Ali Deniz İnan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
denizinanmuhasebe@gmail.com

2. Dönem Geçici Vergide Amortismana Tabi Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulması: Örnek Uygulama

20 yıllık uzun bir süreçten sonra hayatımıza giren ve 2023 yılı sonu itibariyle uygulanan Enflasyon Muhasebesi 2024 yılı 1. Geçici vergi de ertelenmiş, düzeltmenin yıllık olarak uygulanması beklenmekte iken ve bununla ilgili haklı talepler dile getirilmesine karşın herhangi bir açıklama yapılmamış olması maalesef 2. Dönem geçici vergi de enflasyon düzeltmesi yapılacağı sonucunu karşımıza çıkarıyor,

2. dönem geçici vergide amortismanların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ise bu makalemizin konusunu oluşturacaktır.

2.DÖNEM GEÇİCİ VERGİ DE AMORTİSMANA TABİ KIYMETLERİN ENFLASYON DÜZELTMESİ

Enflasyon düzeltmesi işlemlerine amortismana tabi kıymetlerin enflasyon düzeltmesinin yapılması akabinde bulunan yeni değerler üzerinden amortismana tabi tutulması daha doğru bir sonuç verecektir.

Fakat 2024 yılı 1. Geçici vergi de enflasyon muhasebesi uygulanmadan bulunan tutarlar üzerinden ayrılmış olan amortismanların 2. Geçici vergi de enflasyon muhasebesi kapsamında bulunan amortisman tutarlarından mahsup edilmesi daha doğru olacaktır.

Örnek Uygulama; ABC Ltd. Şti.’nin 31.12.2023 tarihi itibariyle, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ve ilgili kıymetlere ait birikmiş amortismanlara ait dönem sonu bilgileri aşağıdaki gibidir;

Tablo:1; 31.12.2023 Tarihli Bilanço

255- Demirbaşlar	83.430,68
Mobilya	34.617,39
Çalışma Masası	9.930,83
Cep Telefonu	38.882,46
257-Birikmiş Amortismanlar	21.870,46
Mobilya	6.923,48
Çalışma Masası	1.986,17
Cep Telefonu	12.960,82

2024 Yılı 1. Geçici vergi döneminde bu tutarlar üzerinden 3 aylık amortisman ayrılmıştır. (Normal Amortisman Yöntemi uygulanmaktadır.)

Tablo:2; 1.Dönem Amortisman Hesaplama Tablosu

Mobilya; 34.617,39 x %20 =6.923,47/12=Aylık 576,96 vb. gibi

------------------------------------31.03.2024------------------------------------

770 Genel Yönet. Gid.- Demirbaş Giderleri  5.467,62

                               257 Birikmiş Amortismanla              5.467,62

------------------------------------------------------------------------------------------

01.04.2024 tarihinde ise 30.000-TL bedel ile bir yönetim için bilgisayar alınmıştır. 2023 yılından gelen iktisadi kıymetler ve yıl içerisinde alınan iktisadi kıymet 30.06.2024 tarihli olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuştur. (Not: Reel Olmayan Finansman Maliyeti Bulunmamaktadır.)

 Tablo:3; 30.06.2024 tarihli Enflasyon Düzeltmesi Tablosu

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere, 2023 yılında enflasyon düzeltmesine tabi olan iktisadi kıymetler ve birikmiş amortismanları taşıma katsayısı ile düzeltilecektir.

Haziran/2024 Yİ-ÜFE Değeri / Aralık/2023 Yİ-ÜFE Değeri; 3.483,25 / 2.915,02= 1.19493

• Mobilya; 34.617,39 x 1.19493=41.365,42 (Mobilya Düzeltilmiş Değer)
• Mobilya Maliyet Artış Tutarı: 41.365,42-34.617,39=6.748,03 (Mobilya Maliyet Artış Farkı)
• Mobilya Birikmiş Amortisman Artışı: 6.748,03 / 34.617,39=0,19493 (Demirbaş Değ. Artış Oranı)
• Mobilya Dzt. Bir. Amortisman: 6.923,48 x (1+0,19493) = 8.273,08 (Mobilya Bir. Amortisman Dzt. Değer)
• Mobilya Bir. Amortisman Enf. Farkı: 8.273,08 – 6.923,48=1.349,61

2023 yılında alınan diğer iktisadi kıymetler enflasyon düzeltmesi sonrası tutarları yukarıdaki tabloda olup, mobilya ile aynı yöntem ile tespit edilir.

01.04.2024 tarihinde alınan bilgisayar ise düzeltme katsayısı ile düzeltilecektir.

Haziran/2024 Yİ-ÜFE Değeri / Nisan/2024 Yİ-ÜFE Değeri; 3.483,25 / 3.369,98 = 1.03361

• Bilgisayar; 30.000 x 1.03361=31.008,34 (Bilgisayar Düzeltilmiş Değer)
• Bilgisayar Maliyet Artış Tutarı: 31.008,34-30.000=1.008,34 (Bilgisayar Maliyet Artış Farkı)

------------------------------------30.06.2024------------------------------------

255 Demirbaşlar                                                17.271,63

                               698 Enflasyon Düzeltmesi                  17.271,63

------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------30.06.2024------------------------------------

698 Enflasyon Düzeltmesi                            4.263,25

                               257 Birikmiş Amortismanlar             4.263,25

------------------------------------------------------------------------------------------

Tablo:4; 2.Dönem Amortisman Hesaplama Tablosu

Mobilya; 41.365,42 x %20 =8.273,08/12=Aylık 689,42 vb. gibi

30.06.2024 tarihli enflasyon düzeltmesi sonrası ayrılması gereken 6 aylık amortisman tutarı toplamı 16.942,90’dır. 2024 yılı 1. Dönem geçici vergide hesaplanan toplam amortisman tutarı, Tablo-1’de görüleceği üzere 5.467,62’dir. Arada bulunan farkın 2. Dönem amortisman gideri olarak kayıtlara alınması gerekmektedir.

