Ali Özbek
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Marka ve Patent Vekili
aliozbek68@gmail.com

Sendikaların Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi

            Bilindiği gibi 2822 sayılı kanun,”toplu iş sözleşmesi,grev ve lokavt”ismiyle   işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek üzere, toplu iş sözleşmesi yapmalarının, uyuşmazlıkları barışçı yollarla çözümlemelerinin ve grev ve lokavtın esaslarını ve usullerini tespit etmek amacıyla hazırlanmış ve 1983 yılından buyana uygulanmaktadır. 

            Toplu iş sözleşmesi, hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgili hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir.

            Toplu iş sözleşmeleri, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, sözleşmenin uygulanmasını ve denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri de ihtiva edebilmektedir.

            Toplu iş sözleşmeleri, bir yıldan az ve üç yıldan uzun süreli olamaz. Toplu iş sözleşmesinin süresi, sözleşmenin imzalanmasından sonra taraflarca uzatılamaz, kısaltılamaz ve sözleşme süresinden önce sona erdirilemez.

             Faaliyetleri bir yıldan az süren işlerde uygulanmak üzere, toplu iş sözleşmelerinin süresi bir yıldan az olabilir.İşin bitmemesi halinde bu sözleşmeler bir yılın sonuna kadar uygulanır.

             Toplu iş sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki yüzyirmi gün içinde, yeni sözleşme için yetki işlemlerine başlanabilir.Yapılacak yeni toplu iş sözleşmesi, önceki sözleşme sona ermedikçe yürürlüğe giremez.

            Yasanın 12.maddesi oldukça önem arzetmektedir. Sendika hangi durumda toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir?

1.      Sendikanın,kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde onunun

(tarım ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık işkolu hariç) üyesi bulunması,

2.      işçi sendikası,toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyeri  veya  işyerleri

nin her birinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının kendi üyesi bulunması,

 

 halinde bu işyeri  veya  işyerleri için  toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.

 

            Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde onunun tespitinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca her yıl Ocak ve Temmuz aylarında yayımlanacak istatistikler esas alınır.(Ancak 2010 yılı istatistikleri yayımlanmamıştır.) Bu istatistiklerde belirtilecek işkolundaki bütün işçi sayısı ile bu işkolundaki sendikalara mensup üye sayısı toplu sözleşme ve diğer işlemler için istatistik yayımlanıncaya kadar geçerlidir.

 

            Yetki belgesi almak üzere müracaat eden veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilemez.5951 sayılı yasa ile ise “1/8/2010 tarihinden itibaren kendisine gönderilen üyelik ve istifa bildirimleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işçi bildirimlerini esas alır. Bu tarihe kadar Bakanlıkça yayımlanmış bulunan en son işçi ve üye istatistikleri geçerlidir.”cümlesi eklenerek aradaki boşluğun telafi şekli açıklanmıştır.

 

            Yayımından itibaren 15 gün içinde itiraz edilmeyen istatistikler ise kesinleşir. Ancak, istatistiğin gerçeğe uymadığı gerekçesiyle bu süre içinde Ankara İş Mahkemesine başvurulabilir. Mahkeme bu itirazı 15 gün içinde sonuçlandırır. Mahkemece verilen karar ilgililerce veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca temyiz edilebilir. Yargıtayca bu temyiz talebi 15 gün içinde kesin karara bağlanır.

 

            Peki Sendika yetki tespiti için nasıl başvurur?

 

            Örneğin Endüstriyel sistemler üreten bir X firmamız var.Bu işyerimizde toplamda 50 işçi çalışıyor ve bunların 27 si daha önce çalıştıkları,sendikanın yetki belgesi aldığı işyerlerinde sendikalı olmuşlar.
 

            Bu şartları öğrenen, toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yazıyla başvurarak kurulu bulunduğu işkolunda üye sayısı itibariyle yüzde on (tarım ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık işkolu hariç) oranını sağladığının belirlenmesini ve sözleşmenin kapsamına girecek işyeri veya işyerlerinde başvuru tarihinde çalışan işçiler ile üyelerinin sayısının tespitini ister.
 

