Yeniden Değerleme Notları

VUK Mükerrer 298 (Ç)

(Sürekli Yeniden Değerleme)

VUK Geçici 32

(Tek Seferlik Yeniden Değerleme)

 -Kapsamdaki iktisadi kıymetler ve amortismanlarının yeniden değerlemenin yapılacağı dönem sonu itibariyle yeniden değerlemeye tabi tutulur.

- Kapsamdaki iktisadi kıymetler ve amortismanlarının yeniden değerlemenin yapılacağı tarihten önceki dönem sonu itibariyle yeniden değerlemeye tabi tutulur.

- Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilir. (kollektif, adi komandit ve adi şirketler dahil)

- Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilir. (kollektif, adi komandit ve adi şirketler dahil)

Aşağıda sayılan mükellefler yararlanamazlar;

• Dar mükellefler
• İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dahil) esasına göre defter tutanlar,
• Serbest meslek kazanç defteri tutanlar,
• Münhasıran sürekli işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler
• Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler,

Aşağıda sayılan mükellefler yararlanamazlar;

• Dar mükellefler
• İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dahil) esasına göre defter tutanlar,
• Serbest meslek kazanç defteri tutanlar,
• Münhasıran sürekli işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler
• -  Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler,

- Uygulamadan yararlanmak ihtiyaridir.

- Amortismana tabi iktisadi kıymetin tamamı veya bir kısmı için faydalanmak mümkündür.

- Geçici vergi dönemlerinin hiçbirinde veya herhangi birinde yada birkaçında yararlanılmamış olması sonraki dönemler de yapılmasına engel teşkil etmez.

- Herhangi bir hesap döneminde yapılmaması ve düşük oranda yapılması nedeniyle geçmiş dönemlere ilişkin yeniden değerleme yapılamaz.

- Uygulamadan yararlanmak ihtiyaridir.

- İktisadi kıymetin tamamı veya bir kısmı için faydalanmak mümkündür.

- Enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği her hesap dönem sonu itibariyle yapılabilir.

- 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesi (Ç) fıkrası uyarınca ilk kez yapılacak yeniden değerleme öncesinde olması kaydıyla yalnızca bir defa yapılabilir.

- Yeniden değerlemenin yapılacağı hesap dönemi sonu itibariyle yasal defter kayıtlarında bulunan ATİK tutarları üzerinden yapılır. (Dönem içerisinde aktife dahil edilenler hariç)

- Yeniden değerleme yapılacak tarihten bir önceki hesap döneminin sonu itibariyle defter kayıtlarında taşınmaz ve ATİK tutarları üzerinden yapılır.

- Sat-kirala-geri al işlemine yada kira sertifikası işlemine konu olan iktisadi kıymetler kapsam dışındadır.

- Sat-kirala-geri al işlemine yada kira sertifikası işlemine konu olan iktisadi kıymetler kapsam dışındadır.

- Mükelleflerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetlerinden emtia niteliğinde olanlar hariç, yeniden değerlemeye tabi tutulur.

- İktisadi kıymetlerin alım satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde bulunan emtia niteliğindeki taşınmazlar için yeniden değerleme yapılamaz. (hangi hesapta kayıtlı olduğu önemli olmaksızın)

- Mükelleflerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetlerinden emtia niteliğinde olanlar hariç, yeniden değerlemeye tabi tutulur.

- İktisadi kıymetlerin alım satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde bulunan emtia niteliğindeki taşınmazlar için yeniden değerleme yapılamaz. (hangi hesapta kayıtlı olduğu önemli olmaksızın)

- Boş arazi ve arsalar kapsam dışındadır.

- Amortismana tabi iktisadi kıymet olma zorunluluğu bulunmamakta olup, boş arazi ve arsalar da kapsam dahilindedir.

- İktisadi kıymetin aktife alındığı döneme ait kur farkları ve kredi faizleri hariç olmak üzere, ATİK’in maliyet bedeline eklenmiş kur farkları ve kredi faizleri ile bunlara isabet eden amortisman tutarları tenzil edilerek esas değer tespiti yapılır.

