Ahmet Ağar
Sosyal Güvenlik Müşaviri
agarahmet@turmob.org.tr

Eksik İşçilik Farkından Vergi İstenemeyecek

I-GİRİŞ :

Hatırlanacağı gibi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılan ve 01.10.2008 tarihinde yürüklüğe giren Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’yle asgari işçilik bildirimi ile ilgili olarak önemli bazı değişiklikler yapılmıştır.

Bu değişikliklerden birisi ve en önemlisi, SGK İl Müdürlükleri veya Sosyal Güvenlik Merkezleri tarafından ihale konusu işler ile gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliğe haiz olmayan kurum ve kuruluşlarca yapılan özel nitelikteki inşaat işyerlerinde yapılacak araştırma sonucunda Kuruma bildirilmediği anlaşılan asgari işçilik miktarı üzerinden re’sen yapılacak ve kesinleşecek FARK PRİME ESAS KAZANÇ tutarının Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının ilgili vergi dairesine bildirilmesinin zorunlu olmasıdır.

Kurum tarafından yapılacak araştırma sonucunda re’sen tahakkuk ettirilecek (eksik işçilik primi)  fark prime esas kazanç tutarlarının T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının ilgili birimine bildirilmesi sonucunda söz konusu fark işçilik miktarı üzerinde vergi dairesince gelir vergisi (Stopaj)  istenmesinin söz konusu olmayacağına ilişkin vergi dairesinden alınan yazı, bu makalenin konusu olacaktır.

II- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI:

Sigortasız işçi çalıştırmayı önlemek, düzenli prim ödeyen işverenler ile çalıştırdığı işçiyi sigortasız çalıştıran ve prim ödemeyen işverenleri tespit etmek, kayıt dışı çalıştırmayı engellemek ve kayıt dışılığı etkin bir şekilde takip ve kontrol edebilmek amacıyla, Kurum tarafından çıkarılan 16/86 sayılı Ek Genelge ile 1994 yılından itibaren uygulanan asgari işçilik uygulamasına, 5510 sayılı Kanuna konulmuş hükümlerle devam ettirilmektedir.

           5510 sayılı Kanunun 85. maddesi ikinci fıkrasında belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan her türlü işlerden ve özel nitelikteki inşaat işyerlerinden dolayı bu işleri yapan işverenleri tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı Kurum tarafından araştırılır. Sosyal güvenlik il müdürlükleri ile sosyal güvenlik merkezleri tarafından yapılacak araştırma; işin kesin kabulünün yada geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihe kadar, Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınarak, işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dâhil toplam istihkak tutarına, işin asgari işçilik oranının yüzde 25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılır.

           Özel nitelikteki inşaat işyerlerinde ise inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınarak, inşaatın M2 maliyet bedeli üzerinden gerekli asgari işçilik değerlendirmesi yapılır.

           İşin sözleşmesinde çalıştırılacak sigortalı sayısı belli ise, örneğin hizmet alım ihalelerinden olan temizlik veya güvenlik hizmet alımlarında, öncelikle sözleşmede belirtilen kişi sayısı kadar sigortalı ve öngörülen çalışma süresi kadar (gün sayısı üzerinden) Kuruma bildirimin yapılıp yapılmadığı araştırılır.

Kurum tarafından yapılacak bu araştırma sonucunda, varsa Kuruma bildirilmeyen (ihale makamı tarafından gönderilen bilgi ve belgeler ile sözleşmelerden tespit edilen) sigortalılar ile ilgili belgelerin verilmesi, yapılacak bir ay süreli bir tebligat ile işverenden istenir. Belgelerin verilmemesi veya eksik verilmesi hâlinde bu belgeler Kurum tarafından re’sen düzenlenerek işlem yapılır.

III- KURUMA YETERLİ İŞÇİLİĞİN BİLDİRİLMEDİĞİNİN İŞVERENE BİLDİRİLMESİ VE BORCUN KESİNLEŞMESİ:

a- 5510 sayılı Kanun’un 85. maddesine istinaden çıkarılan Sosyal Sigorta İşlemleri

Yönetmeliği’nin 117. maddesine göre tespit edilen ve Kuruma bildirilmediği anlaşılan asgari işçilik miktarı üzerinden, gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan kurum ve kuruluşlarca yapılan özel nitelikteki inşaat işyerlerinde ise Yönetmeliğin 118. maddesi uyarınca hesaplanan prim tutarı, aksine bir tespit olmaması hâlinde, faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahakkuk ettirilmek suretiyle gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ olunur.

b-  İşverence borcun tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödeneceğinin ve daha sonra Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılması istenilmeyeceğinin bir dilekçe ile bildirilmesi hâlinde, borç kesinleşmekte ve işlemler sonuçlandırılmaktadır.

