Abuzer Akbıyık
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
abuzerakbiyik@hotmail.com

Yatırım Teşvik Belgesinde Yazılı Özel Şartların Önemi ve Konfeksiyon Yatırımında Fatura Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

ÖZET

Yatırım Teşvik Belgesi “Özel Şartlar” Bölümünde, yatırım süreci ve yatırım tamamlama sonrası uyulması gereken kurallar, destekler hakkında açıklamalar, tamamlama vizesinde talep edilecek belgeler ve fatura alımlarında uyulması gereken hususlara yer verilmektedir. Yatırımcılar veya yatırım sürecini takip edenler, çoğu zaman, küçük punto ile yazılı “Özel Şartları” okumamakta veya okusa da yeteri kadar dikkate almamaktadır. Halbuki, Teşvik belgesi üzerinde yazılı “Özel Şartlar”, çok önemlidir. Örnek olarak, 6. Bölgedeki bir ilde, Yatırım Teşvik belgesi kapsamında, yaklaşık 5 milyon harcayıp yatırımını tamamlayan ve 100 kişi istihdam eden konfeksiyon imalatçısının, Özel Şartlarda yazılı şekilde belgeleri temin etmediği sürece, tamamlama vizesi onaylanmaz. Böylece SGK işçi ve işveren primi desteğinin başlaması gecikir. Geciken her ay için 590.074 TL SGK primini, Yatırımcı kendi cebinden ödemek zorunda kalır. Kısıtlı imkanlarla Konfeksiyon tesisini kuran, düşük kârla işi yürütmeye çalışan yatırımcı, aylık 590.074 TL SGK Prim ödemesi ile işini sürdürmesi çok zordur. Sonuç olarak, Teşvik belgesi tamamlama vizesinin sorunsuz yapılması ve SGK desteğinin kısa sürede başlaması için, Teşvik belgesinde yazılı Özel şartlar dikkatli okunmalı ve süreç burada yazılı şekilde yürütmelidir. Aksi halde, zaman ve önemli tutarda maddi kayıplar söz konusu olacaktır.    

TEŞVİK BELGESİNDE YER ALAN ÖZEL ŞARTLAR

Türkiye’de gerçekleştirilecek yatırımlar için, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Kararı gereği Yatırım Teşvik Belgesi düzenlemektedir.  Teşvik belgesi müracaatları, Yatırımcı veya Yetkilendirdiği Yatırım Teşvik Müşaviri tarafından online olarak ETUYS sistemi üzerinden yapılmaktadır. Uygun görülmesi hainde, Bakanlıkça düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesinde, Yatırım Yeri, Destek Türü (Genel, Bölgesel, Stratejik), Yatırım Konusu, Yatırım Kapasitesi, Yerli ve İthal Makine Teçhizat Listesi, Yatırım Tutarı ve Finansmanı, Sağlanacak Destekler ve Özel Şartlar yer almaktadır.

Yatırım Teşvik Belgesinin Özel şartlar bölümünde; yatırım süreci ve yatırım tamamlama sonrası uyulması gereken kurallara, tamamlama vizesinde talep edilecek belgelere, fatura alımlarında uyulması gereken şartlara, belirlenen şartlara uyulmaması halinde uygulanacak müeyyidelere yer verilmektedir. Özel Şartlar, yatırımın yerine, konusuna, tutarına, desteklerin türüne göre değişmektedir. Yatırım Teşvik Belgesi aldığında, Yatırımcı ve süreci yürütecek ilgili kişilerin,  Yatırım Teşvik Belgesini incelemeli ve özellikle özel şartları dikkatli okumalı, burada yazılı şekilde belgeleri temin ederek, süreci buna göre yürütmelidir.

YATIRIM TAMAMLAMA VİZESİNDE ÖZEL ŞARTLARIN ÖNEMİ

Yatırım tamamlandığında, Bakanlık uzmanları veya Bakanlığın uygun görmesi halinde Sanayi Ticaret İl Müdürlüğü veya Kalkınma Ajansı Uzmanları ile Yeminli Mali Müşavirin birlikte düzenleyeceği ekspertiz rapor ile tamamlama vizesi yapılır.

Tamamlama vizesi sırasında görevli kişiler, yatırım yerine gider, Yatırımcı ile görüşür, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında gerçekleştirilen inşaat ve makine teçhizatları görür, makineleri gerçekleşen liste ile karşılaştırır, makinelerin etiketini, imal tarihi, imal yılı, seri numarasını kontrol eder.  Sunulan fatura, gümrük beyannamesi ve diğer belgeleri inceler. Belgelerin Teşvik mevzuatına ve belge üzerinde yazılı özel şartlara uyup uymadığını kontrol eder.

