Adem Kefelioğlu
Yeminli Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
adem.kefelioglu@bdo.com.tr

KDV Genel Uygulama Tebliğinde 52 Seri No.lu Tebliğle Önemli Değişiklikler Yapılmıştır

31 Ekim 2024 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan 52 seri no.lu KDV Genel Tebliği ile KDV Genel Uygulama Tebliğinde önemli değişiklik yapılmıştır.

Aşağıda söz konusu değişiklikler kısaca özetlenmiştir:

1- Vekalet Ücretlerinde Serbest Meslek Makbuzu Davayı Kaybeden Adına Düzenlenecektir

Bilindiği gibi, serbest avukatlar ve diğer serbest meslek erbabı vergi mükelleflerinin verdikleri hizmetler karşılığında tahsil ettikleri paralar için serbest meslek makbuzu düzenlemeleri yasal bir zorunluluktur.

Tebliğin 1 inci maddesinde; mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dahil edilmesi gereken vekalet ücretlerinin davayı kaybeden tarafından doğrudan ya da icra ve iflas müdürlükleri aracılığıyla avukata ödendiği durumlarda serbest meslek makbuzunun davayı kaybeden adına düzenlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Açıklama tebliğin yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2- Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler İsteğe Bağlı Tam Tevkifat Uygulamasının Kapsamı Dışına Çıkarılmıştır

Bilindiği üzere 41 no.lu KDV Tebliği ile getirilen isteğe bağlı tam tevkifat uygulaması, alt firmadaki olumsuzluk gerekçesiyle alıcının KDV açısından sorumlu tutulma riskini tümüyle ortadan kaldırmak amacıyla alıcı lehine getirilmiş bir imkândır.

İsteğe bağlı tam tevkifat kapsamına kısmi tevkifata tabi hizmet türleri ile kısmi tevkifata tabi mallar girmektedir. (Tebliğin I/C-2.1.3.2.13. bölümü ile I/C-2.1.3.3.7. bölümündeki işlemler hariç)

52 no.lu Tebliğ ile, Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler isteğe bağlı tam tevkifat uygulamasının kapsamı dışına çıkarılmıştır.

Düzenleme yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş olup, bu kapsamdaki işlemler için kısmi tevkifat uygulaması devam etmektedir.

3- İnceleme Raporu, YMM Raporu ve Teminat Aranmaksızın Yapılacak KDV İade Taleplerinde Parasal Sınırlar 50 Bin Liraya Yükseltilmiştir

KDV iade hakkı doğuran işlemlerden kaynaklanan iade taleplerinin vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilme sınırı 10.000 TL’den 50.000 TL’ye yükseltilmiştir. 

Tebliğin yayımı tarihi itibariyle yürürlüğe giren bu düzenlemeye göre; Ekim 2024 döneminden itibaren talep edilen nakden veya mahsuben iadelerin 50.000 TL’yi aşmayan kısmı, aranılan belgelerin tam olarak verilmesi şartıyla inceleme raporu, YMM raporu veya teminat aranmaksızın yerine getirilecektir. 

4- Yolcu Taşımaya Mahsus Gövde Boyu 24 Metreye Kadar Olan Deniz Araçları (Yatlar) KDV İstisnası Kapsamından Çıkarılmıştır (KDVK Madde 13/a)

3065 sayılı KDV Kanununun 13/a maddesinde düzenlenen; deniz araçlarının imali, inşası, teslimi, tadili, bakımı ve onarımında uygulanan KDV istisnasından gövde boyu 24 metreye kadar olan gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan özel tekne ve özel yat kapsamında olan teknelerin yararlanmaması öngörülmektedir.

Bu kapsamda Genel Uygulama Tebliğine aşağıdaki paragraflar ilave edilmiştir:

“Yük ve/veya yolcu taşımaya elverişli deniz taşıma araçları kapsamına, tanker gemileri, kuru dökme yük gemileri, konteyner gemileri, Ro-Ro gemileri, kruvaziyer tipi yolcu gemileri, feribot, deniz otobüsü, balıkçı gemileri gibi araçlar ile bunların ana motorları girmektedir. Ayrıca yüzer tesis ve araçlar da istisna kapsamındadır. İnşa halinde gemi olarak tanımlanan tekne kabuğu teslimleri de bu kapsamda KDV’den istisnadır.

