YAZARLARIMIZ
Ahmet Durmuş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ahmetdurmuss@hotmail.com



Maliyet (İmalat) Muhasebesi Kayıtlarıyla İlgili Önemli Bilgiler ve Örnekler

Maliyet muhasebesi; Bir ürünü, bir mamülü ortaya çıkarmak için yapılan harcamayı ve katlanılan  fedakarlıkları gösterir. Üretilen ürünün maliyet kontrolü için, planlama için, yönetim kararlarına yardımcı olmak için ihtiyaç duyulan sistem maliyet muhasebesidir.

Maliyet: İşletmelerin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetlerin elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak ifade edildiği toplam değere maliyet denir.

Harcama: Herhangi bir amaçla işletme tarafından ödenen nakit, transfer edilen varlığın, katlanılan borcun parasal ifadesidir.

Gider: Dönem gelirinin elde edilmesi amacıyla kullanılmış veya tüketilmiş maliyetlerdir.

Hasılat: Mal veya hizmetlerin satışından; faiz, kira, iştirak geliri gibi elde edilen brüt tutarlarıdır.

Zarar: İşletmenin varlıklarındaki karşılıksız tükenmelerdir.

Maliyet (İmalat) Muhasebesi bütün üretim işletmelerinde kullanılması gerekmektedir. Maliyet muhasebesinde tahmine göre kayıt yapılabilir, Ölçü birimi para dışı karakterler olabilir.

Üretim Kayıtları

Üretime başlamadan önce hammadde alınır. İlk maddeler, yardımcı maddeler, işletme, ambalaj, kırtasiye, vb. malzemeler (alış bedeli + alış ile ilgili giderler) 150 İLK MADDE ve MALZEME Hesabına borç yazılır.

Hammadde alışı Kaydı

1. İşletme 100.000 TL+ %18 KDV veresiye Hammadde almıştır.

Mad. No

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

1

150 İLK MADDE VE MALZEME

          100.000

 

191 İNDİRİLECEK KDV

            18.000

 

 

 

 

320 SATICILAR

 

      118.000

Hammadde alışı

 

 

Hammadde iade kaydı

2. İşletme aldığı 100.000 TL lik hammaddenin 20.000 TL+ KDV  sini satıcıya iade etmiştir.

Mad. No

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

2

320 SATICILAR

            23.600

 

 

 

 

 150 İLK MADDE VE MALZEME

 

        20.000

              391 ALIŞ İADE  KDV

 

          3.600

Hammadde alış iadesi

 

 

Hammaddenin Üretime Verilmesi Kaydı

3. İşletme 60.000 TL’ lik hammaddeyi üretime sevk etmiştir.

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

3

710 DİREK İLK MAD. MALZ. GİD.

60.000

 

 

 

 

 

 

 

150 İLK MADDE VE MALZEME

 

60.000

Üretime sevk edilen hammadde

 

 

İşçilik Ücretlerinin Hesaplanması

Direkt işçilik giderleri : Bu giderler esas üretim gider yerleri ile ilgilidir ve belli bir mamül veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen işçilik giderlerini kapsar.

Endirekt İşçilik:

1. Üretim maliyetine doğrudan yüklenemeyen ve direkt işçilik dışında kalan işçilik,

2. Üretim fonksiyonu ve bu fonksiyonun devamı yönünden esas olmakla birlikte doğrudan üretim maliyetine girmeyen ya da bir başka ifadeyle üretilen mamullerle ilişkisi doğrudan kurulamayan işçiliktir.

4- Fabrikaya ait Brüt 30.000 TL işçilik giderinin 14.000 TL si direk işçilik, 8.000 TL’sı endirekt işçilik gideridir. Genel yönetim için harcanan işçilik tutarı 3.500 TL, Pazarlama bölümü için 4.500 TL işçilik ödenecektir.

  1. SSK işçi işveren Payları   9.750 TL
  2. Vergi Kesintileri                 3.825 TL
  3. Ödenecek Net Ücret         16.425 TL

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

4

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ

14.000

 

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

8.000

 

760 PAZ.SATIŞ DAĞITIM GİDER.

4.500

 

770 GENEL YÖNETİM GİDER.

3.500

 

 

 

 

    360 ÖDENECEK VERGİ VE FONL.

 

       3.825

 361 ÖD  SOSYAL GÜVENLİK KES.

