Ahmet Ağar
Sosyal Güvenlik Müşaviri
agarahmet@turmob.org.tr

Doğum İzni Sonrası Kısmi Süreli Çalışma ve Ücretlerin Bankaya Yatırılması İle İlgili Yapılan Düzenlemeler

I- GİRİŞ:

Bilindiği gibi son birkaç ay içinde, çalışma hayatı ile ilgili çok önemli bazı yeni düzenlemeler ve mevcut uygulamalarda değişiklikler yapılmıştır.

Bunlardan birisi, 29.01.2016   tarihinden itibaren yürürlüğe giren 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 4857  sayılı İş Kanununda, doğum sonrası kısmi süreli çalışma  ile ilgili yapılan düzenleme, bir diğeri ise ilgili yönetmelikte yapılan değişiklikle, 01.06.2016 tarihinden itibaren 5 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakın bankalar aracılığıyla ödenmesi ile ilgili getirilen  zorunluluktur.

Bu makalenin konusu,  kadın işçiye doğum yapması halinde doğum öncesi ve doğum sonrası verilecek doğum izninin bitiminden sonra ve talebi halinde kısmi süreli çalışma şekil ve şartları ile 5 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin işçilere ait ücretlerini bankadaki hesaplarına yatırması zorunda olduklarına ilişkin açıklamalar olacaktır.

II-  Doğum İzni Bittikten Sonra Sigortalının Talebi Halinde Kısmi Süreli Çalışma:

6663 sayılı Kanunun 21. maddesiyle yapılan ve doğum yapacak olan kadın sigortalıları ve eşlerini ilgilendiren bu düzenlemeye göre, İş Kanunu’nun 74. maddesindeki doğumdan önce 8  ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16  haftalık doğum izni ve ön görülen diğer izinlerin bitiminden sonra, çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar anne veya babadan birisi kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecektir. Bu talep işveren tarafından uygun karşılanacak ve geçerli fesih nedeni sayılmayacaktır. Yani işveren, işçinin işyerinde kısmi süreli çalışmasına müsaade edecektir. Ancak, anne veya babadan birinin çalışmaması halinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamayacaktır.

a)  Kısmi Süreli Çalışmaya Devam Ederken Tam Zamanlı Çalışmaya Dönmesi:

Doğum sonrası kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam zamanlı çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir. Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi, işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirecektir.

b) Doğum Sonrası 6 Aya Kadar Yarım Gün Çalışma Yapılabilecek:

6663 sayılı Kanunun 22. maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunun 74. maddesinde yapılan düzenlemeye göre, doğum sonrası kadın sigortalının istemesi halinde 6 aya kadar işyerinde yarım gün çalışabilecektir.

İş Kanunu’ndaki doğum sonrası kullanılan analık hali izninin bitiminden itibaren  çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla  ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış  çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere, istekleri halinde birinci doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay ve sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecektir. Çoğul doğum yapılmış olması halinde bu sürelere 30’ar  gün eklenecektir. Çocuğun engelli doğması halinde  bu süre 360 gün olarak verilecek ve kullanılacaktır. Bu şekilde yarım gün çalışan anneye ayrıca süt izni verilmeyecektir.

c) Evlat Edinenler de Kısmi Süreli Çalışma Hakkından Yararlanabilecektir:

Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya eşlerden birsi tarafından  evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren kısmi süreli çalışma hakkından aynen faydalanabilecektir.

Çalışma hayatına yeni girmiş olan doğum sonrası işyerinde kısmi süreli çalışmanın hangi sektör veya işlerde yapılabileceği ile bu uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir. Ancak buna ilişkin uygulama yönetmeliği Bakanlık tarafından henüz çıkarılmamıştır.

d)  Yarım Gün Ücretsiz İzinli Olanlara Yarım Çalışma Ödeneği Verilecek:

4447 sayılı Kanuna, 6663 sayılı Kanuna  eklenen Ek 5. maddeye göre, doğum ve evlat edinme nedeniyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz süresince, İş-Kur tarafından doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği verilecektir. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde Fondan aylık olarak ödenecektir. Doğum ve evlat edinme sonrası ödenecek yarım çalışma ödeneğinin günlük  miktarı, asgari ücretin günlük brüt tutarı kadar olacaktır.