Yük taşıma amaçlı olmayan, gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan, ilgili mevzuata göre özel tekne ve özel yat kapsamında ve gövde boyu 24 metreye kadar olan deniz araçları istisnadan yararlanacak deniz taşıma araçları kapsamına girmemektedir. Bu araçların gövde boyunun 24 metreyi aşması halinde bunların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi faaliyetinde bulunanlar tarafından temininde istisnadan yararlanılması mümkün olup, özel kullanıma yönelik olarak temininde ise istisnadan yararlanılamayacağı tabiidir.”

….

“Söz konusu istisna, imal ve inşa faaliyetinde bulunanların yük ve/veya yolcu taşımaya elverişli deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve inşası ile ilgili mal ve hizmet alımında uygulanır.

Yük taşıma amaçlı olmayan, gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan, ilgili mevzuata göre özel tekne ve özel yat kapsamında ve gövde boyu 24 metreye kadar olan deniz araçlarının imal ve inşası ile ilgili mal ve hizmet alımlarında istisna uygulanmaz. Bu araçlardan gövde boyu 24 metreyi aşanların imal ve inşasına ilişkin mal ve hizmet alımlarında ise istisna uygulanması mümkün olup, bu araçların ticari veya özel kullanıma yönelik olup olmadığı imalat aşamasında belli olmadığından istisna uygulamasına etkisi bulunmamaktadır. İstisna kapsamında imal ve inşa edilen bu araçların tesliminde, alıcının faaliyetinin bu araçların kiralanması ve çeşitli şekillerde işletilmesi olması şartının sağlanması halinde istisna uygulanması mümkündür.”

“Örnek: Gemi inşa izin belgesinde gövde boyu 40 metre olan tekneyi inşa eden tersane işletmesinin bu teknenin imal ve inşası ile ilgili mal ve hizmet alımları KDV’den istisna tutulur.

İstisna kapsamında inşa edilen teknenin, özel kullanıma konu edilmek üzere satılması halinde bu teslime ilişkin istisna uygulanmaz ve KDV hesaplanır. Bu teslimin vergiye tabi olması, imal ve inşa ile ilgili mal ve hizmet alımlarının da vergiye tabi olmasını gerektirmez.”

KDV Kanunun madde 13/a son fıkra uyarınca; Hazine ve Maliye Bakanlığı, istisna kapsamına girecek teslim ve hizmetleri tanımlamaya, istisnaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

Ancak böyle bir kapsam daraltmasının Kanunla değil de tebliğ ile yapılmış olmasının, söz konusu yetki maddesinin sınırlarını aştığını değerlendiriyoruz.

Düzenleme yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir.

5- Liman ve Hava Meydanlarında Sunulan Hizmetlerde KDV İstisnasına Sınırlama Getirilmiştir (KDVK Madde 13/b)

Bilindiği üzere KDV Kanunu’nun 13/1-b maddesi hükmü uyarınca deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler KDV’den istisna edilmiştir.

İstisna hükmü devam etmekle beraber, 7524 sayılı Kanunun 17. maddesiyle, maddeye gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar, özel tekne ve yatların deniz taşıma aracı olarak kabul edilmeyeceğine dair parantez içi hüküm eklenmek suretiyle, bu taşıtlara yönelik hizmetler istisna kapsamından çıkarılmıştır.

Tebliğin 7 inci maddesinde konuya ilişkin açıklamalara yer verilmek suretiyle, KDV Genel Uygulama Tebliğinde yer alan açıklamalar, 3065 sayılı Kanunla uyumlu hale getirilmiştir.

Tebliğe göre; gövde boyu 24 metreye kadar olan deniz araçları ile gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan özel tekne ve özel yat kapsamında olan teknelere, deniz motosikletleri, paraşüt çekme tekneleri, sürat motorları gibi araçlar için limanlarda verilen hizmetler KDV istisnasından yararlanamayacaktır.