16.942,90 – 5.467,62=11.475,28-TL

------------------------------------30.06.2024------------------------------------

770 Genel Yönet.Gid.-Demirbaş Giderleri    11.475,28

                               257 Birikmiş Amortismanlar             11.475,28

------------------------------------------------------------------------------------------

Tablo-5: 257 Birikmiş Amortismanlar 30.06.2024 tarihli bakiyesi;

a- 2023 Yıl Sonu itibariyle	21.870,46
b- 2024 Yılı 1. Dönem Amortisman Tutarı	5.467,62
c- 2024 Yılı 2. Dönem Enflasyon Düzeltmesi Birikmiş Amortisman Tutarı	4.263,25
d- 2024 Yılı 2. Dönem Amortisman Tutarı	16.942,90
e- Toplam (a+b+c+d)	48.544,23
f- 2024 Yılı 1. Dönem Amortisman Tutarı (Mahsup)	5.467,62
g- Sonuç (e-f)	43.076,61
h- Birikmiş Amortisman	21.870,46
ı-2024 2.Dönem Enflasyon Düzeltmesi Birikmiş Amortisman Tutarı	4.263,25
i-2024 2. Dönem Enf. Dzt Sonrası Toplam Amortisman Tutarı	16.942,90
k-Toplam (h+ı+i+j)	43.076,61
Fark (g-k)	0,00

ABC Ltd. Şti.’nin 31.12.2023 tarihi itibariyle, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ve ilgili kıymetlere ait birikmiş amortismanlara ait dönem sonu bilgileri aşağıdaki gibidir;

ABC Ltd. Şti’ nin bilançosunda enflasyon düzeltmesine tabi başka hiçbir hesap kaleminin olmadığı varsayımıyla,

13.008,38-TL Alacak bakiyesi veren 698-Enflasyon Düzeltmesi hesabı 648-Enflasyon düzeltmesi karları hesabı ile kapatılacaktır.

------------------------------------30.06.2024------------------------------------

698 Enflasyon Düzeltmesi                   13.008,38

                               648 Enflasyon Düzeltmesi Karları  13.008,38

------------------------------------------------------------------------------------------

ABC Ltd. Şti için 13.008,38 x % 25= 3.252,09-TL vergi etkisi yaratacaktır.

SONUÇ

2024 yılı amortisman tutarları 30.06.2024 tarihli enflasyon düzeltmesi yapıldıktan sonra hesaplanmıştır. Şu an için uygulama sırası belirlenmediğinden, enflasyon düzeltmesi öncesi tutarlar üzerinden amortisman hesaplaması yapıp, ardından enflasyon düzeltmesi tutarlar üzerinden amortisman hesaplaması yapılarak, ilk bulunan enflasyon düzeltmesi öncesi tutarların mahsubu ile de hesaplama yapılabileceği düşüncesindeyim.

Yukarıdaki örnekte görüleceği üzere bilançosu gayet sade olan bir işletme için bile hesaplama sistemi oldukça karışık ve hesaplamanın nasıl yapılabileceği ise tam olarak belirlenmemiştir,

Uygulama da 2. Dönem amortisman tutarlarının enflasyon düzeltmesi öncesi hesaplanacağı, ardından enflasyon düzeltmesinin yapılacağı ve yeni bulunan tutarlar üzerinden amortisman hesaplamasının yapılmayacağı yönünde görüşlerde mevcuttur.

Dolayısıyla yukarıda sunmuş olduğum görüş kendi uygulama düşüncem olup, en doğru uygulamanın İdarenin paylaşacağı bir görüş ve/veya uygulama örneği olacağı kanaatindeyim. 

Vergisel etkiye baktığımızda, her ne kadar artan değerler üzerinden amortisman ayrılsa da hiç enflasyon düzeltmesi olmasa ABC Ltd. Şti. 30.06.2024 tarihi itibari ile gider yazacağı amortisman tutarı, aşağıdaki tablo Tablo-6’da görüleceği üzere 14.685,23-TL olacaktı, Enflasyon düzeltmesi sonrasında ise 30.06.2024 tarihi itibari ile gider yazacağı amortisman tutarı, 16.942,90-TL’dir.

Tablo:6; Enflasyon Düzeltmesi olmadan 30.06.2024 Amortisman Tablosu

Aradaki fark üzerinden gider etkisi yaratan vergi tutarı ise (16.942,90-14.685,23=2.257,67-TL x %25=) 564,42-TL’dir. 

Bu örnek özelinde, mükellef için 648 No.lu hesap nedeniyle oluşan 3.252,90-TL vergi arttırıcı etki ile gider yazılan amortisman tutarının artması neticesinde oluşan 564,42-TL vergi azaltıcı etkinin mahsubu sonrasında dahi mükellef üzerinde, (3.252,90-564,42=) 2.688,48-TL ekstra vergi yükü oluşmaktadır.

 Uygulamadaki bazı belirsizliklerin henüz netleşmemiş olması, geçici vergi dönemlerinde artan iş yükü ve geçici vergi dönemlerinde mükellefler üzerinde artan vergi yükü nedeniyle enflasyon muhasebesinin yıllık olarak uygulanması gerektiği görülmektedir.

(*) Bu yazı bilgilendirme amacıyla yazılmıştır. Tereddüt ettiğiniz konularda uzman bir kişiden profesyonel görüş ve destek almanızı önerir, işbu bilgilendirme yazısı dayanak gösterilerek yapılacak işlemler nihayetinde doğacak zararlardan sorumluk kabul edilmeyeceğini beyan ederim.

08.08.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.