Adnan Dede
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
adnan_dede@hotmail.com

Şüpheli Alacakların; Gerekli Koşulları, Özellikli Durumları ve Şüpheli Alacak Karşılığının Ayrılacağı Dönem

(1)  Gerekli Koşullar

-  Şüpheli alacaklar; V.U.K.’nun 323.maddesinde tanımlanmıştır.

V.U.K.’nun 323.maddesinde;

Ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1.  Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar,                                                        

2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar, şüpheli alacak sayılır.

-  Alacak  ticari veya zirai kazancın elde edilmesi  ile ilgili olmalıdır.

-  İşletmelerin iştigal mevzuuna girmeyen; hatır çekleri ve hatır senetleri; Şüpheli Alacak Olarak değerlendirilmez.

-  Şüpheli alacak; dava ve icara takibine başlanmış olmalı ve icra işleminin titizlikle takip ediliyor olması gerekmektedir.

-  Dava ve icra takibine  konu olmayacak kadar küçük alacaklar; birden fazla defa yazı ile istenmelidir. İspat edici belge olarak;  posta makbuzları, protesto alındıları,  protesto yazılarının taahhütlü olarak gönderildiğini  gösteren belgeler ispat edici  belgeler  olarak değerlendirilebilir.

(2)  Özellikli Durumlar

-  Şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir. 

-  Tasarruf değerine göre pasifte  ayrılan şüpheli alacak karşılığının, hangi alacağa karşılık olduğu gösterilmelidir.

-  Şüpheli alacaklar karşılığı; teminata bağlı alacaklar dışında kalan tutara uygulanır.

-  Şüpheli alacaklar; V.U.K.’nun 334. No’lu tebliğine göre;  KDV dahil tutar için karşılık ayrılır.

-  Tahakkuk esasına göre;  tahsil edilememiş, tahakkuk etmiş ve şüpheli hale gelmiş bir alacak, VUK.323.md. gösterilen şartların oluşması ile karşılık ayrılarak, dönemsellik ilkesi gereğince ilgili dönem içinde gider hesabına  kayıt edilir.

-  Şüpheli alacaklar tahsil edildikleri dönemde, gelir hesabına kayıt edilir.

(3)  Şüpheli Alacak Karşılığının Ayrılacağı Dönem

-  Şüpheli hale gelen alacaklar için karşılık ayrılması, V.U.K.’da  amortisman ayrılması hükümleri içinde değerlendirilerek; “Alacaklarda Amortisman” başlığı altında düzenlenmiştir.

-  Aksine bir yasal hüküm olmadığı takdirde; alacaklar için ayrılacak amortisman için genel hükümler uygulanır.

-  Şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir, şeklinde yer alan VUK maddesine göre;

-  Mükellefler diledikleri yılda şüpheli alacak karşılığı ayıramazlar.

-  Şüpheli alacağın;  dönemsellik ilkesi gereğince, alacağın şüpheli hale geldiği yılın değerleme gününde pasifte karşılık ayırabilirler.

-  Alacağın şüpheli hale geldiği yılda karşılık ayırmamanın sonucu; mükellefler,  zararlı oldukları dönemlerde karşılık ayırmaz, kârlı oldukları dönemlerde karşılık ayırırlarsa, vergi kaybına neden olacaklarından, vergi incelemelerinde eleştiri konusu  yapılacaktır.

-  Karşılıksız çıkan çekin karşılıksız çıktığına ilişkin kaydın yapıldığı dönem itibariyle dava veya icra takibine başlanılması gerekmekte olup, bu dönemde karşılık ayrılmayan alacaklarınız için müteakip yıllarda karşılık ayrılması mümkün bulunmamaktadır şeklinde; 28.03.2012 tarihli bir özelge yayınlanmıştır.-

- 28.03.2012 tarihli özelgede;  vade tarihi ile yasal takibin farklı dönemlere rastlaması durumunda, karşılık ayrılması mümkün değildir, şeklinde bir ifade mevcuttur.

-  Alacaklı , borçlu ile anlaşırsa;  yeni bir ödeme planı oluşacak, bu durumda  artık ortada yeni bir alacak olmayacağından, karşılık ayrılması mümkün değildir. 

Örnek;

-  “A” Anonim Şirketi. Kdv dahil 100.000.-TL tutarındaki Ürünü 05.09.2013 tarihinde; “B” Limited Şirketine satmıştır.

-  “A” AŞ. 31.10.2013 tarihli 100.000.TL tutarında alacağına karşılık “B” Ltd.Şti.’den Çek almıştır.

-  Borçlu; “B” Ltd.Şti. 31.10.2013 tarihinde çekini ödememiştir.

-  Alacaklı olan; “A” AŞ. İcra takibine başlamıştır.

-  “A” AŞ.  31.12.2013 tarihinde Şüpheli Alacak Karşılığı ayırmayı unutmuştur.

-  Bu durumda “A” AŞ. 2014 yılında Şüpheli Alacak Karşılığı ayıramayacaktır.

Kaynak; V.U.K.

SONUÇ;

·         Şüpheli alacağın;  dönemsellik ilkesi gereğince, alacağın şüpheli hale geldiği  yılın  değerleme gününde pasifte karşılık ayrılmalıdır.

·         Alacağın şüpheli hale geldiği yılda karşılık ayırmamanın sonucu; mükellefler,  zararlı oldukları dönemlerde karşılık ayırmaz, kârlı oldukları dönemlerde karşılık ayırırlarsa, vergi kaybına neden olacaklarından, vergi  incelemelerinde eleştiri konusu  yapılacağından, dikkatli olunması gerekmektedir.

11.12.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.