 

       9.750

                              335  PERSONELE  BORÇLAR HS.

 

     16.425

İşçilik ücret tahakkuku

 

 

Amortisman Kayıtları

Fabrika binası ya da üretimde kullanılan makineler için ayrılan amortisman giderleri 730 hesabında takip edilir.

5. Aralık ayında fabrika binası ve makineler için 2.000 TL, satış mağazası ve demirbaşları için 700 TL, genel müdürlük binası ve demirbaşları için 800 TL, amortisman gideri hesaplanmıştır.

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

5

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

2.000

 

760 PAZ.SATIŞ DAĞITIM GİDER.

700

 

770 GENEL YÖNETİM GİDER.

800

 

 

 

 

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

 

       3.500

Amortisman ayrılması

 

 

Fazla Çalışma Ücretleri Kayıtları

Fazla mesai ücretleri de normal ücret gibi işçilik gideri kapsamında değerlendirilir. (zamların) maliyete katılması konusunda üç tür uygulama söz konusudur.

1. Siparişin acele yetiştirilmesi söz konusu ise ve maliyet artışı müşteri tarafından kabul edilmiş ise, fazla çalışma ücretleri (Direkt İşçilik Giderleri) içinde yer alır ve üretilen malların maliyetine doğrudan yüklenir.

2. Fazla çalışma kapasitesi yetersizliğinden ileri geliyorsa, fazla çalışma ücretleri (Genel Üretim Giderleri) arasında yer alır ve üretilen malların maliyetine dolaylı olarak yüklenir.

3. Fazla çalışma normal çalışma süresinin iyi kullanılmasından anormal koşullardan ileri geliyorsa, fazla çalışma ücretleri doğrudan sonuç hesaplarına aktarılır.

İşçi kıdem tazminatları

İşçiler için hesaplanan kıdem tazminatları 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ Hesabının borcuna yazılır.

Diğer İşletme Giderleri (GÜG)

Malzeme ve işçilik giderleri dışındaki üretim ile ilgili giderler diğer işletme gideri ( genel üretim gideri) olarak isimlendirilir.

  1. Endirekt ilk madde ve malzeme
  2. Endirekt işçilikler
  3. Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler (Elektrik, Gaz, Su Giderleri, Haberleşme Giderleri, Bakım Onarım Giderleri, Taşeron Giderleri, vb)
  4. Çeşitli Giderler (Sigorta, kira vb. Giderler)
  5. Vergi, Resim ve Harçlar
  6. Amortisman ve Tükenme Payları dır.

680-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları Hesabının Doğru Kullanımı

680 Çalışmayan Kısım Gider ve Zaraları Hesabının İşleyişi: Giderler ortaya çıktığında hesabın borcuna kaydedilir. Dönem sonunda bu hesap 690 Dönem Kar veya Zararı Hesabına aktarılarak kapatılır.

Çalışılmayan işçilik giderlerinin muhasebe kayıtları;

İşçilik ücretleri her zaman yukarıdaki gibi gerçekleşmeyebilir. Bazen bazı üretim bölümleri çalışamaz ya da az çalışabilir. Çalışılmayan dönemlere ilişkin işçilik maliyete eklenmelidir.

İşyerinin önleyemeyeceği nedenlerle (grev, deprem vb.) boşa geçen zamanlara düşen ücret giderleri verimsiz işçilik olarak tanımlanır. Verimsiz işçilik geçmiş yılların istatistikî bilgilerine dayanılarak her ay ortalama ne kadar zaman kaybı olacağı tahmin edilir, yine aynı yolla bulunacak ortalama ücretle çarpılır ve verimsiz işçilik hesaplanır.

Eğer boş işçilik, işletmenin kontrol edemeyeceği nedenlerden, örneğin tabi afetlerden grevlerden ileri gelmiş ise, (680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI) hesabına alınarak sonuç hesabına devredilmelidir.

Amortisman Giderlerinin Çalışmayan Kısım Giderlerine Devri

1 Sıra nolu Muhasebe sistemi uygulama Genel Tebliği’nin Muhasebe Usul ve Esaslar-Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı Açıklamaları bölümünde  ‘’680 -Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları’’ hesabında;’’ Üretimle ilgili giderlerden çalışmayan dönem  ve çalışmayan kısımlara ait giderleri içerir.’’ açıklamalara yer verilmiştir.