- Maliyet bedeline eklenmiş kur farkları ve kredi faizleri yeniden değerleme kapsamına dahildir.

- İktisadi kıymete ait amortisman herhangi bir yılda eksik veya hiç ayrılmamış olması halinde, değerleme esnasında birikmiş amortisman tutarı tam ayrılmış olarak kabul edilir.

- İktisadi kıymete ait amortisman herhangi bir yılda eksik veya hiç ayrılmamış olması halinde, değerleme esnasında birikmiş amortisman tutarı tam ayrılmış olarak kabul edilir.

- Yeniden değerleme oranı,

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Resmi Gazetede ilan edilmektedir. 

- Yeniden değerleme oranı;

İlgili olduğu hesap döneminden önceki hesap döneminin son ayına ait Yİ-ÜFE endeksinin;

- 31.12.2004 öncesi iktisap edilen iktisadi kıymetler için (enflasyon düzeltmesine tabi tutulan bilançonun) Ocak-2005 (hesap dönemi takvim yılı olanlar) Yİ-ÜFE endeksine bölünmesi ile,

- 31.12.2004 sonrası iktisap edilen iktisadi kıymetler için iktisap edildiği ayı izleyen Yİ-ÜFE endeksine bölünmesi ile,

- Geçici 31’inci madde kapsamında 2018 yılında değerlemesi yapılan taşınmazlar için Mayıs-2018 Yİ-ÜFE endeksine bölünmesi ile,

- Geçici 31’inci madde kapsamında 2021 yılında değerlemesi yapılan taşınmazlar için Haziran-2021 Yİ-ÜFE endeksine bölünmesi ile,

Tespit olunur.

Not; Katsayı hesabında virgülden sonraki 5 hane esas alınır. 

- Değerlemeye tabi tutulacak amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait değerlerin ve birikmiş amortismanların yeniden değerleme oranı ile çarpımı sonrası yeniden değerler bulunur.

- Değerlemeye tabi tutulacak amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait değerlerin ve birikmiş amortismanların yeniden değerleme oranı ile çarpımı sonrası yeniden değerler bulunur.

- Amortisman ayırma süresi bitmemiş olan iktisadi kıymetler için değerleme sonrasında bulunan değer üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilir.

- Amortisman ayırma süresi bitmemiş olan iktisadi kıymetler için değerleme sonrasında bulunan değer üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilir.

- Faydalı ömür süresi biten iktisadi kıymetler için yeniden değerleme yapılabilir.

- Amortisman ayırma süresi bitmiş olan iktisadi kıymetler için değerleme sonrasında ilave amortisman ayrılamaz.

- Faydalı ömür süresi biten iktisadi kıymetler için yeniden değerleme yapılabilir.

- Amortisman ayırma süresi bitmiş olan iktisadi kıymetler için değerleme sonrasında ilave amortisman ayrılamaz.

- Yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerleri ile yeniden değerleme sonrası net bilanço aktif değerleri arasındaki fark değer artış fonunu oluşturacaktır.

- Yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerleri ile yeniden değerleme sonrası net bilanço aktif değerleri arasındaki fark değer artış fonu oluşturacaktır.  

- Vergi ödemesi olmayacaktır.

- Değer artış tutarı üzerinden % 2 oranında vergi ödenir.

- İlgili vergi değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile beyan edilecek ve ilk taksit beyanname verme süresinde, ikinci ve son taksit beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda eşit olmak üzere ödenecektir.

- Ödenen vergi gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınmaz.

- Süresinde ödenmemesi halinde uygulamadan yararlanılamaz.

- Değer artış fonunda oluşan tutar bilançonun pasifinde özel bir fon (522-Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme Artışları) hesabında ayrı ayrı takip edilir.

- Değer artış fonunda oluşan tutar bilançonun pasifinde özel bir fon (522-Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme Artışları) hesabında ayrı ayrı takip edilir.

