Akif Özgür Yılmaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ozgurayilmaz@gmail.com

İyi Bir Nakit Akış Nasıl Olmalıdır?

Nakit Akış Raporu, bir firmanın belirli bir dönemdeki finansal mevcudunu gösteren önemli bir tablodur. Özellikle ülkemizin mevcut ekonomik yapısını sürece dahil ettiğimizde, firmalar için finansal raporlama ve analiz son derece önemli bir yapıya sahiptir.

Mesleğim ve yaptığım iş gereği birçok firmanın Nakit Akış sürecini analiz etme, kurgulama ve kurulum süreçlerinde aktif olarak rol almış birisiyim. Firmalarda genelde Nakit Akış sürecinde atlanılan belli başlı konular ise şu şekildedir:

1- Maliyet

Başta imalat yapan firmalar olmak üzere Maliyetin hesaplanması ve Nakit Akışta bulunduğu konum son derece kritiktir. Maliyet Hesaplamasında firmaların izlemiş olduğu temel Maliyet yapısı 7/A Maliyet yapısı üzerinden ilerlemektedir.

7/A Maliyet Seçeneği Hesapları

71 Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri

72 Direkt İşçilik Giderleri

73 Genel Üretim Giderleri

74 Hizmet Üretim Maliyeti

75 Araştırma Geliştirme Giderleri

76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri

77 Genel Yönetim Giderleri

78 Finansman Giderleri

7/A Seçeneğine göre maliyet hesaplarında gözlemlediğim en temel sorun 73-Genel Üretim Giderlerinde oluşan Maliyetin dağılımında yaşanmaktadır. Özellikle Sabit ve Değişken Giderlerin dağıtımında Genel Üretim Giderlerinin hangi kriterlere göre malzemelere dağılacağı konusunda firmalar içerisinde sabit bir yapı bulunmaması, maliyetin doğru hesaplanması ve dağılımını zorlaştırmaktadır.

İlgili süreçte aslında olması gereken yapı 73-Genel Üretim Giderlerinin Esas Üretim Gider Yerleri ve Yardımcı Üretim Gider Yerleri üzerinden ilgili mamullere dağıtılması gerekmektedir. Bu noktada Genel Üretim Giderlerinin dağıtımında seçilen maliyet yönteminin firmanın yapısına, üretim şekline, maliyet merkezlerine göre değişiklik göstermektedir.

İşletmelerin, yukarıda belirtmiş olduğum hesaplarda oluşan maliyetlerin dağıtım şemasında üretim yerlerine ve üretim yapısına göre maliyetleri dağıtması, mamul maliyeti ve devamında Nakit Akış Raporunda daha doğru sonuçlar vermesini sağlayacaktır.

2- Bütçe

Bütçe, bir disiplin işidir. Ülkemizde maalesef Bütçe kavramı ve Bütçenin yapılışı konusunda çeşitli bilgi eksikleri olduğunu düşünmekteyim.

En basit haliyle Bütçe, geçmişteki verileri kullanarak geleceğe dönük yapılan Finansal planlamalardır. İyi bir Nakit Akış raporu için bütçe olmazsa olmaz bir yapıya sahiptir. Bütçe yapısı itibariyle günlük, haftalık, aylık, dönemlik ya da yıllık olabilir. Bütçenin hazırlanmasında temel dönem seçimi ise Nakit Akış raporunun hazırlanacağı dönemlerle uygun olması gerekmektedir. Nakit Akış Raporu ile Bütçe arasında zamanın uyumlu olması, Nakit Akış Raporunun yorumlanmasında ve yatırımların belirlenmesinde işletmelere büyük bir avantaj sağlayacaktır.

Kapsamlı bir Bütçe Çalışmasını aşağıdaki şekilde kategorize edebiliriz.

Üretim Bütçesi

Satış Bütçesi

Satınalma Bütçesi

Yatırım Bütçesi

Finans Bütçesi

Personel Bütçesi

Yukarıda belirtmiş olduğum Bütçe modelleri, mevcut işletmenin yapısına göre değişiklik gösterebilir. Ancak bütçenin kategorize edilmesi, Nakit Akışın ileriye dönük yorumlanması ve planlama açısından önemli bir yere sahiptir.

