Abuzer Akbıyık
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
abuzerakbiyik@hotmail.com

Teşvik Belgesi İle Yatırımlara Sağlanan Destekler Nelerdir?

Herhangi bir yatırım kararı aşamasında “Yapılacak yatırıma teşvik var mı? varsa Yatırım Teşvik Belgesi ile yatırıma sağlanan destekler nelerdir?” sorularının cevabı yatırımcı için çok önemlidir. Biz bu yazımızda, 35 yıllı aşan bilgi birikimi ve tecrübemiz ışığında, Teşvik nedir, kimler alabilir, nereden alınır, Teşvik belgesi ile sağlanan destekler nelerdir, yatırımlar için Teşvik belgesi niçin önemlidir, Teşvik Belgesi sürecinde, Yatırım Teşvik Müşavirleri ne gibi katkı sağlar? konularını özet olarak anlatmaya çalışacağız.  

Teşvik nedir ?

Teşvik, yatırımların, üretimin ve istihdamın artması, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması için Devletin, yatırımcılara, yatırımları özendirmek amacıyla verdiği desteklerdir. Desteklerden istifade etmek için, yatırıma başlamadan önce, mevzuatta belirlenen şekilde müracaat edilerek, “Yatırım Teşvik Belgesi” alınması gerekir.

Yatırım Teşvik Belgesi nedir?

Yatırım Teşvik Belgesi, 19.06.2012 Tarih ve 28328 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” çerçevesinde, yatırımcıların veya yetkilendirdiği kişilerin müracaatı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen, üzerinde yatırım ile bilgilerin ve sağlanan desteklerin yazılı olduğu bir belgedir. Kararda yazılı asgari yatırım tutarı şartını taşıyan ve teşvik edilen konular içinde olan yatırımlara Yatırım Teşvik Belgesi verilir.  Eskiden teşvik belgeleri kağıt olarak düzenlenmekte idi. Mevzuatta yapılan değişiklik çerçevesinde 2/7/2018 tarihinden itibaren Yatırım Teşvik Belgeleri, (E-TUYS) Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi üzerinden elektronik olarak düzenlenmektedir.

Yatırım Teşvik Belgesi hangi aşamada alınmalıdır?

Karar gereği, Teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları teşvik belgesi kapsamına alınmaz. Bu bakımdan Yatırım Teşvik Belgesi, yatırım harcamaları başlamadan önce alınmalıdır.

Yatırım Teşvik Belgesini kimler alabilir?

Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, birlikler, iş ortaklıkları, kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları yüzde elliyi geçen kurum ve kuruluşlar) ve kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri teşvik belgesi düzenlenmesi için müracaat edebilir.

Yatırım Teşvik Belgesi alabilmek için asgari yatırım tutarı ne kadar?

Yatırım Teşvik Belgesi alınabilmesi için, arsa, bina-inşaat, makine-teçhizat ve diğer yatırım harcamalarından meydana gelen, asgari yatırım tutarının, 1’inci ve 2’inci bölgede 1 milyon Türk Lirası, 3, 4, 5 ve 6’ncı Bölgede ise 500 bin Türk Lirası olması gerekmektedir. Ayrıca, desteklerden yararlanacak yatırımların kararnamede varsa, asgari kapasite, sabit yatırım tutarı ve diğer şartları sağlaması da gerekir.

Teşvik desteklerinin uygulanması açısından Türkiye iller kaç bölgeye ayrılmıştır?

2012 yılında yayınlanan Karar kapsamında yer alan desteklerin uygulanması açısından Türkiye’deki iller, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak 6 bölgeye ayrılmıştır. Destekler, 6’ncı Bölgeden, 1’inci Bölgeye doğru azalmaktadır. Zaman içerisinde Teşvik kararında değişiklikler yapılmış, bazı il ve ilçelerin destek oranları artırılarak, teşvik kapsamı genişletilmiştir. Bu değişikliklerden biri 20.01.2018 Tarih ve 30307 sayılı Resmî Gazete yayınlanan 2017/11133 Sayılı kararın 2. Maddesi ile Cazibe Merkezi Programı kapsamında yer alan 4’üncü ve 5’inci bölge illerindeki Organize Sanayi Bölgeleri ile Kilis ilinde yer alan organize sanayi bölgelerinde gerçekleştirilecek yatırımlar, 6’ncı bölge şartlarında, 6’ncı bölgede uygulanan desteklerden aynı oran, miktar, sürelerde yararlandırılmıştır. Bu konuda yapılan son değişiklik 21.08.2020 tarih ve 31220 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2846 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yapılmıştır. Bu karar ile 53 ilin bazı ilçelerinin, teşvikten daha çok yararlanması için düzenleme yapılmıştır.  Bu uygulamada, ilin, gelişmişlik düzeyinin altında olan ilçeler seçilmiştir. Destekten istifade edecek ilçelerin listesi değişiklik karanda Ek-7 nolu liste olarak yayınlanmıştır.

