Doç. Dr. Ahmet Gökgöz
İBA Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri A.Ş.
ahmetgokgoz@ibakademi.com

TFRS Çerçevesinde Yapılacak Enflasyon Düzeltmesinde “Sunum Endeksi” Ne Demektir?

Malum 2023 mali dönemi için hem VUK açısından hem de TFRS-BOBİ FRS açısından finansal tabloların enflasyona göre düzeltilmesi gerekmektedir. Ülkemizde en son 2004 yılında enflasyon düzeltmesi yapılmıştı. 18 yıldır enflasyon muhasebesinin gündemde olmaması, uygulamacılar açısından, bilgi ve deneyim anlamında zorluklara sebep olacağı aşikâr.

Enflasyon muhasebesinin uygulamaya dair önem arz eden konularını yazarak uygulamacılara katkı sağlama arzusundayım. Bugün değineceğim konu; TFRS çerçevesinde enflasyon düzeltmesi yapılırken, uygulamacılar arasında “sunum endeksi” olarak ifade edilen kavramın ne anlama geldiği ve enflasyon düzeltmesine etkisinin ne olacağıdır.

TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ülkelerde Finansal Raporlama Standardı çerçevesinde yapılacak olan enflasyon düzeltmelerinde; parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar ile kâr veya zarar tablosundaki gelir ve gider kalemlerinin TÜFE endeksine göre düzeltilmesi gerekecektir.

TFRS çerçevesinde finansal tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulduğunda önceki dönem de enflasyona göre düzeltilerek karşılaştırmalı olarak hazırlanması gerekmektedir. Dolayısıyla 2023 yılında TFRS çerçevesinde yapılacak olan enflasyon düzeltmesinde 2023-2022 ve 2021 olmak üzere, birikimli olarak, aşamalı bir şekilde üç dönem çalışılarak enflasyon düzeltmesi işlemleri gerçekleştirilecektir.

Önce parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar 31 Aralık 2021 tarihine getirilerek düzeltilecek olup enflasyon düzeltme etkilerinin tamamı Geçmiş Yıllar Kârları / Zararlarına yansıtılacaktır. 31 Aralık 2021 tarihi enflasyon düzeltmesinde açılış yılı olarak değerlendirilecektir. Sonra 31 Aralık 2021’e kadar düzeltilen kalemler 31 Aralık 2022 tarihine getirilerek enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır. 2021’den 2022’ye düzeltirken 1 yıllık enflasyon etkisi 2022 yılının Kâr veya Zarar Tablosunda “Net Parasal Pozisyon Kazanç (Kayıp)” kaleminde raporlanacaktır. Yine 2022 yılının gelir tablosu kalemlerinin düzeltme etkileri de 2022 gelir tablosundaki “Net Parasal Pozisyon Kazanç (Kayıp)” kalemine yansıtılacaktır. Son olarak 31 Aralık 2022 tarihine kadar düzeltilen kalemler buradan 31 Aralık 2023 tarihine getirilerek 2023 düzeltme işleme gerçekleştirilecek ve 1 yıllık enflasyon etkisi 2023 yılının Kâr veya Zarar Tablosunda “Net Parasal Pozisyon Kazanç (Kayıp)” kaleminde raporlanacaktır. Aynı şekilde 2023 yılının gelir tablosu kalemlerinin düzeltme etkileri de 2023 gelir tablosundaki “Net Parasal Pozisyon Kazanç (Kayıp)” kalemine yansıtılacaktır.

Enflasyona göre düzeltilmiş 2021-2022-2023 yılı finansal tabloları oluşturulduktan sonra 2023 ve 2022 finansal tabloları karşılaştırmalı olarak sunulacaktır. 2021 yılının düzeltilmesinin nedeni enflasyon düzeltmesinin açılış etkilerini geçmiş dönem kârlarına yansıtılmasını sağlamak ve 2022 yılı nakit akış ve özkaynak değişim tablosunu doğru düzenlemek içindir. Yani 2021 yılı finansal tabloları enflasyon muhasebesi için açılış yılı kabul edilecek olup raporda sunulmayacaktır.

2023-2022-2021 bilançoları ve 2023-2022 gelir tabloları enflasyon düzeltmesi yapılarak yan yana sunulduktan sonra, uygulamacılar arasında, “sunum endeksi” olarak ifade edilen endeks çalıştırılacaktır. TMS 29 standardı “önceki dönem finansal tablolarının da cari dönem paranın satın alma gücü ile ifade edilmesi gerekmektedir” dediği için enflasyona göre düzeltilmiş 2023 finansal tablolarının yanındaki önceki dönem enflasyona göre düzeltilmiş 2022 finansal tablolarının da 31 Aralık 2023’deki paranın satın alma gücü ile ifade edilmesi gerekecektir. Enflasyona göre düzeltilmiş 31 Aralık 2022 dönemi finansal tabloları 31 Aralık 2022’deki paranın satın alma gücünü yansıtmaktadır. Enflasyon düzeltme işlemleri bittikten sonra sunum endeksi ile 31 Aralık 2022 finansal tablolarını, 31 Aralık 2023’deki paranın satın alma gücü ile tekrar ifade etmek gerekecektir. Bu durumda 2022’nin sunum endeksinin hesaplanması gerekecektir. 2022’nin sunum endeksi demek; 2023 Aralık Endeksi bölü 2022 Aralık Endeksidir. 2022’nin sunum endeksi = 2023 Aralık Endeksi (1.859,38) / 2022 Aralık Endeksi (1.128,45) = 1,6477 şeklinde hesaplanır.

Yani enflasyona göre düzeltilmiş 31 Aralık 2022 finansal tablolarını 31 Aralık 2023 Türk Lirası’nın satın alma gücüyle ifade etmek için 31 Aralık 2022 finansal tablosunda yer alan bütün kalemleri 1,6477 ile çarparak tekrar ifade etmek gerekecektir. Bu düzeltme sunum için yapılmaktadır ve parasal-parasal olmayan ayrımı yapılmadan bütün kalemlere uygulanması gerekmektedir. Açılış yılı olan 31 Aralık 2021 yılını da 31 Aralık 2023’ün satın alma gücüyle ifade etmek için 2021 yılının da sunum endeksinin hesaplanması gerekecektir. 2021 sunum endeksi de 2023 Aralık endeksinin 2021 Aralık endeksine bölünmesi ile bulunur.

Önceki dönem enflasyon düzeltmesi yapılan ve yapılmayan bütün kalemlerin cari dönem paranın satın alma gücüyle ifade edilmesi için endekslenmesine uygulamada “sunum endeksi” denilmektedir. Önceki dönem enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayan parasal kalemlerin sunum endeksine tabi tutulması sonucu önceki dönemin kapanışı ile cari dönemin açılışı arasında finansal tablo kalemlerinde farklar ortaya çıkar.

Hareket tablosu hazırlanan finansal tablo dipnotlarında sunum endeksinden kaynaklanan söz konusu farklar “Parasal Pozisyon Kazanç (Kayıp)” kaleminde açıklanır. Örneğin; şüpheli ticari alacaklar hareket tablosunda, kıdem tazminatı karşılığı hareket tablosunda olduğu gibi. Şüpheli ticari alacaklar hesabı parasal kalem olduğu için enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Ancak sunum için yapılan düzeltmede sunum endeksi ile düzeltildiği için 2022 yılının kapanışı ile 2023 yılının açılışı arasında hareket tablosunda fark ortaya çıkacaktır. Bu tür farklar dipnotlarda “Parasal Pozisyon Kazanç (Kayıp)” satırında gösterilmesi uygun olacaktır.

29.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.