Düzenleme 01.09.2024 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

6- Altın, Gümüş, Platin ile İlgili Arama, İşletme, Zenginleştirme ve Rafinaj Faaliyetlerinden Doğan Mahsuben İade Talepleri Miktarına Bakılmaksızın Yerine Getirilecektir (KDVK Madde 13/c)

Altın, gümüş ve platin ile ilgili arama, işletme, zenginleştirme ve rafinaj faaliyetlerine ilişkin olmak üzere, bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetlerden doğan KDV iadeleri, istenilen belgelerin ibraz edilmiş olması halinde miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilecektir.

Daha önce, bu işlemden kaynaklanan ve sadece 10.000 TL’ye kadar olan mahsuben iade talepleri vergi inceleme raporu, YMM raporu veya teminat gerekmeksizin karşılanabiliyordu.

Yapılan düzenlemeyle, mükelleflerin bu işlemden kaynaklanan mahsuben iade talepleri gerekli belgelerin ibraz edilmiş olması halinde miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilecektir.

Böylece, 3065 sayılı Kanunun 13/c maddesi kapsamında işlem yapan mükelleflerin mahsuben iade talepleri, diğer tam istisna kapsamındaki işlemlere ilişkin mahsuben iade taleplerindeki uygulama ile uyumlu hale getirilmiştir.

Düzenleme yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

7- Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Teşvik Belgesi Kapsamında KDV İstisna Belgesi Verilmesi İktisadi İşletme Açılması Şartına Bağlanmıştır (KDVK Madde 13/d)

Tebliğin 9 uncu maddesinde, devlet üniversite ve hastaneleri, belediyeler ve benzeri kurumlara yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV istisna belgesi verilmesi hakkında açıklamalara yer verilmiştir.

Söz konusu kurumların, kamusal ve beledi hizmetler sunmaları nedeniyle ticari faaliyetleri olmayacağından bunlara verilen yatırım teşvik belgelerine istinaden bu kurum ve kuruluşlar adına 3065 sayılı Kanunun (13/d) maddesi kapsamında KDV istisna belgesi verilmesinin mümkün olmadığı belirtilmiştir.

Bilindiği gibi, istisna belgesi, KDV mükellefine verilmektedir. Tebliğde, bahse konu kurum ve kuruluşlar tarafından yatırım teşvik belgesine konu işleme ilişkin bir iktisadi işletme açılması ve bu işletmenin ayrı bir KDV mükellefiyetinin tesis ettirilmesi, belge kapsamında alınan makine ve teçhizat ile yazılım ve gayri maddi hakların iktisadi işletmenin bilanço veya aktifine kaydedilerek satın almanın gerçekleştiği döneme ilişkin KDV beyannamesi verme süresi içinde vergi dairesine bildirilmesi halinde iktisadi işletme adına istisna belgesi verilmesinin mümkün olduğu yönünde düzenleme yapılmıştır.

Düzenleme yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

8- Engellilerin Kullanımına Mahsus Araç İthalatında KDV İstisnası Kaldırılmıştır (KDVK Madde 16/1-b)

Bilindiği üzere engellilerin kullanımına mahsus otomobil ile diğer araç ve gereçlerin ithalinde uygulanan KDV istisnası, KDV Kanununun 16/1-b maddesinde 7524 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu kaldırılmıştı.

7524 sayılı Kanunun 18 inci maddesiyle, Gümrük Kanununun 167 nci maddesinin (3) numaralı bendinde yer alan ulusal güvenlik amaçlı eşyalar ile (12) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan malul ve engellilerin kullanımına mahsus eşyaların kapsamının 3065 sayılı Kanunda yer alan istisna uygulamasından daha geniş olması, bu durumun söz konusu malların ithalatını teşvik edici ve yurt içi alımlarını caydırıcı mahiyette bulunması nedenleriyle ilgili eşyaların ithali ile yurt içi teslimlerindeki uygulama uyumlu hale getirilmiştir.

