Adem Karabacak
Sosyal Güvenlik Denetmen Yrd.
ademkarabacak@outlook.com

Analık Sigortasından Ödenen Geçici İş Göremezlik Ödeneği İçin Sahte Sigortalılık Tespiti

Sosyal Güvenlik Mevzuatının birincil kaynağı olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Hastalık ve Analık Hali başlıklı 15. Maddesinin ikinci fıkrasında analık hali ‘’ sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve engellilik halleri analık hali kabul edilir.’’ Şeklinde tanımlanmaktadır. Yine kanunun bu tanımı takip eden, İş Kazası, Meslek Hastalığı, Hastalık Ve Analık Sigortasından Sağlanan Haklar başlıklı 16. Maddesinin 2. Fıkrasında ise Hastalık ve analık sigortasından sigortalıya hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilir.

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının;

a) (a) bendi kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması,

b) (b) bendi kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması, şarttır.

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan 9 uncu maddeye göre sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere üç yüz gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki on beş ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır. Şeklinde düzenleme yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen iki kanun maddesini kısaca özetlersek, sigortalı kadının doğum yapması halinde doğum tarihinden bir yıl geriye gidilerek bu süre içinde adına en az 90 gün prim bildirilmiş olması şartı ile geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Bu ödenek sigortalının işyerinden almakta olduğu ücretinin 3’te ikisi üzerinden hesaplanmaktadır. Tek bebekten dolayı hamilelik söz konusu ise 112 gün, ikiz veya daha çok bebek için hamilelik söz konusu ise 126 günlük bir ödenek söz konusudur. Konuyu somutlaştırmamız gerekirse; çalıştığı işyerinden aylık 1.800,00 TL/ günlük 1800/30= 60 TL kazanç elde bir kadın sigortalı analık sigortasından dolayı geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazandığında tekil gebelik durumunda 60*(2/3) =40; 40*112=4.480,00 TL, çoğul gebelikte 40*126=5.040 TL geçici iş göremezlik ödeneği almaktadır. Bu tutara ilave olarak ayrıca şartları oluşmuşsa bir defaya mahsus olarak 2018 yılı için tutarı 148,00 TL olan emzirme ödeneği de verilmektedir.

Anlatılanların temelinde sosyal devlet anlayışının bulunduğu aşikardır. Bu anlayışın bir tezahürü olan, zor günlerinde sigortalıları maddi olarak desteklemek mantığıyla sigortalı yararına düşünülmüş düzenlemeler maalesef bu günlerde sıkça istismar edilen konular olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bir tanesi hamile olan bir kadının çalışmadığı halde bir işyerinden sigortalı gösterilerek, kanunen aranan son bir yılda 90 gün prim bildirme şartını yerine getirerek haksız yere geçici iş göremezlik ödeneği alması ya da aldırılmasıdır. Yani üç ay (90 gün) prim bildirerek en az 112 günlük bir gelir elde edilmektedir. Kaldı ki işyerinin bildirmiş olduğu primleri ödeyip ödememesi de fark etmemektedir. Bu durumun farkında olan bazı kötü niyetli kişilerin de sigortalı olmayan hamilelerden 3 ay boyunca, ay ay ya da tek seferde aldıkları para karşılığında bu uygulamaya aracılık ettikleri görülmektedir. Bu yasadışı durumun taraflarından olan sahte sigortalı hamile kişinin ilk bakışta bir koyup üç ya da daha fazla aldığı düşünülse de Kurumun bu konudaki denetimlerini sıkılaştırması ve neredeyse her doğum öncesi ilk defa sigortalı olup, geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanan hamile kadın için inceleme yoluna gitmesi bu konudaki istismarların neredeyse tamamını ortaya çıkarmaktadır. İnceleme sonucunda, sahte sigortalılık tespit edilirse ödenmiş olan geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği faizi ile birlikte geri alınmaktadır. Ayrıca Kurum bu kanun dışı durumun içinde bulunan tarafların tamamı için suç duyurusunda bulunmaktadır. Bu durumlarda Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen iddianameye bağlı davalar ise ağır ceza mahkemesinde görülmektedir. Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez diyerek çıkılan yolda; bu kanundışı uygulamada işi organize edenlere verilen paranın, yani tavuğunda boşa gittiği ortadadır.

Sosyal Güvenlik Kurumundan en az 4-5 Bin TL doğum parası aldırmayı taahhüt ederek yola çıkan bu kötü niyetli kişiler ile bilerek ya da bilmeyerek iş birliği yapıldığında haksız kazanç elde edildiği ve bu kazancın içinde tüyü bitmemiş yetimler dahil Kurumun 81 milyon paydaşının hakkının bulunduğu da göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca bu durumun Kurum tarafından sıkı bir şekilde takibe alındığı ve neredeyse tüm hamile kadınlar için yapılan prim bildirimlerin sosyal güvenlik denetmenlerince titizlikle incelendiği, sahte sigortalılık tespiti halinde; bu işin organizatörlerine verilen ücretlerin boşa gideceği gibi, Kurumca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneğinin yersiz ödeme kapsamında 5510 sayılı Kanunun 96.  Maddesi gereğince faiziyle geri alınacağı, yapılan yasadışı iş nedeniyle de ağır ceza mahkemesi yargılaması sonucu hapis cezası ile karşı karşıya kalınabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

24.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.