Adem Kayaoğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Kıdemli Denetçi
adem.kayaoglu@jhiturkey.com

Vergi Usul Kanunu’nda Amortisman Mevzuu’nda Yapılan Hatalar ve Binek Araçlarda Azalan Bakiyeler Yönteminde Kıst Amortisman Uygulamasında Yapılan Hatalar

Amortisman konusu, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve maddi olmayan duran varlıklar şeklindeki vb. iktisadi değerlerin aşağıda belirttiğim kanun maddeleri hükümlerine göre yok edilmesidir.

Vergi Usul Kanunu’nda amortisman mevzuu, 313, 314, 315, Mükerrer Madde 315, 316, 317, 318, 319, 320 ve Mükerrer Madde 320. maddelerinde hüküm altına alınmıştır.

337 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile; Vergi Usul Kanunu mükerrer 315. Maddesi düzeltilmiş ve azalan bakiyeler yönteminin normal amortisman oranının 2 katı olduğu ve bu oranın üst sınır olan %50’yi geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

334 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Tebliği ile 163 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde değişikliğe gidilmiş, bu tebliğde yapılan değişiklik ile kredi kullanılarak satın alınan iktisadi kıymetin kredinin alındığı yılın sonuna kadar oluşan olumsuz kur farkları ve faiz giderlerinin alınan sabit kıymetin maliyetine, olumlu kur farklarının ise sabit kıymetin maliyetinden düşülmesi gereği hüküm altına alınmıştır. Sonraki yıllardan itibaren ise olumsuz ve olumlu kur farkları ile faiz giderlerinin sabit kıymetin maliyetine yada gelir-gider olarak muhasebeleştirilmesi mükellefin tercihine bırakılmıştır. Burada yapılan ilk tercihin sonraki yıllarda değiştirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

KDV Kanunu’nun 30/b. Maddesi ile; “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği” hüküm altına alınmıştır. Buna göre yukarıda bahsedilen faaliyet dışı olarak çalışan mükelleflerin Binek araç alımı esnasında ödemiş olduğu KDV ve 5035 sayılı Kanun’un 48. Maddesi gereği ödenen ÖTV’nin sabit kıymetin maliyeti veya direkt gider yazması konusunda serbestlik tanınmıştır.

Vergi Usul Kanunu’nun 320. maddesinde iktisadi bir kıymetin amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamayacağı hüküm altın alınmıştır. Buna göre iktisadi kıymetlerin 333 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin ekinde yer alan faydalı ömürlerine göre amortisman hesaplaması yapılması ve herhangi bir yıl amortisman hesaplanmaması halinde, bu sürenin uzatılamayacağı ve daha fazla tutarda amortisman ayrılamayacaktır.

İşletmeler vergi planlaması olarak iktisadi kıymetlerine amortisman yöntemini serbestçe belirleyebilmektedirler. Bu seçimlik hak Vergi Usul Kanunu’nda Mükerrer 320. Maddede düzenlenmiştir. Buna göre satın alınan bir iktisadi kıymetin normal amortisman yöntemi ile amortisman hesaplamasına başlanmasından itibaren aynı iktisadi kıymet için azalan bakiyeler yöntemine dönülemez. Fakat azalan bakiyeler yöntemine göre amortisman hesaplaması yapılan bir iktisadi kıymet için sonradan normal amortisman yöntemine dönülebilir. Burada dikkat edilmesi gereken iktisadi kıymetin kalan değerinin amortisman süresi olarak kalan yıllara eşit olarak amortisman gideri hesaplanması gerekmektedir. Ayrıca bu usul değişikliğinin beyannamede bildirilmesi gerekmektedir. Örneğin, 5 yıl faydalı ömrü olan bir demirbaş için (%20 oran) ilk 2 yıl azalan bakiyeler yöntemi uygulanmış, son 3 yıl için ise normal amortisman hesaplamasına dönülmüştür.

 

	Maliyet Bedeli	Amortisman Oranı	Amortisman Gideri
2012	100	40%	40
2013	60	40%	24
2014	36	20%	12
2015	24	20%	12
2016	12	20%	12
		Toplam	100

Ayrıca “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların” haricindeki işletmelerin satın almış olduğu binek araçlar için azalan bakiyeler yönteminin uygulanması halinde işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.” Denmektedir. Buna göre işletmenizin Araç Kiralama şirketi haricinde bir işletme olması halinde, satın almış olduğunuz binek araç için kıstamortisman hesaplanması ve ilk yıl ayrılmayan amortismanın son yıl amortisman gideri yazılması gerekmektedir. Örneğin; 10.09.2012 tarihinde bir binek araç alınması ve azalan bakiyeler yönteminin seçilmesi halinde, 2012 yılı için 4 aylık amortisman gideri yazılacağı, kalan 8 aylık amortisman giderinin 2016 yılında amortisman gideri yazılması gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken birinci yıl 13,33 TL amortisman gideri yazılmış iken, 40 TL amortisman ayrılmış gibi gösterip, 2. yıl kalan değer olan 60 TL üzerinden amortisman ayrılması gerekmektedir. Bu şekilde yapılmayan hesaplamada ayrılmamış olan 8 aylık amortisman gideri 5. Yılda gider yazılması gerekirken, 2-3-4 ve 5. Yılda gider yazılmış olur ki bu da kanun maddesine aykırı bir işlemdir.
 

	Tutar	Amort. Oranı	Yıllık Amortisman	Gider Yazılan Amortisman Gideri	Açıklama
2012	100,00	40%	40,00	13,33	4 aylık amortisman 40TL/12*4=13,33 TL
2013	60,00	40%	24,00	24,00
2014	36,00	40%	14,40	14,40
2015	21,60	40%	8,64	8,64
2016	12,96	40%	12,96	39,63	12,96+(8 aylık amortisman 40/12*8=26,67=39,63
		Toplam	100,00	100,00

Yukarıdaki kanun hükümlerine amortisman konusunu özetlersek;

-          Bir iktisadi kıymetin alımı için kredi kullanılması halinde, alındığı yılın sonuna kadar oluşan faiz gideri ve olumsuz kur farkının iktisadi kıymetin maliyetine eklenmesi, olumlu kur farkının ise sabit kıymetin maliyetinden düşülmesi ve bu suretle oluşan sabit kıymeti maliyeti üzerinden amortisman ayrılması gerektiği,

-          Herhangi bir yıl amortisman ayrılmaması halinde; amortisman süresinin uzatılamayacağı ve iktisadi kıymetin amortisman oranından fazla bir oranda amortisman gideri yazılamayacağı,

-          Sonraki dönemlerde amortisman yöntemini değiştirmek istenilmesi halinde; normal amortisman yönteminden azalan bakiyeler amortisman yöntemine dönülemeyeceği, azalan bakiyeler yönteminden normal amortisman yöntemine ise dönülebileceği,

-          Şirketlerce ( araç kiralama ve işleten işletmeler hariç ) binek araç alımı halinde azalan bakiyeler amortisman yöntemi belirlendiğinde, ilk yıl kıst amortisman hesaplanmasından sonra 2. Yıl ve sonraki dönemlerde ilk yıl tam amortisman ayrılmış şeklinde hesaplanıp, kalan bakiye değer üzerinden amortisman hesaplanması gerekmektedir.

26.12.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.