Bu düzenleme 01.11.2024 tarihinde yürürlüğe girecek olup, değişiklik hükümleri Tebliğ metnine işlenmiştir.

9- Yabancı Devlet Kurum ve Kuruluşları Tarafından Deprem Nedeniyle Yapılacak Yardımlarda KDV İstisnası Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Belirlenmiştir (KDVK Geç. Madde 45)

7524 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle, 3065 sayılı Kanuna eklenen geçici 45 inci madde ile 6.2.2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, genel bütçeli kamu idareleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanacak konut, iş yeri, okul, öğrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphane gibi taşınmazların inşasına ilişkin yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına 1.1.2024 tarihinden itibaren yapılan teslim ve hizmetler ile aynı yerlerde genel bütçeli kamu idareleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanacak konutların yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına tesliminde 31.12.2025 tarihine kadar uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu istisna kapsamında yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan vergiden indirilebilecek, indirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler KDVK madde 32 uyarınca istisna kapsamında işlem yapan mükellefin talebi üzerine iade edilebilecektir.

Maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlenmeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilendirilmiştir.

Söz konusu yetki kapsamında, Tebliğe (II/E-12.) bölümünden sonra gelmek üzere başlığıyla birlikte yeni bir bölüm eklenmiş, istisna uygulamasına ilişkin usul ve esaslar detaylı olarak belirlenmiştir.

10- Faaliyetini Bırakan, Bölünen veya İnfisah Eden İşletmelerin Devreden KDV Tutarının Devralan Şirket Tarafından İndirimi Vergi İncelemesi Şartına Bağlanmıştır (KDVK Madde 17/4-c)

Bilindiği üzere, KDV Kanununun 17/4-c maddesine 7524 sayılı Kanunla eklenen ve 02.08.2024 tarihinde yürürlüğe giren hüküm gereğince, faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerin bünyesinde bulunan sonraki döneme devreden KDV tutarlarının devralan şirket tarafından indirilecek KDV olarak kullanılabilmesi vergi incelemesi şartına bağlanmıştır.

Bu kez Tebliğin 13 üncü maddesinde indirim uygulaması açıklanmış ve aşağıdaki gibi örneklendirilmiştir:

Tebliğe göre; devreden KDV tutarlarının indirim hesaplarına alınabilmesi için devir, bölünme, nevi değişikliği sonucu oluşan yeni işletme ya da şirket tarafından öncelikle bağlı bulunulan vergi dairesine konuya ilişkin vergi incelemesi yapılması hususunda bir talep dilekçesi ile başvurulması gerekir.

Söz konusu talep ilgili vergi dairesince inceleme yapmaya yetkili ilgili denetim birimine ivedilikle aktarılır.

Vergi incelemesi sonucu düzenlenen raporda uygun görülen indirim KDV tutarı, raporun vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihi kapsayan dönem beyannamesinde yeni işletme ya da şirket tarafından indirim konusu yapılabilir.

11- KDV İade Talepleri Vergi İnceleme Raporuna Göre Yerine Getirilecek Mükellefler Belirlenmiştir (KDV Genel Uygulama Tebliğinin IV/A2 Bölümü)

7524 sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle, KDV Kanununun 36 ncı maddesine eklenen ve 01.09.2024 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik uyarınca, iade hakkı doğuran işlemlerden kaynaklanan KDV iade talepleri, kural olarak vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.

Bu kapsamda 52 no.lu Tebliğle özel esaslar kaldırılmış, Genel Uygulama Tebliğine iadeleri vergi incelemesine tabi olanlar başlıklı yeni bir bölüm eklenmiştir.

Yeni düzenlemeye göre; hakkında olumsuz rapor ve tespit bulunanların iade talepleri vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.

Böylece özel esaslar uygulamasına son verilerek aslında Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulunca fiilen yapılan uygulama, mevzuata uygun hale getirilmiştir.