Örnek: işletme 18.12.2020 tarihinde 25.000 TL maliyet bedelli ve faydalı ömrü 5 yıl olan bir makineyi aktifine dahil etmiştir.

Vuk madde 320 ye göre bu makine için 2020 yılından gider kaydedilmesi gereken amortisman tutarı 5.000 TL dir.Bu tutarın tamamı 730 hesaba kaydedilirse , Aralık ayında üretilen mamüllere tamamı dağıtım anahtarı yolu ile yüklenecektir.

Eğer kıst amortismanı günlük esasta uygularsak,365 günlük sürenin sadece 13 günü imalat faaliyetinde kullanılan bu makinenin sadece 178 TL amortisman giderinin 730 hesapta, kalan 4.822 TL nin ise 680 hesapta muhasebeleştirilmesi gerekir.

6. Bu işlemi yani 5.000 TL nin hepsini 730 hesabından muhasebeleştirip yansıtma hesaplarını yaparken 178 TL sini 680 hesabına aktarabiliriz, yada  amortisman ayırma fişinin içinde ayırabiliriz.

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

6

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

178

 

680  ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZAR.

4.822

 

 

 

 

 

 

 

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

 

       5.000

Amortisman ayrılması

 

 

Yansıtma hesapları aracılığı ile üretim maliyetleri yarı mamul-Üretim hesabına aktarılması

680 Hesabının bakiyesi olan 178 TL yi aynı fiş içinde kullandığımız için yansıtmalarda dahil etmeyeceğiz. Sadece kapanış hesaplarında alacak çalıştırıp dönem kar zararına aktarılacaktır.

7. Üretim giderlerinin Yansıtılması

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

7

151 YARI MAMULLER –ÜRETİM HS

84.178 

 

 

 

 

                        711 DİMM GİDER. YANSITMA HES.

 

60.000

                       721 DİREKT İŞÇİLİK GİD. YAN. HS.

 

14.000

731 GENEL ÜRETİM GİD.YANSI.HS.

 

10.178

 

 

 

Üretim Giderlerinin Yansıtılması

 

 

8. Yarı Mamül hesabının Mamül hesabına aktarılması

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

8

152 MAMÜLLER

84.178

 

 

 

 

151 YARI MAMULLER –ÜRETİM HS

 

84.178

 

 

 

Yarımamüllerin Mamül Hesabına aktarılması

 

 

 9. Yansıtma hesaplarının Kapanış kaydı

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

9

711 DİMM GİDER. YANSITMA HES.

60.000

 

721 DİREKT İŞÇİLİK GİD. YAN. HS.

14.000

 

731 GENEL ÜRETİM GİD.YANSI.HS

10.178

 

 710 DİREK İLK MAD.VE MALZ GİD

 

60.000

                   720  DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ.

 

14.000

730  GENEL ÜRETİM  GİDERLERİ

 

10.178

Yansıtma hesaplarının Kapanış kaydı

 

 

10. Üretilen mamullerden 60.000 TL lik kısmı satılmıştır.

Mad.

AÇIKLAMA

 BORÇ

ALACAK

10

620 SATILAN MAMÜL MALİYETİ

60.000

 

 

 

 

152 MAMÜLLER

 

60.000

Mamül Maliyeti Kaydı

 

 

Burada yaklaşık 10 adet yevmiye kaydıyla göstermeye çalıştık. Her işletmenin sektörüne göre, iş planına göre, toplam kalite yönetimi ilkelerine göre bir yol haritasının belirlenmesi gerekir.

Önemli Notlar:

Fire oranları ve miktarları için Ticaret odasının sitesinden oranlarına bakmakta fayda vardır.

Fire oranları ile üretim reçeteleri oluşturulup takip edilmelidir.

Stok envanteri ile mizan arasında her üretim öncesi ya da sonra mutabakat yapılmasında fayda    vardır.

Sektöre en uygun maliyet kontrol yöntemi seçmenin önemi büyüktür.

Yapılan üretimlerle ilgili Maliyet kaydı oluşturulmalıdır.

Stok kartları ve üretim reçetelerinin doğru bir şekilde incelenmesi ve kontrol edilmesi son derece önemlidir.

Üretimin asıl bünyesinde çalışan esas işçilik giderleri 720 hesabında takip edilmelidir.

Yardımcı işçilikler ve yardımcı malzemeler 730 hesabında takip edilmelidir.

16.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.


GÜNDEM