Ali Deniz İnan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
denizinanmuhasebe@gmail.com

İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

04.09.2018 tarih ve 30525 sayılı Resmi Gazete ile “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) ile 6 ay süresince özelliği olan ihracatlar haricinde ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde yurda getirilmesi zorunlu tutulmuş, gelen dövizin %80’nin bankalara satılması zorunlu hale getirilmiştir.

Söz konusu tebliğ ile 04.09.2018 tarihinden itibaren uygulanmakta olan süreç ile mükellefler nezdinde bir takım özellikli hususlara ilişkin soruları beraberinde getirmiştir. Mükelleflerin piyasada bu konuyla ilgili karşı karşıya kaldığı kimi özellikli sorulara ilişkin cevaplar bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Soru ve cevaplara ilişkin yazımızda ihracat türü olarak söz konusu Tebliğ’de ifade edilen genel ihracat sürecine ilişkin kapsamda cevaplandırılmıştır. (İhracat bedellerinin 180 gün içerisinde yurda getirilip %80’nin bankalara satılacağı şeklinde)

1.) Serbest Bölgelerden Gelen İhracat Bedellerin Bankalara Satılması Zorunlu Mudur?

Serbest bölgeler ülke siyasi sınırları içerisinde yer almakla birlikte ticaret, vergi ve gümrük uygulamaları açısından ülke dışında kabul edilen bölgelerdir. Dolayısıyla Türkiye’den bu bölgelerde faaliyet gösteren kişilere veya kurumlara yapılan teslimler ihracat işlemi niteliğinde sayıldığından aynı zamanda söz konusu Tebliğ’de de serbest bölgelerin istisna kapsamına değerlendirilmemesi neticesiyle serbest bölgelere yapılan ihracata ait bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içerisinde yurda getirilmesi gerekli olup, %80’in bankalara satılması zorunludur.

2.) Yurtdışından Alınan Sipariş Avanslarının Bankalara Satılması Zorunlu Mudur?

Firmalar ihraç edecekleri mallar için kimi zaman finansman temini kimi zaman ise ön ödeme şartı ile yurt dışında bulunan ithalatçı firmadan ihracat işlemi öncesi sipariş avansı almaktadır. İhracat bedelinin ön ödemesi olarak gönderilen dövizin Türkiye’de ihracatçının hesabına geldiği tarih itibariyle kullanılmaması hesapta kalması halinde ilgili döviz miktarının %80’nin bankaya satılma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Çünkü ihracat işlemi henüz gerçekleşmemiş en nihayetinde ilgili sipariş avansının ihracat işleminin gerçekleştirilmemesi halinde iade edilme ihtimali dahi bulunmaktadır.

İhracat işleminin gerçekleşmesi itibariyle ise gelen döviz miktarı ilgili gümrük beyannamesi ile ilişkilendirilir ve sipariş avansı olarak hesapta bulunan bedelin %80’ni bankaya satılır.

3.) Hizmet İhracında Mal Bedeli 180 Gün İçerisinde Türkiye’ye Getirilmesi Zorunlu Mudur?

Bahsi geçen Tebliğ’de Türkiye’de yerleşik kişilerce gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin 180 günü geçmeden ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmesi zorunlu kılınmıştır. Bedellerin yurda getirilme süresinde fiili ihraç tarihinin esas alınması zorunlu kılınmıştır. Hizmet ihracı için fiili ihraç kavramının olmamasından ötürü hizmetin ihracında bedelin 180 günü geçmeksizin Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.

4.) İhracat Yapılan Firma İle Bedelin Tahsil Edildiği Firma Farklı Olması Halinde İhracat Bedeli Döviz Alım Belgesine Bağlanır Mı?

Türkiye’de firmaların yapmış olduğu ihracat neticesinde ödenmesi gereken dövizin Türkiye’ye getirilmesi zorunludur. İhracat bedelinin borçlusu kimi hallerde ilgili ödemenin kendisine borçlu başka bir firma tarafından ödenmesini talep etmekte buna ilişkin ödeme diğer firmadan gelmektedir.

