Ahmet Fırat
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
firatahmet77@hotmail.com

Kemal TATAR
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
kemalttr@hotmail.com

Vergi Mükellefi Olmayan Şahıslardan Araç Kiralanmasının Vergi Kanunları Karşısındaki Durumu

Yaşamış olduğumuz ekonomik kriz, her kesi derinden etkilediği gibi, firmaların da tasarruf tedbirlerini en üst düzeye çıkarmalarına sebep olmuştur. Firmalar maliyetleri düşürürken işlerini aksatmayacak çözümlere yönelmiştir. İşletmelerin almış olduğu tedbirler veya çözümler üzerinde uzun uzadıya durmayacağız, bunları anlatmaya ne vaktimiz nede bize ayrılan sayfanın yetmeyeceği düşüncesiyle bu yazımız da firmaların vergi mükellefi olmayan şahıslardan kiralamış oldukları araç veya araçların vergi kanunları karşısındaki durumunu inceleyeceğiz. 

A) Gelir Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 

Firmaların vergi mükellefi olmayan şahıslardan veya personellerinden araç kiralanması durumunda, GVK Kanunu Madde 94/5-a gereğince GVK Madde 70’de yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden %20 stopaj ayırması gerekmektedir.  

Kira geliri elde eden açısından bu kazancın GMSİ olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Dolayısı ile bir yıl içinde elde edilen brüt gelir GVK 103 Mad.İkinci dilimi (2009 yılı için 22.000) geçmesi durumunda yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekir 

B) Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6. maddesinde kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş olup, Gelir Vergisi Kanununun 40/5 maddesiyle kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderlerinin safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. 

C) Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 

KDV Madde 3/f gereğince Gelir Vergisi Kanunu’nun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri KDV’nin konusuna girmektedir. 

Dolayısıyla firmaların vergi mükellefi olmayan şahıslardan veya personellerinden araç kiralanmasının personellerinden kiralamış oldukları taşıtlar için yaptıkları ödemeler üzerinden KDV Kanunu Madde 9 gereğince %18 oranında Sorumlu Sıfatıyla KDV hesaplamaları gerekmektedir. 

D) Damga Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi  

1 Nolu Tabloda kira sözleşmelerinin (sözleşme süresine göre kira bedeli üzerinden) %0,15 (binde 1,5) oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir. Bu bakımdan personelden taşıt kiralaması için yapılan sözleşmenin belli bir parayı ihtiva etmesi durumunda, sözleşme süresine göre kira bedeli üzerinden %0,15 (binde 1,5) oranında damga vergisinin de hesaplanması gerekebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. 

E) Vergi Usul Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 

213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 232’inci maddesinde; ''Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler: 

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler. 

234’üncü maddesinde; '' Birinci ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:  

Vergiden muaf esnafa; Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafındanverilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. 

Gider Pusulası; işin mahiyetini, malın cinsi, miktarı ve bedelini, iş ücretini, işi yaptıran ile yapanın veya malı satın alan ile satanın adı soyadı ve adreslerini kapsar. Gider pusulaları seri ve sıra numarası taşırlar. İki nüsha olarak tanzim edilirler ve bir nüshası işi yapana ve­ya malı satana verilir. 

F) Hesaplamalar 

Örnek: (X)  firması pazarlama departmanın da kullanmak üzere, personeline ait (Y) markası taşıtı aylık(Net) 1.000 TL karşılığında kiralamıştır. 

Öncelikle aylık kira bedelini net’ten brüte çevirmeliyiz 

 

G) Muhasebe kaydı 

-------------------------------------/---------------------------------- 

760 Pazarlama Sat.ve Dağ.Gid             1.250
191 İndirilecek KDV                                 225 

                                   329 Diğer Ticari Borçlar             1.000
                                   360 Ödenecek 2 Nolu KDV          225
                                   360 Ödenecek Kira Stopajı           250 

----------------------------------/----------------------------------------- 
 

Sonuç 

Firmaların vergi mükellefi olmayan şahıslardan veya personellerinden araç kiralanmasından dolayı yapılan ödemeler ise GMSİ olarak kabul edilmektedir ve bu ödemeler üzerinden %20 oranında gelir vergisi stopajı, %18 oranında Sorumlu Sıfatıyla KDV yapılması gerekmektedir. Sözleşme de yer verilmesi durumunda, aracın bakım onarım giderleri,yakıt gideri vb giderlerinin firma defterlerine işleyebilir. Ayrıca yapılan sözleşme üzerinden de %0,15 (binde 1,5) oranında damga vergisi hesaplanması gerekebileceği unutulmamalıdır.
 

Yararlanılan Kaynaklar

193       Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

5520     Sayılı Kurumlar Vergisi

3065     Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

213       Sayılı Vergi Usul Kanunu

488       Sayılı Damga Vergisi Kanunu

25.11.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.