Ülkemizde son olarak 2004 yılında uygulanan ve daha sonra uygulanmayan enflasyon muhasebesinin uygulanma şartları 2021 yılından itibaren geçerli olmasına rağmen düzenleyici otoriteler tarafından henüz uygulanmaya başlamamıştır.
Doğal olarak bunun birtakım sonuçları olmaktadır. Örneğin çok uluslu şirketler 2021, 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye'deki şirketlerinin finansal tablolarını ya enflasyona göre düzeltilerek verilmesini istemektedirler. Hatta yerel fakat uluslararası piyasalarda faaliyet gösteren birçok şirket yatırımcıları için finansal tablolarını “TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı” çerçevesinde hazırlamakta ve sunmaktadırlar. Örneğin BİST'de işlem gören bir şirket 31.12.2022 tarihinde iki rapor yayınlamıştır. Biri tarihi değerler BİST’te yerli yatırımcılarına sunulmuş, diğeri de web sayfasında hem uluslararası hem de yerel yatırımcılara sunulmuştur. Buna göre oluşan tabloları aşağıdaki gibi olmuştur;
(Milyar TL) |
Tarihi |
Düzeltilmiş |
Fark |
Dönen Varlıklar |
14,349 |
14,711 |
3% |
Duran Varlıklar |
38,113 |
50,639 |
33% |
Toplam |
52,462 |
65,350 |
25% |
|
|
|
|
Kısa Vadeli Yükümlülükler |
26,331 |
26,369 |
0% |
Uzun Vadeli Yükümlülükler |
9,710 |
9,710 |
0% |
Özkaynaklar |
16,421 |
29,271 |
78% |
Toplam |
52,462 |
65,350 |
25% |
Hasılat |
31,030 |
37,528 |
21% |
Satışların Maliyeti |
-24,195 |
-29,726 |
23% |
Brüt Kâr |
6,835 |
7,802 |
14% |
Esas Faaliyet Kârı |
5,640 |
6,152 |
9% |
(Tüm veriler www.kap.org.tr adresindeki 30 adet GYO finansal verilerinden alınmıştır).
Şirketin parasal-parasal olmayan kalemlerinin detayları aşağıdaki gibidir;
Enflasyon muhasebesi uygulanmamasının etkilediği sektörlerden biri de Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’dır (GYO). BİST 2022 verilerine göre GYO’ların finansal verileri aşağıdaki gibidir;
(Milyar TL) |
31.12.2022 |
|
|
31.12.2022 |
Dönen varlıklar |
67,077 |
|
Yükümlülükler |
69,658 |
Duran Varlıklar |
170,756 |
|
Özkaynaklar |
168,175 |
Toplam |
237,833 |
|
Toplam |
237,833 |
Dönem kârının detayları ise aşağıdaki gibidir;
Dönem kârı |
89,965 |
%100 |
YAG değer artış kârları |
79.408 |
%88 |
Diğer kârlar |
10,557 |
%12 |
Yine GYO’ların parasal-parasal olmayan kalemlerinin detayları aşağıdaki gibidir;
Parasal olmayan varlıkların detayı aşağıdaki gibidir;
(Milyar TL) |
Aktif |
% |
|
Pasif |
% |
|
Yatırım amaçlı gayrimenkuller |
151,062 |
75% |
|
Özkaynaklar |
168,175 |
85% |
Diğer parasal olmayan |
50,142 |
25% |
|
Diğer parasal olmayan |
28,769 |
15% |
Toplam |
201,204 |
100% |
|
Toplam |
196,944 |
100% |
Parasal olmayan varlıkların %75’i yatırım amaçlı gayrimenkullerden oluşmaktadır. Yatırım amaçlı gayrimenkuller “TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Standardına” göre muhasebeleştirilmekte ve oluşan değer artışları dönem kâr zararında muhasebeleştirilmektedir. Bağımsız denetim raporların incelendiğinde YAG’ların toplam dönem kârı 89,965 Milyar TL olup bunun 79,408 Milyar TL’si (%karın %88’i) YAG değer artışlarından gelmektedir.