Örnek olarak okul yatırımı teşvik belgesi özel şart bölümünde “T.C. Milli Eğitim Bakanlığından alınacak kurum açma izni ile açma ve çalışma ruhsatı tamamlama vizesi aşamasında tevsik edilecektir” şartı yazılı yazılıdır. Tamamlama vizesi sırasında, uzman, bu belgelerin olup olmadığını kontrol eder.

Yatırım mevzuata uygun gerçekleşmiş, teşvik kapsamında yer alan makine ve teçhizatları yerinde ve özel şatlarda yazılı hususlar yerine getirilmiş ise tamamlama vizesi onaylanır.  Eksiklik bulursa, yatırımcıdan eksikliğin tamamlanması talep edilir. Eksiklik giderilinceye kadar tamamlama vizesi bekletilir, onaylanmaz, eksiklik tamamlandığında tamamlama vizesi onaylanır.  

KONFEKSİYON YATIRIMLARINDA ÖZEL ŞARTLAR VE TAMAMLAMA VİZESİNİN ÖNEMİ

2012/3305 sayılı Teşvik Kararında ve Teşvik belgesi Özel Şartlar bölümünde, Tamamlama vizesi yapılmadan ve SGK iş yeri sicil numarası teşvik belgesine kaydettirilmemeden, Sigorta Pirimi desteğinin uygulanmayacağı yazılıdır.

Bir başka ifade ile, SGK desteğinin başlayabilmesi için tamamlama vizesi işlemlerinin yapılması, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından işlemin onaylanması ve SGK işyeri numarasının, desteklenecek kişi sayısının ve desteğin başlama ve bitim tarihlerinin SGK Genel Müdürlüğüne bildirilmesi gerekir. SGK Genel Müdürlüğüne bildirimin yapıldığı ayı takip eden  aybaşından itibaren SGK primi desteği başlar.

Desteklenecek kişi sayısını, Tamamlama Vizesi Ekspertizini yapan uzmanlar belirler. Uzmanlar, kişi sayısını belirlerken, yatırımın iş sürecini ve makine teçhizat sayısını dikkate alır. İmalat bölümü yanında, İdari bölümde çalışacak personelleri de desteklenecek kişilere ekler.

Konfeksiyon imalatı konusunda alınmış olan teşvik belgelerinin özel şartlar bölümünde, teşvik belgesi kapsamında alınacak ithal ve yerli ithal makine teçhizatların belgelendirilmesinde uyulacak esaslar belirlenmiştir.

Tamamlama vizesi sırasında, belgelerin özel şartlara uyup uymadığı kontrol edilir.  Uyulmuş ise tamamlama vizesini onaylanır. Uyulmamış ise yatırımcıdan, özel şartlarda yazılı şekilde belgeleri talep edilir. Özel şartlara uygun belge temin edilinceye kadar tamamlama vizesi neticelendirilmez, bekletilir. Teşvik Tamamlama vizesi onaylanmadığı sürece, SGK Pirimi desteği başlamaz. Konfeksiyon imalatı gibi emek yoğun sektörlerde, SGK Prim desteğinin gecikmesi, yatırımcının, önemli tutarda maddi zararına yol açar.

Netice olarak: Yatırımcıların, Yatırım sürecini yürüten ilgililerin Teşvik belgesindeki özel şatlar bölümünü dikkatli şekilde okuması ve süreci burada yazılı esaslar uygun yürütmesi, belgelerin orada yazılı şartlara uygun temin edilmesi gerekir. Aksi halde yatırımcı zaman ve maddi kayıplara uğrar. 

Bir örnekle bunu izah edersek; 6. Bölgedeki illerde, Yatırım Teşvik belgesi kapsamında konfeksiyon yatırımlarında, asgari ücrete tekabül eden, SGK işveren hissesi prim desteği OSB’de 12 yıl, OSB dışında 10 yıl, SGK işçi hissesi pirm desteği de 10 yıl uygulanır. 6. Bölgedeki ilde faaliyet gösteren ve 100 kişi çalıştıran bir Konfeksiyon işletmesi, 2024 asgari ücretine göre ayılık SGK prim ödemesi 590.074 TL’dir. Tamamlama vizesi yapılırsa 590.074 TL’yi Devlet ödeyecektir. Yaklaşın 3-4 milyon sermaye ile kurulan bir işletmede, aylık 590.074 TL önemli bir tutardır.  Bu nedenle özel şartlarında yazılı şekilde belgelerin temin edilerek en kısa zamanda tamamlama vizesinin yaptırılması konfeksiyon yatırımcısı açısından çok önem arz etmektedir (2024 yılı asgari ücreti  20.002,50 TL  (bürüt) , 17.002,17 (net), SGK işveren hissesi (%14)  2.800,35 TL, SGK işveren hissesi %15,5  3.100,39 TL’dir. Buna göre (2.800,35 TL işçi hissesi+3.100,39 TL işveren hissesi)x100 kişi=590.074 TL Aylık SGK işçi ve işveren hissesi prim tutarı)  

KONFEKSİYON TEŞVİK BELGESİ KAPSAMINDA FATURA VE YETKİ BELGESİ ALINMASI

Konfeksiyon imalatı konusunda alınmış teşvik belgesi özel şartlar bölümünde, makine ve teçhizat faturasının üzerinde bulunması gereken hususlara ve satıcılardan alınacak yetki belgelerine yer verilir.  Buna göre dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir. 

