Ahmet Ağar
Sosyal Güvenlik Müşaviri
agarahmet@turmob.org.tr

Kornavirüs veya Başka Nedenlerle Ekonomik Sıkıntıya Düşen İşverenler, Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğine Başvurarak Yararlanabilirler

I- GİRİŞ:                                                              

Bilindiği üzere, son günlerde dünyada etkisini artıran Koronavirüs Salgını, Türkiye’de de her geçen gün hızla yayılmakta, etkisini artırmakta ve gittikçe endişe verici bir şekilde kendini göstermektedir. Hiç kuşkusuz, artarak devam eden bu Kononavirüs Salgını, çalışma hayatını da oldukça olumsuz yönde etkilemekte ve başta turizm olmak üzere, birçok büyük perakende firmaların peş peşe faaliyetlerine geçici olarak ara vermelerine, işçileri işten çıkarmalarına veya ücretsiz izine ayırmalarına ve bazı işyerlerinin ise tamamen kapanmasına yol açmıştır..

Bu makalenin konusu, Koronavirüs Salgını veya başka nedenlerle ekonomik sıkıntıya düşen işverenlerin, işyerinde kısa çalışma yapmaları ve kısa çalışma ödeneğinden nasıl ve ne şekilde yararlanabilecekleri ile ilgili açıklamalar olacaktır. 

 II- KISA ÇALIŞMA VE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANMAK:

1- Kısa Çalışma Yapmanın Şartları Ve Süresi:

4857 sayılı İş Kanunu'na göre, Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltan veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durduran işveren, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirmesi gerekir. İşyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. Bu süre, Cumhurbaşkanı kararıyla altı aya kadar uzatılabiliyor.

Bu Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte (Ekli Talep Formu ile)  Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Bu talebin uygunluğunun tespiti, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının İş Müfettişlerince yapılır.

Yukarıda belirtilen nedenlerle işyerinde geçici olarak en az dört hafta işin durması veya kısa çalışma hallerinde işçilere çalıştırılmadıkları süre için işsizlik sigortasından kısa çalışma ödeneği ödenir. Kısa çalışma süresi, zorlayıcı sebebin devamı süresini ve herhalde üç ayı aşmamak üzere işyerinde kısa çalışma yapılabilir.

Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir. 

2- İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanmanın Şartları:
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanun'un Ek 2. maddesine göre;

1- İşverenin kısa çalışma talebinin Aile, Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlınca uygun bulunması,
2- İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanun'un 50’nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması, buna göre,
Kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olması,
3- Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması,Gerekmektedir.

III- KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN MİKTERI VE ÖDENMESİ: 

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez. Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yetkilidir.

1- Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır.
2- Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan süreler için aylık olarak hesaplanır.
3- Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.

Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara ait sigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin işlemler 5510 sayılı Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülecektir.

IV- İŞSİZLİK ÖDENEĞİ  İLE İLGİLİ  DİĞER UYGULAMALAR:

1- İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için 5510 sayılı Kanun gereği ödenecek sigorta primi, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından SGK'ya ödenecektir.

2- Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçi, işsizlik sigortasından yararlanmak için 4447 sayılı Kanunda öngörülen koşullar gerçekleşmeden işsiz kalırsa, kısa çalışma ödeneği aldığı süre düşüldükten sonra,  daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar işsizlik ödeneğinden yararlanacaktır.

3- Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenecektir.

4- İşveren hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilecektir.

5- Kısa Çalışma Ödeneğinin SGK'ya Bildirilmesi:

Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi 18 Kısa Çalışma Ödeneği Kodu ile bildirilmesi gerekir.

V-  KISA ÇALIŞMANIN SONA ERMESİ VE BİLDİRİMİ:

İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Türkiye İş Kurumuna ve  varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

VI- KORONAVİRÜS VEYA BAŞKA NEDENLERLE FAALİYETİNE GEÇİCİ  ARA VEREN İŞVERENLER İŞÇİLERİ ÜCRETSİZ İZNE ZORLAYAMAZ:

Koronavirüs Salgını veya başka nedenlerle ekonomik sıkıntıya düşen ve işyerindeki faaliyetlerine geçici olarak ara vermek zorunda kalan işverenler, İş Kanunu'na göre çalışanlarını ücretsiz olarak izin kullanmaya zorlayamazlar. Ancak, bu konuda işçi ile işverenin karşılıklı anlaşmaları ile mümkün olabilir. Şöyle ki;

1- İş Kanunu'na göre, işveren tarafından çalışanına ücretsiz izin kullandırılmasına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Yani, işverenin çalışanlarını tek taraflı olarak ücretsiz izine gönderebilmesi ile ilgili bir hakkı bulunmamaktadır. Ancak, işçin rızası ve işverenin de uygun görmesi durumunda belli bir süreyle sınırlı olmak üzere çalışana ücretsiz izin verilebilir.

