Ahmet Toksoy
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Müfettişi
ahmettoksoy@gmail.com

Mükellefiyet Tesisinden Önce Yapılan Harcamaların Vergisel Durumu

1-Giriş

Esas itibarıyla gerçek/tüzel kişilerin vergisel hak ve yükümlülükleri mükellefiyet tesis ettirilmesinden sonra başlamaktadır. Ancak kimi durumlarda gerçek/tüzel kişiler, henüz vergi mükellefiyetlerini tesis ettirmeden önce faaliyette bulunacakları işler ile ilgili olarak bir takım harcamalar yapmaktadır.

Faaliyet konusu iş ile ilgili olmak kaydıyla; yapılan mal, hizmet ve/veya amortismana tabi iktisadi kıymet alımları nedeniyle yüklenilen Katma Değer Vergisinin(KDV) indirimi hususu ile söz konusu alımlara ilişkin gider veya maliyetlerin yasal defterlere kaydedilmesi hususunda mükellefler nezdinde çeşitli tereddütler ortaya çıkmaktadır.

Buna göre, mükellefiyet tesisinden önce yapılan harcamaların vergi mevzuatı karşısındaki durumu ve vergi idaresinin konuya yaklaşımı yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

2- Yasal Düzenlemeler

2-1. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

Vergi Usul Kanununun 174’üncü maddesinde:

“Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır.

Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır.” hükmü,

219’uncu maddesinde: “Muameleler defterlere zamanında kaydedilir. Şöyle ki:

a) Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi caiz değildir.

b) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan mazbut vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, muamelelerin esas defterlere 45 günden daha geç intikal ettirilmesine cevaz vermez.

c) Günlük kasa, günlük perakende satış ve hasılat defterleri ile serbest meslek kazanç defterine muameleler günü gününe kaydedilir.” hükmü,

313’üncü maddesinde: “İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.” hükmü yer almaktadır.

2-2. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

Gelir Vergisi Kanununun 40’ıncı maddesinde: “Safi kazancın tespit edilmesi için, aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir:

1. Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler…” hükmü yer almaktadır.

2-3. 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

Katma Değer Vergisi Kanununun 1’inci maddesinde: “Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu…”

10’uncu maddesinde: “a)Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması,

b)Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura ve benzeri belgelerin düzenlenmesi anında vergiyi doğuran olayın meydana geldiği…”

29’uncu maddesinde: “Mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle ödenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’yi indirim konusu yapabilecekleri,

…

İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabileceği,”

34’üncü maddesinde: “Yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait Katma Değer Vergisi, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği,” hükümleri yer almaktadır.

3- Konu İle İlgili Çeşitli Özelgeler

Mükellefiyet tesisinden önce yapılan harcamalara ilişkin olarak, vergi idaresinin vermiş olduğu bazı özelge örnekleri aşağıda yer almaktadır.

• Amasya Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğünün 31.01.2019 tarih ve 6577127 -120.02.99[40-2017/08]-2436 sayılı özelgesinde: “…mükellefiyetinizin tesis edilmesinden evvel iktisap etmiş olduğunuz amortismana tabi demirbaş ve teçhizatların; maliyet bedelleri üzerinden, maliyet bedeli bilinmiyorsa alış tarihindeki rayice göre tahmin olunacak bedel üzerinden, iktisap tarihinden envantere alınma tarihine kadar ayrılması gereken amortisman tutarının düşülmesi sonucu oluşacak bedeller üzerinden envanterinize dahil etmeniz mümkün bulunmaktadır.” ifadeleri yer almaktadır.
• İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğünün 23.01.2019 tarih ve 11395140-105[MÜK257-2015/VUK1-19321]-71910 sayılı özelgesinde:  “Katma Değer Vergisi Kanunu’nda vergi indirim hakkından yararlanılabilmesi için faaliyetle ilgili mal ve hizmet alımlarının mükellefiyet tesis ettirilmesinden önce veya sonra yapılması gibi bir düzenleme bulunmadığından, mükellefiyet tesisinden önce satın alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlere ait olan belgelerin, işe başlanılmasını müteakip Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca öngörülen sürede yasal defterlere kaydedilmesi ve vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı(*) aşılmaması şartıyla, söz konusu belgelerde yer alan katma değer vergisi tutarlarının genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilmesi,” ifadeleri yer almaktadır.

(*) 7104 sayılı Kanunun 8’inci maddesi ile 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29/3. maddesine “takvim yılını takip eden” ibaresi eklenmiştir. (Yürürlük 1/1/2019) Dolayısıyla özelgedeki  ibarenin güncel halinin dikkate alınması gerekmektedir.

• Aydın Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğünün 29.03.2022 tarih ve E-79690095-120[8-2022-120-30]-33379 sayılı özelgesinde: “Mükellefiyet tesis ettirilmeden önce faaliyetinize ilişkin olarak satın alınan demirbaş ve stok mallarının faturalarının işe başlanılmasını müteakip mezkur 219 uncu maddede yer alan süreler içerisinde yasal defterlere kaydedilmesi halinde, bu tutarların gelir vergisi açısından gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre, indirim hakkı, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabilecektir.” ifadeleri yer almaktadır.

4- Sonuç

İlgili mevzuat hükümleri ve vergi idaresince çeşitli tarihlerde verilen özelgelere göre; mükellefiyet tesis ettirmeden önce, yapılacak iş ile ilgili olmak kaydıyla, mükelleflerce gerçekleştirilen mal, hizmet ve/veya amortismana tabi iktisadi kıymet alımlarının 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 219’uncu maddesinde belirtilen süre içerisinde yasal defterlere kaydedilmesi şartıyla gider/maliyet olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan söz konusu alımlara ilişkin olarak yüklenilen KDV tutarları, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29’uncu maddesinde yer alan süre şartı gözetilerek indirim konusu yapılabilecektir.

20.11.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.