Teşvik Belgesi kapsamında sağlanabilecek destekler neleridir?

Teşvik Kararı çerçevesinde, “Gümrük Vergisi Muafiyeti”, “KDV istisnası”, “KDV İadesi”, “Vergi İndirimi”, “Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği”, “Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği”, “(Personel) Gelir Vergisi Stopaj Desteği”, “Yatırım Yeri Tahsisi”, “Faiz ve Kar Payı Desteği” söz konusu olabilmektedir. Teşvik kapsamında, herhangi bir yatırıma verilecek destek türü ve destek oranları, yatırımın yeri, yatırımın konusu ve yatırımın tutarına göre farklılık gösterir. Teşvik Belgesi kapsamında, nakit hibe desteği yoktur. Teşvik Belgesi ile Yatırım yeri tahsisi yapılarak, daha az vergi, daha az sigorta primi, daha az faiz ödettirilerek, Yatırımcı desteklenmektedir.

Daha çok yatırım yapılması ve istihdam sağlanması için, kararnamenin yayınlandığı 2012 yılından itibaren, teşviklerde yatırımcı lehine artışlar sağlanmıştır. Yeni yatırım konuları teşvik kapsamına alınmış, bazı teşvik oranlarda ve tutarlarda artış yapılmıştır. Bu konuda en son 21.8.2020 tarih ve 31220 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2846 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yapılan değişik yapılmıştır. Bu değişikliğe göre; Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmesine ilişkin müracaat aşamasında talep edilmesi halinde, vergi indiriminden yararlanılmamak kaydıyla halinde, sigorta primi destek oranlarının artışına imkan sağlanmıştır.

Yatırım Teşvik Belgeli yatırımlara, Teşvik kararı dışında sağlanan destekler de vardır. Belediye Gelirleri Kanun ile Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında inşa edilen binalara (ilave ve tadiller dahil) “Bina İnşaat Harcı İstisnası”, Emlak Vergisi Kanunu ile Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında inşa edilen binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süre ile “Emlak Vergisi’nden Geçici Muafiyet” ile iktisap olunan veya tahsis edilen arazilerin Yatırım Teşvik Belgesi süresince geçici olarak “Arazi Vergisi’nden Muafiyet”i söz konusudur.

Yatırımlar açısından, teşvik belgesin önemi nedir?

Teşvik kapsamında yatırımcıya sağlanan, vergi, sigorta, faiz destekleri hesapladığında, yıllar içinde önemli rakamlara ulaştığı görülecektir. Teşvik kapsamındaki Makine ve Teçhizatların ithalinde Gümrük Vergisi ödenmemesi, Yurtiçi ve yurtdışı makine teçhizat alımlarında KDV ödenmemesi, Kazanç üzerinden Gelir Vergisi ve Kurumlar vergisinin indirimli ödenmesi, bazı bölgelerdeki yatırımlara sağlanan 3 ve 7 puan arasındaki Kredi Faiz ve Kar Payı Desteği, yatırımcılara yatırım aşamasında önemli ölçüde destek sağlamaktadır. Tesis faaliyete geçtikten sonra da (bölgelerine göre farklı oranlarda ve yıllarda uygulanan) Sigorta Primi ve Gelir Vergisi Stopaj Desteği firmalar açısından hayati önem arz etmektedir. Örnek olarak 6. Bölge illerinde, yaklaşık 1 milyon TL harcanarak gerçekleştirilen ve 100 kişiyi istihdam edilen bir konfeksiyon tesisine, (asgari ücret üzerinden kişi başına yaklaşık 1.000 TL olmak üzere) 10 yıl boyunca, her ay 100 bin TL Sigorta Primi İşveren ve İşçi Hissesi Desteği ve Gelir Vergisi Stopaj Desteği sağlanmaktadır. Konfeksiyon firması, personeli ile ilgili aylık 100 bin TL sigorta ve stopajı ödemeyerek, önemli bir avantaj elde etmektedir. Bu bakımdan yatırımlar açısından Teşvik Belgesi önemlidir. Üretim ve hizmeti personele dayanan, emek yoğun sektörlerde Teşvik belgesi çok daha önemlidir.