Yarım gün çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için işçinin doğum tarihinden  veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması ayrıca, haftalık çalışma süresinin  yarısı kadar yani, 22,5 saat fiilen çalışmış olması gerekir.

Ayrıca söz konusu yarım çalışma ödeneği için doğum ve evlat edinme sonra analık hali izninin bittiği tarihten itibaren en geç 30 gün içinde Türkiye İş Kurumuna yarım çalışma belgesi ile müracaat etmesi gerekir. Geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazananlara,  bu durumlarının devamı süresince ayrıca yarım çalışma ödeneği verilmeyecektir.

Yarım çalışma ödeneği ile ilgili olarak işverenin yanlış ve hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle Kurum tarafından yapılmış olan yersiz ödemeler, kanuni faiziyle birlikte  işverenden tahsil edilecektir.   

e) Yarım Çalışma Ödeneği Alanların Primleri İş-Kur Tarafından  Ödenecektir:

Doğum ve evlat edinme sonrası haftalık çalışma süresinin  yarısı kadar fiilen kısmi süreli çalışma yapanların yarım günlük sigorta primleri, asgari ücret üzerinde % 32,5 oranında işçi ve işveren payları olarak yarım çalışma ödeneği ödenen gün sayısı kadar Fondan SGK’ya ödeneceğinden dolayı, ayda 30 gün çalışmış gibi hesaplanacak ve emeklilik için gün kayıpları olmayacaktır.

III- 5 ve Üzerinde İşçi Çalıştıran İşverenler, İşçi  Ücretlerini Banka Kanalıyla Ödenmek  Zorundadır.

Bilindiği gibi, Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 21.05.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte yapılan// yapılan değişiklik ile  daha önce 10 ve üzerinde  işçi çalıştıran işverenlerin ücretleri bankalar kanalıyla ödemek zorunluluğu, 5 işçi çalıştıran işverenler için de getirilmiştir. Yapılan bu  yeni düzenlemeye göre;

01.06.2016 tarihinden itibaren 5 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakı bankalar aracılığıyla ödemek zorundadır.

Beş kişiden az işçi çalıştıran işyerlerinde ücretlerin banka aracılığı ile ödenme zorunluluğu bulunmamaktadır. 5 işçinin hesabında aynı işverene ait Türkiye genelinde tüm işyerlerinde çalışanların toplam sayısı dikkate alınacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 102/a maddesi hükmü uyarınca,Türkiye genelinde en az beş işçi çalıştıran işverenler tarafından ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakın özel olarak işçi adına açılan banka hesabına yatırılmaması durumunda,  2016 yılında her işçi ve ay için  161,00 TL idari para cezası kesilecektir. Bu cezaya muhatap olunmaması için  Haziran ayından itibaren, bütün işçilerin  aylık ücretlerinin, işçilere ait  banka hesaplarına yatırılması gerekmektedir.

IV- Sonuç:

1- Kadın sigortalının doğumdan önce 8  ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16  haftalık doğum izni ve ön görülen diğer izinlerin bitiminden sonra, çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar anne veya babadan birisi kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecektir. Bu talep işveren tarafından uygun karşılanacak ve geçerli fesih nedeni sayılmayacaktır.

Doğum ve evlat edinme sonrası kısmi çalışma için aylık 15 gün için  İş-Kur tarafından yapılacak kısmi çalışma ödeneği, asgari ücretin günlük brüt tutarı üzerinden hesaplanarak ödenecektir.

2- Doğum sonrası kullanılan analık hali izninin bitiminden itibaren  çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla  ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış  çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere, istekleri halinde birinci doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay ve sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecektir. Çoğul doğum yapılmış olması halinde bu sürelere 30’ar  gün eklenecektir. Çocuğun engelli doğması halinde  bu süre 360 gün olarak verilecek ve kullanılacaktır.

3- 5 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler, 01.06.2016 tarihinden itibaren ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakı bankalar aracılığıyla ödemek zorundadır.     

30.05.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.