Ali Deniz İnan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
denizinanmuhasebe@gmail.com

Depremden Etkilenen Mükelleflerden Olan Alacakların Şüpheli Veya Değersiz Alacak Olarak Sayılması İçin Geçici 24'üncü Madde Tekrar Uygulanabilir Mi?

Değerli okurlar, deprem yaralarını sarmaya çalıştığımız şu günlerde bu yazı vesilesi ile tekrardan hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet tüm yakınlarına, ülkemize sabırlar ve başsağlığı diliyorum.  

Deprem nedeniyle 10 ilimizde birçok vatandaşımızın ev ve işyerleri kullanılamaz hale gelmiş olması ne yazık ki deprem ertesinde büyük bir ticari hacmi barındıran bu bölgeler ve Türkiye için bir diğer sorunu da beraberinde getirmiştir.

Deprem ile adeta tek bir yürek olan Türkiye’de bu bölgelerdeki mükelleflerden olan alacakların tahsil imkânı zor bir duruma gelinmiş olması ile bu alacaklarını erteleyen veya bu alacaklarının tahsilinden vazgeçme yoluna giden mükellefler için alacakların şüpheli ticari alacak veya değersiz alacak olarak yazılmasına ilişkin kolaylaştırıcı hükümler uygulanması ihtiyacı bulunmaktadır.  

1999 Depremi ile Geçici Kanun Uygulanmıştı.

Marmara bölgesinde yaşanan ve birçok vatandaşımız hayatını kaybettiği 17 Ağustos 1999 ve 12 Kasım 1999 depremleri ile Vergi Usul Kanuna Geçici 24’üncü madde eklenmiş, uygulama usul ve esasları ise 284 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile belirlenmişti.

Geçici 24’üncü Madde

Vergi Usul Kanuna eklenen geçici 24’üncü maddeye istinaden şüpheli alacak karşılığı ayrılabilmesi veya değersiz alacak olarak doğrudan zarar yazılabilmesi için,

• Borçlunun 17.8.1999 ve 12.11.1999 tarihlerinde meydana gelen depremden etkilenen il veya ilçelerde gelir veya kurumlar vergisi yönünden mükellefiyet kaydı bulunması,
• Alacağın ticari veya zirai bir faaliyetle ilgili ve borçlunun faaliyette bulunduğu yerde meydana gelen deprem tarihinden önce doğmuş bulunması,
• Alacağın varlığının Vergi Usul Kanununda sayılan (fatura, sözleşme, müstahsil makbuzu, gider pusulası gibi) belgeler ile tevsiki ve bulunması halinde sipariş mektubu, irsaliye, alacak senedi, çek gibi belgelerle teyidi,
• Alacağın ilgili yılın kayıtlarına bir gelir unsuru olarak girmiş bir başka ifade ile hasılat kaydedilmiş ve katma değer vergisi beyannamelerinde beyan edilmiş olması,

Gerekmektedir.

Şüpheli Ticari Alacaklar Tespit Davasına Bağlanmıştı

284 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile Geçici 24’üncü maddenin uygulanmasına ilişkin şartları taşıyan mükelleflerden olan alacaklar için karşılık ayrılabilmesi borçlunun deprem nedeniyle malvarlığının en az üçte birini kaybettiğine ilişkin olarak açılacak tespit davası sonucunda verilecek karara bağlanmıştı.

Dolayısıyla, ayrıca bu mükelleflerden olan alacaklar için ayrıca bir dava veya icra takibi gerekli görülmemişti.

Değersiz Alacak Olarak Kabul Görmesi İçin 3 Ayrı Hüküm Bulunmakta İdi.

• Sulh Belgesi  

Geçici 24. madde uyarınca alacaklı ve borçlunun her türlü muvazaadan ari olarak sulh olmaları ve bu anlaşmayı noterde düzenlemeleri halinde, bu belge alacağın değersiz hale geldiğine ilişkin kanaat verici belge olarak kabul edilmişti.

• Tasdik raporu

Borçlunun malvarlığının en az üçte birini kaybettiği hususunda 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış meslek mensubunca düzenlenmiş tasdik raporunun kanaat verici vesika olarak kabul edilmesi konusunda Maliye Bakanlığı tarafından yetki verilmişti.

• İl-ilçe idare kurulu kararı

Borçlunun çeşitli nedenlerle il veya ilçe idare kurullarından aldığı ve malvarlığındaki zarar derecesini gösteren belge de Maliye Bakanlığı tarafından tasdik raporu olarak değerlendirilecek bir başka ifade ile değersiz alacak uygulaması açısından kanaat verici vesika olarak kabul edilecekti.

Zarar Yazacak Mükelleflerin İşletme veya Bilanço Esasında Olması Önem Teşkil Etmez.

Gerek sulh belgesine gerek tasdik raporu veya il-ilçe idare kurullarınca düzenlenen ve borçlunun malvarlığındaki zarar derecesine ilişkin belgeye istinaden alacaklarını doğrudan zarar yazacak mükelleflerin bilanço veya işletme hesabı esasında defter tutmalarının bir önemi bulunmamakta idi.

Dava veya İcra Takibine Değmeyecek Olan Alacaklar

Geçici 24’üncü maddenin uygulamaya konulduğu sırada dava ve icra takibine değmeyecek olan alacaklar için herhangi bir tutar belirlenmesi yapılmamış, tutar belirlenmesinde avukatlık ücreti, noter ve posta masrafı, yargı harcı gibi giderlerin toplamının dikkate alınması gerektiği ifade edilmişti.

2023 Yılı Şüpheli Alacak Tutarı 8.900-TL

Geçici 24’üncü maddenin uygulandığı dönem değer net bir şekilde belirlenmemiş olsa da 2023 yılı itibariyle yazılı olarak bir defadan fazla istendiği veya protesto edildiği halde borçlu tarafından ödenmeyen 8.900-TL’yi aşmayan alacaklar için şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılabilecektir.

Kahramanmaraş Depremi İçinde Benzer Bir Uygulama İhtiyacı Bulunmaktadır.

Kahramanmaraş merkezli 10 ilimizi etkileyen ve birçok vatandaşımızı kaybettiğimiz ve birçok vatandaşımızın da evini ve işyerlerini kaybettiği deprem neticesinde 1999 depremi sonrası yürürlüğe koyulan geçici 24’üncü madde benzeri bir uygulamanın bu deprem sonrasında da uygulanmasına yönelik bir ihtiyaç olacağı görülmektedir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

- 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

- 284 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği

- Erdoğan Sağlam “Depremden etkilenen mükelleflerden olan alacakların şüpheli veya değersiz alacak sayılmasına ilişkin kolaylaştırıcı düzenleme yapılmalıdır!”

https://t24.com.tr/yazarlar/erdogan-saglam/depremden-etkilenen-mukelleflerden-olan-alacaklarin-supheli-veya-degersiz-alacak-sayilmasina-iliskin-kolaylastirici-duzenleme-yapilmalidir,38800

(*) Bu yazı bilgilendirme amacıyla yazılmıştır. Tereddüt ettiğiniz konularda uzman bir kişiden profesyonel görüş ve destek almanızı önerir, işbu bilgilendirme yazısı dayanak gösterilerek yapılacak işlemler nihayetinde doğacak zararlardan sorumluk kabul edilmeyeceğini beyan ederim.

03.06.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.