2- İşyerinde geçici olarak faaliyetine ara vermek isteyen işverenlerin yapmaları gereken hususlar şunlardır:

a) İşyerindeki çalışma faaliyetine hangi tarih itibarıyla ara verileceğini işçilere ilan etmeleri,
b) Yıllık ücretli izini olan işçilerin yıllık izinlerini kullanmaları  için bir planlama yapmaları, 
c) Eğer işçilerin bir kısmına veya tamamına ücretsiz izin verilecek ise, bunun işçilere yazılı olarak tebliğ edilmesi gerekir. İşçi ücretsiz izini 6 iş günü içinde kabul ederse, ücretsiz izin başlamış olur. Ancak işçi ücretsiz izine gitmeyi kabul etmezse bu durumda işveren işçinin geçerli neden kapsamında tazminatını ödeyerek iş akdini feshedebilir. İşveren fesih yapmaması halinde bu durumda işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir.

Bir işyerinin herhangi bir nedenle ekonomik krize girmesi, sürdürülebilir imkanı olmaması halinde, iki tarafın da bu durumu iyi niyetle, objektif ve sağ duyulu olarak değerlendirmeli, imkanlar elverdiği ölçüde öncelikle yıllık ücretli izin kullanımı seçeneği üzerinde durulmalıdır. Ücretsiz izin kullanma konusunda ise İş Kanunu'na göre  işçi ve işveren zaten birbirini zorlayamamaktadır. İşçinin rızası olmadan ücretsiz izin kullandırılması haklı fesi nedeni olarak değerlendirilecektir. 

VII- SONUÇ :

4857 sayılı İş Kanunu ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu hükümleri uyarınca, gerek Koronavirüs Salgını veya gerek  başka nedenlerle ekonomik sıkıntıya düşen işverenlerin, işyerinde kısa çalışma yapmaları ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanma hakları bulunmaktadır. Koronavirüs Salgını nedeniyle işyerindeki faaliyetine geçici bir süre için ara vermek zorunda olan işverenlerin, aşağıda yazılı bulunan Kısa Çalışma Talep Formunu doldurarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın duyurduğu gibi 23.03.2020 tarihinden itibaren  Türkiye iş Kurumuna baş vuruda bulunabileceklerini belirtir, tüm Ülkemizin bu Koronavirüsten olabildiğince en az zararla kurtulmasının dilerim.

KISA ÇALIŞMA TALEP FORMU

13 Ocak 2009 tarih ve 27109 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde;

1. İşyerimde uygulanacak kısa çalışmaya ilişkin (varsa) kanıtları belirteceğim.
2. Bakanlık iş müfettişi tarafından yapılacak inceleme esnasında; kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri http://statik.iskur.gov.tr/tr/kisacalisma/kisacalismabildirimlistesi.xls adreste yer alan formatta hazırlayarak, manyetik ortamda Türkiye İş Kurumu ..................... İl/Şube Müdürlüğüne, yazılı olarak da Bakanlık iş müfettişine teslim edeceğim.
3. Varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya, kısa çalışma başvurusu ve sonucu hakkında bilgi vereceğim. Kısa çalışma talebi uygun görüldüğünde işyerinde yazılı olarak ilan edeceğim.
4. Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silah altına alınması veya herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması halinde bu durumu Kuruma bildireceğim.
5. Normal faaliyete başlamaya karar vermem halinde durumu; Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildireceğim
6. Yukarıdaki bilgilerin doğruluğunu kabul ve taahhüt ederim.

İşveren Adı Soyadı    :

Kaşe ve İmza              :

Tarih                           :...../..../........

23.03.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.