- Fonun sermaye ilavesi dışında başka bir hesaba nakli veya işletmeden çekilmesi halinde nakledilen veya çekilen kısım, ilgili dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi olur. (GVK 81 devir ve tür değiştirme ve KVK devir ve bölünme hariç)

- Fonun sermaye ilavesi dışında başka bir hesaba nakli veya işletmeden çekilmesi halinde nakledilen veya çekilen kısım, ilgili dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi olur. (GVK 81 devir ve tür değiştirme ve KVK devir ve bölünme hariç)

- Değer artış tutarı, fon hesabında kalabileceği gibi kısmen veya tamamen sermaye ilave edilebilir.

- Değer artış tutarı, fon hesabında kalabileceği gibi kısmen veya tamamen sermaye ilave edilebilir.

- Yeniden değerlenen iktisadi satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması halinde kazanç yeniden değerlenen tutarlar üzerinden yapılacak olup, pasifte özel fondaki tutar;

- Sermaye ilave edilmiş ise, hiçbir işlem yapılmayacak kazanca dahil edilmeyecektir.

- Sermaye ilave edilmemiş ise, birikmiş amortisman gibi dikkate alınacak, kazanca ilave edilecektir.

- Yeniden değerlenen iktisadi kıymetin satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması kazanç yeniden değerlenen tutarlar üzerinden yapılacak olup, buna isabet eden ve özel fon hesabında bulunan değer artış tutarı kazancın tespitinde dikkate alınmaz fon hesabında kalmaya devam eder. 

- İktisadi kıymetin elden çıkarılmadan önce enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşması halinde, öz sermaye kalemlerinin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasında yeniden değerleme artış fonu öz sermayeden düşülmek suretiyle enflasyon düzeltmesi yapılır.

Sermayeye ilave edilmiş olsa bile sermaye artışı olarak dikkate alınmaz, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.

- İktisadi kıymetin elden çıkarılmadan önce enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşması halinde, öz sermaye kalemlerinin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasında yeniden değerleme artış fonu öz sermayeden düşülmek suretiyle enflasyon düzeltmesi yapılır.

Sermayeye ilave edilmiş olsa bile sermaye artışı olarak dikkate alınmaz, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.

- Değer artış tutarının geçmiş yıl zararlarına mahsubu veya kar dağıtımı amacıyla kullanılması halinde,  söz konusu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeden ilgili dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi olur.

- Değer artış tutarının geçmiş yıl zararlarına mahsubu veya kar dağıtımı amacıyla kullanılması halinde,  söz konusu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeden ilgili dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi olur.

- Yeniden değerlenen iktisadi kıymetin envanter defterin yapılacak kayıtlarının aşağıdaki belirtilen kısımları içermesi gerekmektedir.

• Cinsi
• Aktife giriş tarihi
• Amortisman Oranı
• Yeniden değerlemenin yapılacağı dönemin son günü itibariyle aktife kayıtlı değeri
• Yeniden değerlemeye esas değeri
• Yeniden değerlemenin yapılacağı dönemin sonu günü itibariyle birikmiş amortisman tutarı (ayrılmış sayılanlar dahil edilir.)
• Yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değeri
• Yeniden değerleme oranı
• Yeniden değerlemeden sonraki değeri
• Birikmiş amortismanın yeniden değerlemeden sonraki değeri
• Yeniden değerlemenin sonraki net bilanço aktif değeri
• Değer artışı

- Yeniden değerlenen iktisadi kıymetin envanter defterin yapılacak kayıtlarının aşağıdaki belirtilen kısımları içermesi gerekmektedir.

• Cinsi
• Aktife giriş tarihi
• Amortisman Oranı
• Yeniden değerlemenin yapılacağı dönemin son günü itibariyle aktife kayıtlı değeri
• Yeniden değerlemeye esas değeri
• Yeniden değerlemenin yapılacağı dönemin sonu günü itibariyle birikmiş amortisman tutarı (ayrılmış sayılanlar dahil edilir.)
• Yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değeri
• Yeniden değerleme oranı
• Yeniden değerlemeden sonraki değeri
• Birikmiş amortismanın yeniden değerlemeden sonraki değeri
• Yeniden değerlemenin sonraki net bilanço aktif değeri
• Değer artışı