Ahmet Ağar
Sosyal Güvenlik Müşaviri
agarahmet@turmob.org.tr

İş Kazası Olduğu Gün İşçinin Ücreti ve Primi Ödenecek Mi ?

I- GİRİŞ:

Bilindiği gibi, bazı işverenler tarafından işyerinde meydana gelen iş kazasına uğrayan işçi için, kaza günü raporlu olduğu veya hastanede yatarak tedavi gördüğü nedeniyle, kaza gününde işçinin çalışmamış olarak gösterilmekte  ve o günü eksik gün olarak SGK’ya bildirilmektedir.

5510 sayılı Kanunun 13. maddesine göre, işçinin işyerinde bulunduğu sırada, çalışırken veya işverenin temin ettiği veya işverene ait servis aracıyla işyerine gidiş- gelişi sırasında meydana gelen  kazalar iş kazası olarak sayılmaktadır.

İş kazasının olduğu günde çalışmayan işçinin kaza gününe ait ücreti ve primi ödenip ödenmeyeceği ve kaza gününe ait işçi ücretinin SGK’ya nasıl bildirileceği, bu makalenin konusu olacaktır.

II- Ülkemiz İş Kazalarında Dünyada Üçüncü Sırada Bulunmaktadır. 

Bilindiği gibi, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (İLO) tespitine göre Ülkemiz, iş kazalarında dünyada üçüncü, işçi ölümlerinde ise Avrupa’da maalesef birinci  sırada yer almaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan iş kazaları ile ilgili raporunda da belirtildiği üzere,  Türkiye’de günde ortalama neredeyse 4 işçi iş kazası sonucunda hayatını kaybetmektedir. Rapora göre, son 16 yılda meydana gelen iş kazaları sonucunda toplam 21 bin 800 işçi hayatını kaybetmiştir.

Türkiye’de son yıllarda meydana gelen iş kazalarında çok büyük artışların  olduğu ve bunun önlenmesi gerektiği herkesin ve her kesimin ortak görüşü ve temennisi olduğu bir gerçektir. Ancak iş kazalarının önlenmesinin tek yolu, işverenler tarafından gerekli tüm önlemlerin alınması,  işçilerin bu konuda  ciddi şekilde eğitilmesi ve çalışırken verilen iş güvenliği malzemelerini mutlaka kullanmaları  ile iş kazalarının önlenmesi mümkün olabilecektir.

İş kazaları, başta inşaat işyerleri olmak üzere özellikle tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çok sıkça meydana gelmektedir. 5510 sayılı Kanunun 13. maddesine göre, İşyerinde meydana gelen iş kazalarının işveren tarafından, kazanın olduğu yerdeki kolluk kuvvetlerine derhal,  SGK’ya ise internet üzerinden İş Kazası Bildirim Girişi menüsünden e-Bildirge şifresi ile en geç kazanın olduğu günden sonraki 3 iş gün içinde bildirilmesi zorunludur. İnternet üzerinden SGK’ya yapılan bildirim yeterli olup,  ayrıca (ÇSGB) yeni ismi olan Aile,  Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bildirilmesine gerek yoktur.

Ancak iş kazası geçiren işçinin çalışma gün sayısının SGK’ya bildirilmesinde dikkat edilmesi gereken çok önemli hususlar vardır. Buna dikkat edilmemesi durumunda işverenin büyük bir maddi  ve manevi zarara uğraması, kaza geçiren işçinin de büyük bir hak kaybına uğraması kaçınılmaz olacaktır. İşverenin maddi zarara, işçinin de hak kaybına uğramaması için iş kazasının bildirilmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

III- İş Kazası Geçirilen Günün Mutlaka Çalışılmış Gün Olarak SGK'ya  
       Bildirilmelidir.

Uygulamada, iş kazası geçirip, kaza günü itibariyle hastanede yataklı tedavi gören veya rapor alan işçiler,  işverenleri tarafından  01 koduyla "istirahatlı" olarak  SGK’ya bildirilmekte ve   birçok işveren tarafından iş kazasının olduğu günü çalışmış olarak gösterilmemekte ve ücret tahakkuku yapılmamaktadır. İş kazası sonucu kaza günü raporlu olduğu veya hastanede yatarak tedavi gördüğü nedeniyle, kaza gününde işçinin çalışmamış olarak gösterilmesi  ve o günü eksik gün olarak SGK’ya  bildirilmesinin haklı gerekçesi olamaz ve kabul edilemez.

5510 sayılı Kanunun 13. maddesine göre, işçinin işyerinde bulunduğu sırada, çalışırken veya işverenin servis aracıyla işyerine gidiş- gelişi sırasında meydana gelen  kazalar iş kazası olarak sayılmaktadır. Kanunun bu açık hükmüne göre SGK uygulamalarında, işçinin iş kazası geçirdiği gün sigortalı bildirilmesi gerektiği kabul edilmekte ve buna göre işlem yapılmaktadır. Diğer bir ifadeyle, iş kazası geçiren işçi hastanede tedavi görse veya rapor alsa dahi sigortalı gösterilip, o günün sigorta primi işveren tarafından tam olarak SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, iş kazası sonucu ölümlerde de, ölen kişinin ölüm gününde sigortalı gösterilmesi, o günün sigorta priminin işveren tarafından keza SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir.

Diğer bir ifadeyle, bir olayın iş kazası sayılabilmesi için kaza geçiren kişinin, kazanın meydana geldiği günde sigortalı olması gerekmekte ve kazaya maruz kaldığı gün  için  en az kısa vadeli sigorta kolları priminin bildirilmiş/ödenmiş olması gereklidir.

