün büyümesi ile birlikte, yükümlülere tarh edilen vergi matrahı genişler. Netice olarak, kişisel matrahların toplamı ile vergi geliri artmış olur” 
Bu sözler yazıldığında tarih 1375i gösteriyordu(!)

 

13.11.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.