İhracatçının böyle bir durumda ihracata ilişkin gümrük çıkış beyannamesini ilgili firmadan alınacak bir mutabakat yazısı ile ilişkilendirilmesi gerekmekte olup, yurt dışından gelen ihracat bedelinin yurt dışında alım yapan firmaya borçlu olan bir diğer firmanın ödemesi olduğunun bir üst yazı ile bankaya iletilmesi buna ilişkin gelen bedellerin döviz alım belgesine bağlanması gerekmektedir.

İşlemin gerçekliğinin kanıtı amacıyla borcu devralan şirketin imzalı ve kaşeli borç kabul kâğıdı ile ilgili ihracat faturaları ve gümrük çıkış beyannamesinin ilişkilendirilmesi fayda vardır.

5.) Alıcısı Tarafından Kabul Edilmeyen Malların, Bir Başkasına Satılması Durumunda Bedelin Ne Kadar Sürede Yurda Getirilmesi Gerekmektedir?

Şirketler tarafından ihraç edilen malların yurt dışına gönderildikten sonra yurt dışındaki ithalatçıya ulaşması sonrası istenilen nitelikte olmaması halinde ilgili malın kabul edilmemesi durumları kimi zaman oluşmaktadır. İhraç edilen malın nakliye giderlerinin yüksek maliyet taşıması nedeniyle bu durumda ihracatçılar malı Türkiye’ye geri getirmektense malı bir başka yurt dışındaki firmaya satmaktadırlar.

Bu şartlar altında malın fiili ihraç tarihi olan ilk satış işlemine ilişkin gümrük çıkış tarihi ikinci satış işlemi içinde geçerli olacak mala ilişkin ihracat bedelin Türkiye’ye getirilmesine ilişkin süre de malın fiil ihraç tarihi dikkate alınarak hesap edilecektir.

İlk ithalatçıya malın nakliye veya başka nedenlerden ötürü geç ulaşması sonucu ikinci ithalatçı ile satış anlaşmasının kısıtlı bir zaman içerisinde sağlanması halinde dövizin 180 gün içerisinde Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğunun aşılmaması için ihracatı gerçekleştiren Türkiye’deki yerleşik firmanın ihracat bedelinin malın teslimi anında veya öncesinde tahsil etmesinde fayda vardır.

6.) İhracat Bedelinin Elden Tahsil Edilmesi Halinde Bedelin Bankaya Satılması Zorunlu mudur?

İhracat işlemine ilişkin bedellerin efektif olarak yurda getirilmesi durumunda getirilen dövizin gümrük idarelerine beyan edilmesi gerekmektedir.  Gelen döviz bedelinin Nakit Beyan Formu ile gümrük idaresine beyan edilmesi zorunlu olup, gümrük idaresince elektronik ortamda düzenlenen formun ihracatçıda kalan nüshası ile bankalara beyan edilip satılması gereklidir.  

7.) İhracat Bedeli İthalat Ödemesi İçin Kullanılabilir Mi?

Şirketler yurt dışında ihraç ettikleri ürünlere ilişkin hammaddeleri yine yurt dışında bulunan firmalardan temin ettikleri durumlar mevcuttur. Firmalar ihracat işlemi sonucu yurt dışından gelen dövizi yine ithalat işlemlerinin finansmanında kullanmaları piyasada var olan bir döngüdür. Fakat ilgili Tebliğ ile birlikte gelen ihracat bedellerinin %80’inin bankalara satılması zorunlu kılınmıştır.

İthalat için gereken finansmanın bankalara bozdurulması zorunlu olmayan kısımla karşılanmasının yeterli olmadığı ve firmanın yeterli döviz bakiyesinin bulunmaması halinde ithalat işlemelerine ilişkin ödemeler için gereken döviz teminin gelen ihracat bedelleri ile karşılanması tebliğ uyarınca mümkün kılınmıştır.