1-SATICININ FATURA KESEREKEN DİKKAT EDECEĞİ HUSUSULAR

1. Fatura kesilmeden, yatırımcıdan Makine Teçhizat KDV istisna yazısının sureti talep edilmelidir. 
2. Fatura kesilmeden, yatırımcı teşvik sisteminden, satıcıya barkot gönderilmiş olmalıdır.
3. Satıcı, gelen barkot ile Makine doğrulaması yapmalıdır.
4. Faturadaki Makine ismi ile Teşvik Belgesi onaylı Makine Teçhizat listesindeki makine ismi aynı olmalıdır.
5. Faturadaki makine sayısı, en fazla Teşvik Belgesi onaylı Makine Teçhizat listesindeki makine sayısı kadar olmalıdır.
6. Faturadaki makine fiyatı, Teşvik Belgesi onaylı Makine Teçhizat listesindeki makine fiyatından az veya çok olabilir.
7. Yerli Makine ve Teçhizatın yatırım kapsamında değerlendirilebilmesi için, makine ve teçhizatın üretim yılının, söz konusu makine ve teçhizatın üretim yılının, söz konusu makine ve teçhizatın yatırımcı tarafından satın alındığı yılın azami iki yıl önceki yıl olması gerekmektedir.
8. Faturaya, Makine seri numarası yazılmalıdır
9. Faturaya KDV istisnası ile ilgili aşağıdaki şerh faturanın not bölümüne yazılmalıdır. (Şerh yazılırken, Teşvik Belgesi tarih ve sayısı ile ürünün yer aldığı Teşvik Belgesi makine liste sıra numaraları şerhin içine eklenmelidir) "3065 sayılı kanun 13/D maddesine göre KDV istisnasına tabi olup …/…/…. Tarih ve ………… sayılı Yatırım Teşvik belgesi Yerli makine ve teçhizat listesinde …….. sıradaki malların satışı olduğundan KDV tahsil edilmemiştir. " 

2-SATICI FİRMANIN DÜZENLEYECEĞİ YAZI  

Teşvik belgesi özel şartına göre, Teşvik belgesi tamamlama vizesi sırasında, faturada yer alan makinelerle ilgili satının düzenlediği, aşağıdaki bilgileri içeren kaşe ve imzalı yazı talep edilmektedir. Bu nedenle satıcı, aşağıdaki bilgileri içeren yazıyı düzenleyip yatırımcıya vermesi gerekir. Satıcının yazıyı harılarken dikkat edeceği hususlar aşağıda özetlenmiştir.

1. Satıcı, hazırlayacağı yazıyı, firmasının başlıklı kağıdına hazırlanmalı, tarih atılmalı, kaşe ve imzalanmalıdır.
2. Yazıda, faturası kesilen makine ve teçhizatların, MARKASI, MODELİ, SERİ NUMARASI, ÜRETİM YILI bilgileri yer almalıdır.
3. Yazıda, “…………………………………………………..firmasına düzenlenen …/…/…... tarih ve …………. Nolu fatura kapsamı  makine teçhizat, YENİ olup İKİNCİ EL, KULLANILMIŞ veya YENİŞEŞTİRLMİŞ değildir” ibaresinin yer almalıdır.

3-SATICI TARAFINDAN VERİLECEK YETKİLİ OLDUĞUNA DAİR BELGE

Konfeksiyon imalatı Yatırım  Teşvik Belgesi özel şartında, “Türkiye’de distribütörler tarafından ithal edilerek millileştirilmiş makine ve teçhizatın, bu distribütörlerden veya distribütörler tarafından yetkilendirilmiş satıcılardan (Yetkili Bayi, Satış Ofisi vb) , Yurt içinde üretilen makine ve teçhizatın ise, üretici firmadan veya üretici firmanın yetkilendirdiği bayilerden temin edilecektir.” Hükmü yer almaktadır.

Bu nedenle satıcı, yetkili olduğuna dair aşağıda yazılı belgeyi Yatırımcıya verecektir.

a) Makine ve teçhizat ithal ise; Distribütörler veya distribütörler tarafından yetkilendirilmiş satıcı (Yetkili Bayi, Satış Ofisi vb) olduğuna dair belge

b) Makine ve teçhizat yerli ise; üretici firma veya üretici firmanın yetkilendirdiği bayi olduğuna dair belge

18.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.