Tebliğde İade Talepleri Vergi İnceleme Raporuna Göre Yerine Getirilecek Mükellefler aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

-   Sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirenler (VUK Madde 153/A kapsamına giren mükellefler),

-   Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme fiiline iştirak eden mükellefler de dâhil olmak üzere sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme ya da kullanma konusunda haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükellefler,

-   Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme konusunda haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükelleflerin raporun ait olduğu dönemdeki ortakları, kanuni temsilcileri, bunların kurdukları veya ortak oldukları mükellefler ile kanuni temsilcisi oldukları mükellefler,

-   Haklarında beyanname vermeme, defter ve belge ibraz etmeme ve adresinde bulunamama konusunda tespit bulunan mükellefler,

-   Haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükelleflerden doğrudan mal ve/veya hizmet alan mükellefler.

5018 sayılı Kanun eki cetvellerde yer alan kamu kurum ve kuruluşları, il özel idareleri, köyler, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan emekli ve yardım sandıkları ile sermayelerinin (%51) veya daha fazlası yukarıda sayılanlara ait mükellefler hakkında bu bölüm hükümleri uygulanmayacaktır.

Sahte belge düzenleme veya kullanma gibi olumsuz raporlara sahip mükellefler, belirli koşulları yerine getirerek teminat karşılığında iade alabileceklerdir.

Olumsuz rapor ve tespitlerin niteliğine göre belirlenen teminatların verilmesi halinde bu mükelleflerin iade talepleri yerine getirilecek, ancak teminatlar vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülecektir.

12- Tam İstisna Kapsamında Yüklenilen KDV’nin İade Talebi İadenin Talep Edildiği Dönem Beyannamesindeki İndirim KDV ile Karşılaştırılarak Sonuçlandırılacaktır 

Tebliğin 16 ncı maddesine göre; tam istisna kapsamında işlemleri bulunan mükelleflerin bu işlemler nedeniyle yüklendikleri KDV'nin, yüklenildiği dönem ile iadenin talep edildiği dönem arasındaki KDV beyannamelerinde yer alan devreden KDV ile karşılaştırılmaksızın iadenin talep edildiği dönem beyannamesindeki toplam indirim KDV ile karşılaştırılarak iade talebi sonuçlandırılacaktır.

Düzenleme KDV Genel Uygulama Tebliğinin yürürlüğe girdiği 01.05.2014 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Uzun yıllar tartışmalı olan ve ihtilaflara yol açan bu konu, geçmiş dönemler için de geçerli olmak üzere açıklığa kavuşturulmuştur.

13- İndirimli Teminat Uygulaması Sistemi (İTUS) ve Hızlandırılmış İade Sistemi (HİS) Sertifikalarına İlişkin Hadler Artırılmıştır

İndirimli teminat uygulaması (İTUS) sertifikası ile hızlandırılmış iade sistemi (HİS) sertifikası taleplerinde aranılan parasal hadler %150 nispetinde artırılmıştır. Aşağıdaki tabloda, eski ve yeni hadler karşılaştırmalı olarak gösterilmiştir:

İTUS Başvurusu İçin Belirlenen Hadler	Önceki Tutar	Yeni Tutar
Aktif Toplamı	40.000.000 ₺	100.000.000 ₺
Maddi Duran Varlıklar Toplamı	10.000.000 ₺	25.000.000 ₺
Öz Sermaye Tutarı	20.000.000 ₺	50.000.000 ₺
Net Satışlar	50.000.000 ₺	125.000.000 ₺
HİS Başvurusu İçin Belirlenen Hadler	Önceki Tutar	Yeni Tutar
Aktif Toplamı	200.000.000 ₺	500.000.000 ₺
Maddi Duran Varlıklar Toplamı	50.000.000 ₺	125.000.000 ₺
Öz Sermaye Tutarı	100.000.000 ₺	250.000.000 ₺
Net Satışlar	250.000.000 ₺	625.000.000 ₺

Bu yazının hazırlanmasında BDO DENET ’in 04.11.2024 tarih ve 2024/083 sayılı Sirkülerinden geniş ölçüde yararlanılmıştır

05.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.