IV- İş Kazasının Yasal Süresinde SGK’ya Bildirilmemesinin Cezası:

İşyerinde meydana gelen iş kazısının,  kazanın olduğu günden sonraki 3 iş gün içinde SGK’ya bildirilmemesi durumunda, 6331 sayılı Kanunun 26. maddesine göre işverene idari para cezası uygulanır. 

İş Kazasını Geç Bildiren İşverene 2018 Yılı İçin Uygulanacak İdari Para Cezası: 

10 dan az çalışanı olan işyerleri			10-49 çalışanı olan işyerleri :			50 ve üzeri çalışanı olan işyerleri :
Az Tehlikeli	Tehlikeli	Çok Tehlikeli	Az Tehlikeli	Tehlikeli	Çok Tehlikeli	Az Tehlikeli	Tehlikeli	Çok Tehlikeli
3.092 TL	3.865 TL	4.638 TL	3.092 TL	4.638 TL	6.184 TL	4.638 TL	6.184 TL	9.276 TL

Ayrıca, iş kazasının bildirilmemesi veya geç bildirilmesi halinde uygulanacak olan idari para cezasının dışında, iş kazası geçiren sigortalı için SGK’nın yaptığı bütün sağlık harcamaları ve ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverenlerden tahsil edilecektir.

V- İş Kazasına Uğrayan İşçi İçin Kaza Gününün SGK’ya Bildirilmemesi İş Kazası
      Sayılıp Sayılmaması Konusunda Sorunlara Yol Açmaktadır.

İş yerlerinde meydana gelen iş kazalarında,  kazaya uğrayan işçi için kaza gününe ait ücret tahakkukun yapılmadığı ve bundan dolayı da Kuruma bildirimin yapılmaması ile ilgili olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından belirlenen görüşe göre ve görüş doğrultusunda iş kazaları ile ilgili düzenlenen teftiş raporlarında, iş kazasının geçirildiği gün için sigortalısını Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmemiş olan işverenlerden, günlü ve kazançlı aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gerektiğinin belirtilmesi üzerine kaza geçiren işçi için  ek aylık prim ve hizmet belgesi istenilmektedir. İstenen ek belgenin verilmemesi durumunda Kurumca resen düzenlenecektir.

VI- SGK Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının İş Kazaları ile İlgili Uygulamaları Şöyle:

5510 sayılı Kanunun 13. maddesinden açıkça belirtildiği gibi, bir olayın iş kazası sayılabilmesi için kaza geçiren kişinin kazanın meydana geldiği zamanda sigortalı olması gerekmektedir. Başka bir ifade ile kişinin kazaya maruz kaldığı gün için kişi adına en azından kısa vadeli sigorta kolları priminin ödenmiş olması gereklidir. Diğer taraftan Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesine ve primlerin ödeme sürelerine dair usul ve esaslar hakkında tebliğin g maddesinde raporlu/istirahatlı olunan günler için sigorta priminin ödenmeyeceği belirtilmiştir. Bu durumda kaza geçirdiği gün Kurum’a bildirimi yapılmamış olan bir sigortalının kaza günü için ödenmesi gereken kısa vadeli sigorta kolları primi de ödenmemiş olacaktır, böyle bir durumda kazalı kaza günü karşılaştığı yada karşılaşacağı risklere karşılık gelen kısa vadeli sigorta kolları primi Kuruma ödenmemiş olduğu için 5510 sayılı Kanunun 13. maddesi hükümleri çerçevesinde kaza günü sigortalı sayılamayacaktır.

SGK’nın mevzuatına ve kabul görmüş uygulamasına göre, iş kazasının işyerindeyken ve işyerinde çalışırken meydana gelmesi, işçinin kaza gününde kısmen de olsa çalışmış ve ücret almayı hak etmiştir. Bu durum 5510 sayılı Kanunun 88. maddesinin birinci ve ikinci fıkrası ile birlikte değerlendirildiğinde, kaza geçiren işçi adına kaza günü için de Kuruma aylık prim ve hizmet belgesi verilmesi gerekmektedir.

VII- Sonuç:

İş kazası geçiren işçinin kaza gününü çalışmış olarak SGK’ya bildirilmemesi durumunda, sigorta müfettişliğince yapılacak yasal kayıt ve belgelerin incelenmesi sonucunda, 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin ilgili bentleri gereğince tahakkuk ettirilecek olan idari para cezaları:

1. İş kazası günü için verilmesi gereken Aylık Prim Belgesi yasal süresinde verilmediği için: İki asgari ücret tutarında,
2. İş kazası gününe ait ücretin deftere işlenmediği için kayıt geçersizliği için:
    Asgari ücretin yarısı tutarında,
3. İş kazası gününe ait ücretin ücret ödeme bordosunda bulunmaması nedeniyle ücret bordrosunda bulunmaması nedeniyle ücret bordosunun geçersizliği için:
   Asgari ücretin yarısı tutarında,
   İdari para cezası tahakkuk ettirilecektir.

Ayrıca, iş kazası geçiren işçinin yasal süresinde sigorta girişi yapılmamış ise işveren, 5510 sayılı Kanunun Ek 14. maddesinde belirtilen şartların mevcudiyeti durumunda sigorta primi teşvik ve desteklerden yararlanamayacaktır.

Kanunlarda yapılması ve uyulması ön görülen hususlarla ilgili bu bilgilerin, iş kazalarının önlenmesi açısından çalışanlara ve işverenlere yarar sağlamasını, kazasız ve başarılı çalışmalar diliyorum.      

15.10.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.