IV- KESİNLEŞEN FARK İŞÇİLİKLER MALİYE BAKANLIĞI GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞINA BİLDİRİLMEKTEDİR:

Kesinleşen fark prime esas kazanç tutarları T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının ilgili birimine bildirilmektedir. 01.10.2008 tarihi öncesinde yürürlükte olan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde bu nitelikte bir düzenleme yapılmamıştır. Bu yeni düzenlemenin amacı, işçilikle ilgili stopaj kaybının önlenmesi olarak gözükse de uygulama tam olarak netleşmemiş ve Maliye bakanlığı tarafından konu hakkında herhangi bir tebliğ-genelge çıkartılmamıştır.

Kurum tarafından tespit edilen ve işverene bildirilerek kesinleştirdiği eksik işçilik prim farkı, yönetmelik hükmü uyarınca Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının ilgili vergi dairesine bildirilmektedir. Bazı vergi dairelerince, SGK tarafından bildirilen söz konusu eksik işçilik primine esas kazanç tutarı üzerinden  % 15 oranında vergi (stopaj ) istenmekte ve buna itiraz etmeden ödeyen işverenlerden alınmaktadır. 

V- EKSİK İŞÇİLİK FARKININ VERGİLENDİRİLMESİ İLE İLGİLİ OLARAK ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞININ GÖRÜŞÜ:

SGK tarafından kendi mevzuatı uyarınca, Kuruma ödenmediği re’sen tespit edilen ve işverenler tarafından ödenen eksik işçilik farkından vergi istenip istenmeyeceği ile ilgili olarak, Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün…/…/ 2009 tarih ve.… sayılı yazısı ile bildirilen görüşü şöyledir:

“ 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde “Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlarına hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. …”

Buna göre, ücret gelirini oluşturan üç unsur bulunmaktadır.

-          İşverene tabi olma,

-          Belli bir işyerine bağlı olma,

-          Hizmetin karşılığı olarak bir ödeme yapılması. 

 Aynı Kanunu 94. maddesinin birinci fıkrasında kimlerin hangi ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapacakları sayılmış olup, hizmet erbabına ödenen ücret ile 61. maddede yazılı olup, ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) 103 ve 104’üncü maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.

            5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel sağlık Sigortası Kanunu’nun “Asgari işçilik uygulaması” başlıklı 85’inci maddesinde; “İşverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak tespit edilir. Söz konusu tespitler, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurları tarafından yapılır.

             Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır. Bu araştırma sonucunda yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşılırsa, eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, 89 uncu madde gereği hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. “ hükmü yer almıştır.

            Buna göre, söz konu Kanun hükmünün incelenmesinden de anlaşılacağı üzere işverenin yüklenimi altında yaptığı işlerde yeterli işçilik bildirilmemesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan ve kesinleşen prim ödemesi işverenin işçisine yaptırdığı hizmetin karşılığı olarak fiilen ödediği ücret dolayısıyla yapılan bir prim ödemesi olmayıp Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan bir düzenlemeden kaynaklanmaktadır.

            Dolayısıyla işverenin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca eksik işçilik tutarı olarak ödediği prim esas alınarak ücret yönünden vergileme yapılması söz konusu olmayacaktır.”

VI- SONUÇ:

Yukarıda yazılı bulunan Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün yazılı görüşünde de belirtildiği gibi, 5510 sayılı Kanunun 85. maddesi ikinci fıkrasında belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan her türlü işlerden ve özel nitelikteki inşaat işyerlerinden dolayı bu işleri yapan işverenleri tarafından yeterli işçilik bildirilmediğinin tespiti sonucunda Kurum tarafından re’sen tahakkuk ettirilecek olan ASGARİ İŞÇİLİK PRİM FAKINA ESAS KAZANÇ tutarı üzerinden ilgili vergi dairesi müdürlüğü tarafından, bu ödemenin hizmetin karşılığı olarak yapılan bir ödeme olmadığı için,  ücret yönünden vergilendirme yapılamayacak ve eksik işçilik prim farkını Kuruma ödeyen işverenlerden gelir vergisi istenemeyecektir. 

30.10.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.