3- Tahsilat ve Ödeme Devir Hızları

Nakit Akış Raporunda işletmelerin müşterilerinden tahsil edeceği süreler (Tahsilat Vadesi), tutarlar ve riskler ile tedarikçilerine yapacağı ödemeler, ödeme yapacağı süreler (Ödeme Vadesi) açısından son derece önemlidir.

Yukarıda belirtmiş olduğum kriterlerin hesaplanması ve Nakit Akış Raporuna dahil edilmesi hususunda devreye Finansal Rasyolar girmektedir. Finansal Rasyo Oranları, işletmeelerin mevcut durumundaki işlemler baz alınarak, çeşitli formüllerle yorumlanması işlemidir.

Nakit Akış Raporunda ise özellikle Devir Hızları son derece önemli bir yapıya sahiptir. Finansal Rasyoların desteklenmediği bir Nakit Akış Raporu, gerçeklikten uzaktır.

Örnek Nakit Akış Çalışması

Nakit Akış raporunu temel olarak üç farklı kategoride gruplayabiliriz.

1- Mevcut Nakit Durumu

Nakit Durumu, ilgili dönemde işletmenin genel olarak Kasa ve Bankasında yer alan bakiyeleri gösteren bir unsurdur. Günümüzde yasal olarak 7.000 TL ve üzeri işlemlerin bankadan yapılması, ilgili işlemlerin takibi ve güvenilirliği açısından birçok tahsilat ve ödeme işlemleri Banka kanalları aracılığıyla gerçekleşmektedir. Aynı zamanda Tek Düzen Hesap Planına baktığımızda Kasa ve Banka 10-Hazır Değerler grubu altında bulunmaktadır. Kasada ve Bankada yer alan tutarların likiditesi yüksek olduğu için ilgili Değerleri ayrıca değerlendirmek daha doğru olacaktır.

101-Alınan Çekler hesabında yer alan Portföyümüzde yer alan çekleri ise Nakit Kategorisine almak çok doğru olmayacaktır. Zira günümüz koşullarında çeklerin birçoğunda vade olmasından ötürü, Nakit Kategorisine eklemek, likidite açısından olumsuzluk yaratabilir. Elbette bu noktada çeklerin kırdırılması işlemlerini göz önünde bulundurursak, işletmenin mevcut durumuna göre Portföyde Yer alan çeklerin ayrıca takip edilmesi ve Nakit Akış Raporunda Nakit Durumuna eklenmesi durumu oluşabilir. Aynı şekilde genellikle Kredi Kartından yapılan tahsilatların Bankalar ile birlikte yapılan sözleşme kapsamında ilgili tutarların blokede bulunması ve sonrasında bankaya komisyon ödenerek erken tahsilatı söz konusu olabilir. Bu durumda ise kırdırılması mümkün çeklerde olduğu gibi kredi kartı tahsilatlarının da ayrıca raporlanması sağlıklı olacaktır.

Kasa ve Banka bakiyelerinin Para Birimi bazında kategorize edilmesi ileriye dönük yapılacak ödeme planlamasında işletmelere kolaylık sağlayacaktır. (İşletmeler ilgili işlemi hem para birimi hem de banka bazında yapabilir.)

2- Nakit Girişleri

Nakit Girişleri, işletmelerin yapısına ve portföyüne göre değişkenlik gösterebilmektedir. Ancak temel Nakit Akış Raporunda olması gereken yapıyı şu şekilde özetleyebiliriz.

1. Banka Girişleri
2. Grup İçi Şirketlerden Giriş (Grup içi firmaların Nakit Akış Raporunda ayrıca kategorize edilmesi Konsolidasyon ve gerçekçilik açısından önemlidir. İlişkili firmalarınız yoksa, bu maddeyi göz önünde bulundurmayabilirsiniz.)
3. Kredi Kullanımı
4. Müşteri Tahsilatları (Müşteri tahsilatlarını sektör ve özel gruplandırma bazında kategorize etmemiz, Nakit Akış Raporunun yorumlanmasında kolaylık sağlayacaktır.)
5. İade Gelen Ödemeler
6. Ortaklardan Gelen Bedeller
7. Çek Girişleri (Çek Girişlerinde, çekin üzerinde yazan vadeye göre Nakit Akış Raporunda yazılması, Nakit Akış Raporunun doğruluğu açısından önemlidir.)
8. Senet Girişleri (Senet Girişlerinde, senedin üzerinde yazan vadeye göre Nakit Akış Raporunda yazılması, Nakit Akış Raporunun doğruluğu açısından önemlidir.)