            Başvuru tarihinden sonra, İşçi sendikası kendisinde bulunan üyelik fişlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yetki için başvurduğu tarihten itibaren üç işgünü içinde işverene verir.
 

            Çalışma Bakanlığı ise, kayıtlarına göre sendikanın çoğunluğu haiz olması halinde, toplu iş sözleşmesi yapma başvurusunu işyerindeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikalarıyla taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene başvurunun alındığı tarihten itibaren altı işgünü içinde başvuru tarihindeki kayıtlara göre bildirir.
 

Çoğunluğu haiz olmadığının tespiti halinde bu bilgiler sadece başvuran sendikaya aynı süre içinde bildirilir.
 

Daha sonra; Çalışma Bakanlığı;tespit edilen yetkili işçi sendikasının isim ve adresini, işkolundaki ve o işyerindeki işçi sayısı ile, bu sendikanın işkolunda ve o işyerindeki üye sayısını, işkolunda kurulu işçi sendikalarına ve talepte bulunan işveren sendikasına veya sendika üyesi olmayan ilgili işverene başvurunun alındığı tarihten itibaren altı işgünü içinde bildirir.

            Yetki tespit yazısı işverene gönderilmiş ve işveren tarafından tebellüğ edilmişse,sendi ka üyesi olmayan işveren sendikanın yukarda belirttiğim şartlara haiz olmadığı ve işlemin usule uygun olmadıkları hususunda ki itirazını sebeplerini de göstererek yazının kendile rine tebliğ tarihinden itibaren altı iş günü içinde işyerinin bağlı olduğu bölge müdürlüğünün bulun duğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemeye yapar.

            İtiraz dilekçesi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına veya ilgili Bölge Müdürlüğüne kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir.Bu husus çok önemlidir.Yazılan itiraz dilekçesi mutlaka kuruma kayıt ettirilmelidir.

            İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata iddiasıyla süreye ilişkin itirazları mahke me altı işgünü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. Bunların dışındaki iti razlar için mahkeme duruşma yaparak karar verir. Duruşma sonunda verilecek karar temyiz edildiği takdirde Yargıtayca onbeş gün içinde kesin karara bağlanır.

             Mahkemeye itirazın yapılması, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.

Tespit yazısına bu Kanunda öngörülen süre içinde itiraz edilmemişse sürenin bitişini takibeden altı işgünü içinde veya yapılan itiraz reddedilmişse mahkeme kararının tebliğ edil diği tarihten itibaren altı işgünü içinde ilgili sendikaya Çalışma Bakanlığınca bir yetki belgesi verilir.

Ola ki,Yetki belgesi alınmadan yapılan bir toplu iş sözleşmesinde taraflardan birinin veya ikisinin yetkili olmadığı ve bu sebeple sözleşmenin hükümsüzlüğü, Çalışma ve Sosyal Güven lik Bakanlığınca durumun tespitinden itibaren 45 gün içinde ilgililerce veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca dava yolu ile ileri sürülebilir.

             Hükümsüzlük konusundaki dava, işyerinin bağlı olduğu bölge çalışma müdürlüğünün bulunduğu mahaldeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede açılır.

            Bu davada hakim, talep üzerine,gerekli görürse toplu iş sözleşmesinin uygulanmasını dava sonuna kadar durdurabilir.

            Bir diğer önemli husus ise; Tespit yazısını alan işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren veya yetki belgesini alan işçi sendikası,tespit yazısını veya yetki belgesini aldığı tarihten itibaren onbeş gün içinde karşı tarafı toplu görüşmeye çağırır. Çağrı tarihi derhal görevli makama bildirilir.

             Bu süre içinde çağrı yapılmazsa, yetki belgesinin hükmü kalmaz.

12.04.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.