Ali Osman Eflatun
Sorumlu Ortak Başdenetçi
Karar Bağımsız Denetim ve Danışmanlık A.Ş.
aliosmaneflatun@karardenetim.com.tr

Enflasyon Muhasebesi Uygulamamanın Sonucu

Ülkemizde son olarak 2004 yılında uygulanan ve daha sonra uygulanmayan enflasyon muhasebesinin uygulanma şartları 2021 yılından itibaren geçerli olmasına rağmen düzenleyici otoriteler tarafından henüz uygulanmaya başlamamıştır.

Doğal olarak bunun birtakım sonuçları olmaktadır. Örneğin çok uluslu şirketler 2021, 2022 ve 2023 yıllarında Türkiye'deki şirketlerinin finansal tablolarını ya enflasyona göre düzeltilerek verilmesini istemektedirler. Hatta yerel fakat uluslararası piyasalarda faaliyet gösteren birçok şirket yatırımcıları için finansal tablolarını “TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı” çerçevesinde hazırlamakta ve sunmaktadırlar. Örneğin BİST'de işlem gören bir şirket 31.12.2022 tarihinde iki rapor yayınlamıştır. Biri tarihi değerler BİST’te yerli yatırımcılarına sunulmuş, diğeri de web sayfasında hem uluslararası hem de yerel yatırımcılara sunulmuştur. Buna göre oluşan tabloları aşağıdaki gibi olmuştur;

(Milyar TL)	Tarihi	Düzeltilmiş	Fark
Dönen Varlıklar	14,349	14,711	3%
Duran Varlıklar	38,113	50,639	33%
Toplam	52,462	65,350	25%
Kısa Vadeli Yükümlülükler	26,331	26,369	0%
Uzun Vadeli Yükümlülükler	9,710	9,710	0%
Özkaynaklar	16,421	29,271	78%
Toplam	52,462	65,350	25%
Hasılat	31,030	37,528	21%
Satışların Maliyeti	-24,195	-29,726	23%
Brüt Kâr	6,835	7,802	14%
Esas Faaliyet Kârı	5,640	6,152	9%

(Tüm veriler www.kap.org.tr adresindeki 30 adet GYO finansal verilerinden alınmıştır).

Şirketin parasal-parasal olmayan kalemlerinin detayları aşağıdaki gibidir;

Enflasyon muhasebesi uygulanmamasının etkilediği sektörlerden biri de Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’dır (GYO). BİST 2022 verilerine göre GYO’ların finansal verileri aşağıdaki gibidir;

(Milyar TL)	31.12.2022			31.12.2022
Dönen varlıklar	67,077		Yükümlülükler	69,658
Duran Varlıklar	170,756		Özkaynaklar	168,175
Toplam	237,833		Toplam	237,833

Dönem kârının detayları ise aşağıdaki gibidir;

Dönem kârı	89,965	%100
YAG değer artış kârları	79.408	%88
Diğer kârlar	10,557	%12

Yine GYO’ların parasal-parasal olmayan kalemlerinin detayları aşağıdaki gibidir;

Parasal olmayan varlıkların detayı aşağıdaki gibidir;

(Milyar TL)	Aktif	%			Pasif	%
Yatırım amaçlı gayrimenkuller	151,062	75%		Özkaynaklar	168,175	85%
Diğer parasal olmayan	50,142	25%		Diğer parasal olmayan	28,769	15%
Toplam	201,204	100%		Toplam	196,944	100%

Parasal olmayan varlıkların %75’i yatırım amaçlı gayrimenkullerden oluşmaktadır. Yatırım amaçlı gayrimenkuller “TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Standardına” göre muhasebeleştirilmekte ve oluşan değer artışları dönem kâr zararında muhasebeleştirilmektedir. Bağımsız denetim raporların incelendiğinde YAG’ların toplam dönem kârı 89,965 Milyar TL olup bunun 79,408 Milyar TL’si (%karın %88’i) YAG değer artışlarından gelmektedir.

Yukarıdaki veriler doğrultunda özetle parasal olmayan bir kalem olan YAG’ların enflasyon karşısında oluşan artışları finansal tablolara kâr olarak alınırken YAG’lardan daha fazla tutardaki özkaynak kalemlerinin değer artışları enflasyon muhasebesi uygulanmadığı için finansal tablolara zarar olarak alınmamaktadır. Bu nedenle GYO’ların yatırımcısına ilan ettikleri finansal tablolar ve dönem karları gerçeği yansıtmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Bunu bir www.kap.org.tr üzerinden kamuoyu ile paylaşılan bir GYO’nun tablolarından örnek verebiliriz. BİST’te işlem gören bir şirketin finansal verileri aşağıdaki gibidir;

(Milyar TL)	31.12.2022		(Milyar TL)	31.12.2022	%
Dönen varlıklar	0,116		Parasal	0,601	3%
Duran Varlıklar	20,546		Parasal olmayan	20,061	97%
Toplam	20,662		Toplam	20,662	100%
Yükümlülükler	1,263		Parasal	1,259	6%
Özkaynaklar	19,400		Parasal olmayan	19,403	94%
Toplam	20,662		Toplam	20,662	100%
Dönem karı	10,945
YAG değer artış kârı	10,547
Diğer kâr	0,398

Parasal olmayan kalemlerin detayları aşağıdaki gibidir;

(Milyar TL)	Aktif	%			Pasif	%
Yatırım amaçlı gayrimenkuller	19,782	99%		Özkaynaklar	19,400	100%
Diğer parasal olmayan	0,280	1%		Diğer parasal olmayan	0,003	0%
Toplam	20,061	100%		Toplam	19,403	100%

Örnek alınan GYO’nun yayınlanmış bağımsız denetim raporları incelenerek özkaynakları TÜFE endeksi kullanarak düzeltilmiş olsa idi aşağıdaki gibi olacaktı;

(Milyar TL)	Tarihi	Düzeltilmiş	Fark TL	Fark %
Özkaynak (kâr hariç)	8,454	20,758	12,304	146%
Dönem karı	10,945	2,890	-8,055	-74%
Toplam	19,400	23,648	4,248	72%

Özkaynak kalemlerinin düzeltilmesinden cari döneme yaklaşık 8,121 Milyar TL zarar, diğer kâr/zarar kalemlerinin düzeltilmesinden 0,066 Milyar kâr ilave edilmiştir.

Enflasyon düzeltmesi yapılmış olsa idi dönem kârı 10,945 Milyar değil 2,890 Milyar TL olacaktı. Başka bir ifade ile enflasyon muhasebesi uygulanmadığı için dönem kârı %75 oranında fazla gösterilmiştir.

Bu hesaplamalarda TÜFE oranı kullanılarak hesaplama yapılmıştır. Eğer ÜFE oranları kullanılarak hesaplama yapılmış olsaydı söz konusu özkaynaklar aşağıdaki gibi olacaktı;

(Milyar TL)	Tarihi	Düzeltilmiş	Fark TL		Fark %
Özkaynak (kâr hariç)	8,454	34,146		25,692	304%
Dönem karı	10,945	-5,840		-16,785	-153%
Toplam	19,400	28,307		8,907	151%

Sonu olarak, yukarıda enflasyon muhasebesi uygulanmasına ilişkin GYO sektörüne ilişkin örnek verilmiştir. Finansal tablolarda oluşan bu farklılara rağmen, 2021 yılında uygulanması zorunlu iken, hala enflasyon muhasebesinin uygulanmaması açıklanamaz bir durumdur. Finansal tablolar gerçekliğini ve inandırıcılığını kaybetmektedir.

16.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.