İlgili döviz tutarının ihracat bedelinden mahsubunun gerçekleştirilebilmesi için 180 gün içerisinde yurda getirilmesi zorunlu olup ilgili ihracat bedeline ilişkin döviz bedellerin ithalat ödemelerine mahsup edilmesi mümkündür. İlgili ithalat ödemesi için mahsup talebi halinde ise mahsup edilecek kısım için mahsup tarihindeki döviz alış kuru üzerinden bankalarca döviz alım ve satım belgelerinin düzenlenmesi gerekmektedir.

8.) 4 Eylül 2018 Tarihi Öncesi Satılan Fakat Ödemesi Sonra Yapılan İhracat Bedellerinin Bankaya Satılması Zorunlu Mudur?

06.09.2018 tarihli Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bankalara gönderilen yazı ile Tebliğ’in yürürlük tarihi olan 04.09.2018 öncesi gerçekleştirilen fakat ithalatçı tarafından ödemesi bu tarihten sonra gerçekleştirilen ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde yurda getirilme zorunluluğu bulunmamakta olup ayrıca bu bedellerin %80’in bankalar satılması zorunlu değildir.

9.) 4 Mart 2019 Tarihi Öncesi Satılan Fakat Ödemesi Sonra Yapılan İhracat Bedellerinin Bankaya Satılması Zorunlu Mudur?

04.09.2018 tarihi itibariyle yürürlüğü giren Tebliğ ile birlikte bu tarih itibariyle gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin 180 gün içerisinde Türkiye’ye getirilmesi zorunlu olup, Tebliğ’in uygulanma süresi 6 aydır. Yani 04.03.2019 tarihi itibariyle bu tebliğ hükümleri sona ermektedir.

Fakat 04.03.2019 tarihi öncesi gerçekleştirilen ihracat işlemlerinin Tebliğ’in uygulandığı süreler içerisinde gerçekleşmesi neticesinde işlemin 04.03.2019 öncesi olması fakat ödemenin bu tarihten sonra olmasında dahi bu ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin 180 gün içerisinde yurda getirilmesi ve ihracat bedeli dövizin %80’nin bankaya satılması zorunludur.

10.) İhracat Bedellerinin Bankaya Satılmaması Halinde Cezai Yaptırım Var Mı?

Söz konusu tebliğ kapsamında herhangi bir cezai yaptırım belirtilmemiştir. Fakat yayımlanan Tebliğe istinaden Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3’üncü maddesinde; Her türlü mal, kıymet, hizmet ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler hakkında uygulanması gereken cezalar belirtilmiştir.

Buna göre,  bahsi geçen Kanun’un 3’üncü maddesinde belirtilen işleri gerçekleştiren kişilerce veya bu işlere aracılık edenlerden bu işlemlerinden doğan alacaklarını tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin %5’i kadar idari para cezası ile cezalandırılırlar. İdari para cezası kesinleşinceye kadar ilgili kıymetleri yurda getirenler hakkında 3.000,00-TL’den 25.000,00-TL’ye kadar idari para cezası kesilir. Fakat kesilecek idari para cezası yurda getirilmesi gereken paranın %2,5’undan fazla olamaz.

Yararlanılan Kaynaklar

• 04.09.2018 tarih ve 30525 sayılı Resmi Gazete
• 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun
• https://www.gsghukuk.com/tr/yayinlar/duyurular/finans-duyurulari/hazine-ve-maliye-bakanliginca-ihracat-bedelleri-hakkinda-teblige-iliskin-aciklamalar-yapildi.pdf ( 18.10.2018)
• Barış Demirel, İhracat Bedellerinin Türkiye’ye Getirilmesi Zorunluluğuna İlişkin Sorular-Cevaplar, https://www.verginet.net/dtt/1/Ihracat-Bedellerinin-Turkiyeye-Getirilmesi-Zorunlulugu.aspx ( 16.10.2018)

23.10.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.