Teşvikler açısından özel önem taşıyan konular nelerdir?

Teşvik Kararnamesi 17. Maddesinde öncelikli yatırım konuları sayılmıştır. Bu kapsamda yapılacak yatırımlar  5 inci bölgede uygulanan bölgesel desteklerden faydalanabilir. Ancak bu yatırımlar, 6 ncı bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge desteklerine tabidir.  Örnek olarak;  özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan, kreş ve gündüz bakımevleri, okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları , maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları, termal turizm konusunda bölgesel desteklerden yararlanabilecek nitelikteki turizm konaklama yatırımları gibi 17. Madde de yazılı olan yatırımlar,1,2,3 veya 4. Bölgedeki illerde de yapılsa 5. Bölge desteklerinden istifade etmektedir. Bu bakımdan yatırımcıların, yatırım kararı aşamasında, teşvik kararnamesi kapsamında, yatırıma sağlanacak destekler konusunu mutlaka araştırmaları, konuyu bilen kişilerden sormaları gerekir.        

İnternet üzerinden ETUYS (Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi) üzerinden sunulan bilgi ve belgelere göre müracaatı inceleyen Teşvik kurumu uzmanları, yatırımın durumuna göre; Yatırım Teşvik Belgesini, Genel Teşvik, Bölgesel Teşvik, Strateji Yatırımlara Teşvik veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında Yatırım Teşvik Belgesi  olarak düzenlenmektedir.

Teşvik Belgesi sürecinde, Yatırım Teşvik Müşavirleri ne gibi katkı sağlar? 

Yatırımlara Teşvikler, özellik arz eden, bilgi ve tecrübe isteyen bir konudur. Bu konu ile ilgilenen kişinin Teşvik ve Teşvikle ilişkili olan mevzuatı bilmesi ve değişiklikleri sürekli olarak takip etmesi gerekir.  Örneğin, Teşviklerle ilgili kararda, yayınlandığı 2012 yılından itibaren bugüne kadar 26 kez değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikleri takip etmek, ancak o işi meslek edinmiş kişiler tarafından yapılabilir. Milyonlarca liralık yatırım yapılırken, teşvikler konusunu bilmeyen veya üstünkörü veya eksik bilen kişilerce yürütülmesi, yatırımcı için önemli bir risktir. “Yatırım Teşvik Müşavirleri”, teşvik konusunu kendilerine meslek edinmiş kişilerdir, teşvikler hakkında bilgi verme, Yatırım Teşvik Belgesi alımı ve işin başından sonuna teşvik uygulamaları konusunda hizmet vermektedirler. Bu bakımdan Yatırım Teşvik Müşavirleri, Yatırımın, Teşvik mevzuatı çerçevesinde sağlanacak desteklerden en yüksek düzeyde istifade etmesi için çaba sarf ederek, yatırımcıya katkı sağlar.   

Sonuç olarak; Yatırım Teşvik Belgesi, çeşitli muafiyet, istisna ve desteklerle, yatırımlara önemli tutarda maddi katkı sağlamaktadır.  Bu bakımdan; Sanayi, Turizm, Tarım, Hayvancılık, Enerji, Bilişim, Sağlık ve Eğitim konusunda yatırım yapacak yatırımcıların, mutlaka Yatırım Teşvik Belgesi alarak, Devletin sağlayacağı desteklerden istifade etmelerini, desteklerden tam ve zamanında istifade edebilmeleri için de, konusunda bilgili ve deneyimli, Yatırım Teşvik Müşavirleri ile çalışmalarını tavsiye ederiz.

17.09.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.