Nakit Akış Girişilerine Ek Olarak:

ı. Açıkta Olan Satış Siparişleri (Mevcutta müşteriyle anlaşılmış ve müşterinin talepte bulunduğu mal ve hizmete bağlı açılan siparişlerin, müşterilerle yapılan çalışma vadesine göre ayrıca yapılması planlama açısından önemlidir.)

i. Bütçe Nakit Girişleri (Önceden hazırlamış olduğumuz Bütçe içerisinde yer alan Nakit Girişleri ile mevcut nakit girişin karşılaştırılması, planlama açısından önemlidir.)

3- Nakit Çıkışları

Nakit Çıkışları ise işletmenin belirli dönemlerde yapacağı ödemelerin yer aldığı bölümdür. Nakit Çıkışları için yapabileceğimiz örnek yapıyı şu şekilde özetleyebiliriz.

1. Banka Çıkışları
2. Grup İçi Şirketlere Çıkış (Grup içi firmaların Nakit Akış Raporunda ayrıca kategorize edilmesi Konsolidasyon ve gerçekçilik açısından önemlidir. İlişkili firmalarınız yoksa, bu maddeyi göz önünde bulundurmayabilirsiniz.)
3. Kredi Ödemeleri
4. Tedarikçi Ödemeleri (Tedarikçilere yapılan ödemeleri sektör ve özel gruplandırma bazında kategorize etmemiz, Nakit Akış Raporunun yorumlanmasında kolaylık sağlayacaktır.)
5. Leasing Ödemeleri
6. Ortaklara Yapılan Ödemeler
7. Personellere Yapılan Ödemeler (Personellere yapılan ödemeleri İcra Ödemeleri, Maaş Ödemeleri, Tazminat Ödemeleri, Avans Ödemeleri şeklinde gruplayabilirsiniz.)
8. Sabit Ödemeler (Elektrik, Su, Doğalgaz, Telekom gibi sabit ödemelerinizi ayrıca gruplayabilirsiniz. Sabit Ödemelerin gruplanması, bütçenizde sabit giderlerin karşılaştırılmasında kolaylık sağlayacaktır.)
9. Planlanan Diğer Ödemeler (Vergi, SGK gibi tahakkuk etmiş ancak henüz ödemesi yapılmamış, ancak belirli bir tarihte yapılacak olan ödemeleri vadesine göre bu kategori altında izleyebilirsiniz.)

Nakit Çıkışlarına Ek Olarak:

1. Satın Alma Siparişleri (Mevcutta belirli tedarikçilerle anlaşılmış ve satın alma işlemi gerçekleşecek mal ve hizmetler için açılan siparişler, opsiyonel olarak izlenebilir.)
2. Bütçe Nakit Çıkışları (Önceden hazırlamış olduğunuz bütçe ile mevcutta Nakit Akış Raporunuzda gerçekleşecek işlemlerin karşılaştırılması açısından önemlidir.)

Nakit Akış Raporunda yer alan Mevcut Nakit Durumu, Nakit Girişleri ve Nakit Çıkışlarının ilgili işlemlerin vadelerine göre yapılması son derece önemlidir. Vadelerin dikkate alınmadığı ya da sürekli müdahale edilerek düzeltmelerin yapıldığı Nakit Akış Raporları gerçeklikten uzak olacaktır.

Öte yandan Mevcut Nakit Durumu ve Nakit Girişleri yapısı itibariyle pozitif (+) değere sahiptir. Nakit Çıkışları ise Nakit Akış Raporunda negatif (-) değere sahiptir. Nakit Akış Raporlarında yer alan Bütçe değerleri ise Nakit Akış hesaplamasında artı ya da eksi yönlü olarak hesaplamaya dahil edilmez. Bütçe kategorileri daha çok yapmış olduğunuz planlamanın izlenebilirliği ve yorumlanması açısından yardımcı bir statüdedir.

Nakit Akış Raporunda;

FARK = Mevcut Nakit Durumu + Nakit Girişleri – Nakit Çıkışları şeklindedir.

İlgili farkın yorumlanması noktasında Bütçe ve özellikle Finansal Rasyo çalışmalarınızın büyük bir etkisi bulunmaktadır.

19.10.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.