Yukarıdaki veriler doğrultunda özetle parasal olmayan bir kalem olan YAG’ların enflasyon karşısında oluşan artışları finansal tablolara kâr olarak alınırken YAG’lardan daha fazla tutardaki özkaynak kalemlerinin değer artışları enflasyon muhasebesi uygulanmadığı için finansal tablolara zarar olarak alınmamaktadır. Bu nedenle GYO’ların yatırımcısına ilan ettikleri finansal tablolar ve dönem karları gerçeği yansıtmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.
Bunu bir www.kap.org.tr üzerinden kamuoyu ile paylaşılan bir GYO’nun tablolarından örnek verebiliriz. BİST’te işlem gören bir şirketin finansal verileri aşağıdaki gibidir;
(Milyar TL) |
31.12.2022 |
|
(Milyar TL) |
31.12.2022 |
% |
Dönen varlıklar |
0,116 |
|
Parasal |
0,601 |
3% |
Duran Varlıklar |
20,546 |
|
Parasal olmayan |
20,061 |
97% |
Toplam |
20,662 |
|
Toplam |
20,662 |
100% |
|
|
|
|
||
Yükümlülükler |
1,263 |
|
Parasal |
1,259 |
6% |
Özkaynaklar |
19,400 |
|
Parasal olmayan |
19,403 |
94% |
Toplam |
20,662 |
|
Toplam |
20,662 |
100% |
|
|
|
|
||
Dönem karı |
10,945 |
|
|
|
|
YAG değer artış kârı |
10,547 |
|
|
|
|
Diğer kâr |
0,398 |
|
|
|
|
Parasal olmayan kalemlerin detayları aşağıdaki gibidir;
(Milyar TL) |
Aktif |
% |
|
Pasif |
% |
|
Yatırım amaçlı gayrimenkuller |
19,782 |
99% |
|
Özkaynaklar |
19,400 |
100% |
Diğer parasal olmayan |
0,280 |
1% |
|
Diğer parasal olmayan |
0,003 |
0% |
Toplam |
20,061 |
100% |
|
Toplam |
19,403 |
100% |
Örnek alınan GYO’nun yayınlanmış bağımsız denetim raporları incelenerek özkaynakları TÜFE endeksi kullanarak düzeltilmiş olsa idi aşağıdaki gibi olacaktı;
(Milyar TL) |
Tarihi |
Düzeltilmiş |
Fark TL |
Fark % |
Özkaynak (kâr hariç) |
8,454 |
20,758 |
12,304 |
146% |
Dönem karı |
10,945 |
2,890 |
-8,055 |
-74% |
Toplam |
19,400 |
23,648 |
4,248 |
72% |
Özkaynak kalemlerinin düzeltilmesinden cari döneme yaklaşık 8,121 Milyar TL zarar, diğer kâr/zarar kalemlerinin düzeltilmesinden 0,066 Milyar kâr ilave edilmiştir.
Enflasyon düzeltmesi yapılmış olsa idi dönem kârı 10,945 Milyar değil 2,890 Milyar TL olacaktı. Başka bir ifade ile enflasyon muhasebesi uygulanmadığı için dönem kârı %75 oranında fazla gösterilmiştir.
Bu hesaplamalarda TÜFE oranı kullanılarak hesaplama yapılmıştır. Eğer ÜFE oranları kullanılarak hesaplama yapılmış olsaydı söz konusu özkaynaklar aşağıdaki gibi olacaktı;
(Milyar TL) |
Tarihi |
Düzeltilmiş |
Fark TL |
Fark % |
|
Özkaynak (kâr hariç) |
8,454 |
34,146 |
25,692 |
304% |
|
Dönem karı |
10,945 |
-5,840 |
-16,785 |
-153% |
|
Toplam |
19,400 |
28,307 |
8,907 |
151% |
|
Sonu olarak, yukarıda enflasyon muhasebesi uygulanmasına ilişkin GYO sektörüne ilişkin örnek verilmiştir. Finansal tablolarda oluşan bu farklılara rağmen, 2021 yılında uygulanması zorunlu iken, hala enflasyon muhasebesinin uygulanmaması açıklanamaz bir durumdur. Finansal tablolar gerçekliğini ve inandırıcılığını kaybetmektedir.
16.10.2023
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.