Abbas Coşar
Yeminli Mali Müşavir
Bir Bağımsız Denetim
a.cosar@birdenetim.com

Ön İnceleme Müessesesi Olarak İzaha Davet

I. GİRİŞ :

Vergi Hukukuna yeni bir müessese olarak giren “İzaha Davet” uygulaması 1 Eylül 2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.(Her ne kadar kanun 9 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiş olsa da tebliğ uygulamaları 1 Eylül 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.)

Amerikan Gelir İdresinden devşirme yeni ihdas edilen bu müessese; İdarenin verginin ziyaa uğratılmış olabileceğini harici karinelerle tespit ettiği hallerde vergi incelemesi veya takdir işlemlerine başlamadan önce mükelleflerin konuya ilişkin görüşlerini alabilmesi için oluşturulmuş bir ön inceleme uygulamasıdır.

Vergiye gönüllü uyumun artırılması amacıyla yasallaşan izaha davet, vergi uyuşmazlıklarının hacminde ciddi azalmalara yol açacağından behisle özellikle idarenin bilgisi dahilinde olması hasebiyle pişmanlık yolunun kapandığı bir çok durum için muhtemel vergi sistemimizde ki, büyük bir boşluğu doldurmuş olacaktır.

Bu bağlamda bugünkü çalışmamızda yeni müessese izaha davetin kanun ve tebliğ eşliğinde vergi hukukunda ki yerini değerlendirmiş olacağız.

 

 

II. YASAL DÜZENLEMELER:

1.Vergi Usul Kanunu

İzaha Davet Müessesesi, 6728 sayılı Kanunun 22. Maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun yeniden canlandırılan mülga 370. Maddesinde düzenlenmiştir.[1] Bu madde hükmü aşağıdaki gibidir.

 “Vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden önce verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitler hakkında tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olması kaydıyla mükellefler izaha davet edilebilir. Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, davet konusu tespitle sınırlı olarak, bu Kanunun 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanamaz.

İzaha davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süre içerisinde izahta bulunulması durumunda;

1. Mükelleflerce yapılan izah sonucu vergi ziyaına sebebiyet verilmediğinin idarece anlaşılması hâlinde mükellefler söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine tabi tutulmaz veya takdir komisyonuna sevk edilmez.

2. Mükelleflerce izahta bulunulan tarihten itibaren 15 gün içerisinde; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir. Bu durum vergi incelemesi yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline engel teşkil etmez.

Birinci fıkra kapsamında yapılmış ön tespitlerin, verginin bu Kanunun 359 uncu maddesinde yer alan fiillerle ziyaa uğratılmış olabileceğine ilişkin olması hâlinde bu madde hükümleri uygulanmaz. Şu kadar ki, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50 bin Türk lirasını geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5'ini aşmaması kaydıyla mükellefler izaha davet edilebilir. Bu fıkrada yer alan tutar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır.

Maliye Bakanlığı ön tespitin niteliğini, izaha davetin şeklini ve kapsamını, daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek mercii, davet yapılacakları, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”

2. Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği:

Maliye Bakanlığı 482 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[2] ile; izaha davetin kapsamı ve şekli, ön tespitin niteliği, izaha daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek merciler, davet yapılacaklar, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemiştir.

 

III. İZAHA DAVET MÜESSESESİNDE ÖZELLİK ARZEDEN HUSUSLAR

İdare Hangi Hususlar İçin Mükellefi İzaha Davet Edebilir?

İzaha Davetin Kapsamı

İzaha davetin kapsamını belirleme yetkisi Maliye Bakanlığı’na verilmiştir. Herhangi bir konunun izaha davet kapsamında olup olmadığı çok önemlidir. Bakanlık ise bu yetksisini kullanarak 482 Sıra No.lu Genel Tebliğ ile aşağıda açıklanan 16 farklı hususun varlığı emaresini bir ön inceleme yani izaha davet sebebi saymıştır.

1. Ba-Bs bildirim formlarından hareketle yapılan çapraz kontroller neticesinde, vergiyi ziyaa uğratmış olabileceğine dair haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

2. Kredi kartı satış bilgileri ile Katma Değer Vergisi (KDV) beyannamelerinin karşılaştırılması sonucunda,  satış tutarlarının düşük beyan edilmesi suretiyle verginin ziyaa uğratılmış olabileceğine dair haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

3. Serbest meslek kazancı, ücret, gayrimenkul sermaye iradı gibi tevkifata tabi gelir elde edenler tarafından verilen yıllık gelir vergisi beyannameleri ile bu gelirler üzerinden tevkifat yapanların verdikleri muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin karşılaştırılması sonucu verginin ziyaa uğratılmış olabileceğine dair haklarında ön tespit bulunanlar izaha davet edilir.

4. Çeşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgiler ile asgari ücret tarifelerinin karşılaştırılması sonucunda, serbest meslek kazancını ve hesaplanması gereken KDV'yi ilgili dönem beyannamelerinde beyan etmediği veya eksik beyan ettiği yönünde haklarında ön tespit bulunan avukatlar ve 3568 sayılı Kanun kapsamındaki meslek mensupları izaha davet edilir.

5. Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde yapılan indirimlerin  kanuni oranları aştığına dair haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

6. Kâr dağıtım tablosunda yer alan bilgiler ile diğer verilerin karşılaştırılması sonucunda, dağıtmış oldukları kârlar üzerinden vergi kesintisi yapmadıkları yönünde haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

7. Geçmiş yıl zararlarının mahsup edilebilme şartlarını ihlal etmek suretiyle geçmiş yıl zararlarını gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yaptığı yönünde haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

8. İştirak kazançlarını ilgili hesapta göstermeyip bu kazançları beyanname üzerinde istisna olarak gösterdiğine dair haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

9. KVK'nın 5/1-e maddesinde yer alan, taşınmaz ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları satış kazancı istisnasından faydalanma şartlarının ihlal edildiği yönünde haklarında ön tespit bulunanlar izaha davet edilir.

10. Örtülü sermaye yönünden ortaklara olan borçların toplamının, öz sermayenin üç katından fazla olduğu yönünde haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

11. Dönem sonu bilançosunda "Ortaklardan Alacaklar" hesabında bakiye bulunmakla birlikte aynı döneme ilişkin gelir tablosunda faiz geliri beyan etmediği yönünde haklarında ön tespit bulunan mükellefler izaha davet edilir.

12. Ortaklık hak ve hisselerini elden çıkardıkları halde bu gelirleri beyan etmedikleri yönünde haklarında ön tespit bulunan limited şirket ortakları izaha davet edilir.

13. Gayrimenkul alım/satım işlemlerine ilişkin olarak, tapu daireleri, banka ve benzeri finans kurumları ile diğer kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgilerin karşılaştırılması sonucunda, alım/satım bedelinin eksik beyan edilmiş olabileceğine dair haklarında ön tespit bulunanlar izaha davet edilir.

14. Gayrimenkulleri iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkardıkları ve istisna haddinin üstünde kazanç elde ettikleri halde beyanname vermediklerine dair haklarında ön tespit bulunanlar izaha davet edilir.

15. Kira geliri elde ettiği anlaşılanlardan gayrimenkul sermaye iratlarını beyan etmediklerine veya eksik/hatalı beyan ettiklerine dair haklarında ön tespit bulunanlar izaha davet edilir.

 16. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma (VUK'un 359 uncu maddesinde yer alan kaçakçılık suçlarıyla verginin ziyaa uğratılmış olabileceği haller hariç) fiilinin işlenmiş olabileceğine dair vergi inceleme yetkisini haiz kişilerce düzenlenen raporlara istinaden yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50.000 TL'yi geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5'ini aşmaması kaydıyla mükellefler izaha davet edilir.

Ancak bakanlık Yukarıda sıraladığı izaha davet konularının ilerleyen zaman içerisinde Maliye Bakanlığı'nca ihtiyaçlara ve harici bilgi toplama imkânlarının gelişmesine bağlı olarak genişletilmesinin mümkün olduğunu vurgulayarak bu hususta ihtiyaç ve içtihat kapısını daima açık bırakacağını ifşa etmiştir.

 

İzaha Davet Koşulları Nelerdir?

 

Verginin Ziyaa Uğratıldığına Dair Emareler Bulunmalıdır.

 

Kesin delilden ziyade emareler bulunmalıdır. Misal mükellef 4. Ay KDV Beyannamesini vermemiş olsun. Veya matrahsız beyanname verilmiş olması gibi kesin kanıt mahiyetinde olmayan bazı işaretlerin şüphelerin olması gerekmektedir.

 

Bu Emareler Yetkili Mercilerce Ön Bir Tespitle Sabit Olmalıdır.

 

Muhtemeldir ki bu tespitler belge bilgi, beyannaem ve veri ambarlarında yer alan verilerin çapraz ve karşılaştırmalı sorgulamaları neticesinde çıkan sonuçlara göre yapılacaktır. Yani ön tespitler veri ve bilgiye dayanmak zorundadır.

 

Ön Tespit Vergi İncelemesine Başlanılmadan veya Takdir Komisyonuna Sevk veya İhbardan Önceki Bir Tarihi Taşımalıdır.

 

Vergi incelemesi başlamış olmayacak, Takdir Komisyonuna sevk edilmemiş olacak veya ihbarda bulunulmamış olması gerekmektedir. Ancak burada ki ihbarın mahiyeti veya hangi resmi kuruma yapılmış olması gibi hususlar açık değildir. SGK’ya veya adli mercilere yapılan ihbar Bakanlığ a yapılmış bir ihbar olarak mı değerlendirilecektir. Oysa ki Vergi Usul Kanununun 371. Maddesinde Pişmanlık müessesinin düzenlenmesinde ihbarın “resmi Kurumlara” yapılmış olması gerektiği kanun metninde yer alamaktadır. Muhtemeldir ki bakanlığın yorumu bu hususta remi makamlara yapılan ihbarı bu koşulların ihlali olarak değerlendirecektir. Bu ise yargı ile bakanlığı meşgul edecek hususlardan biri olacağa benzer.

Yani bu hususları belirleme yetkisinin bile bakanlıkta olduğu çok su götürür. Üstelik kaldı ki, bakanlık yazılı ihbar, sözlü ihbar vs hususlarında bir de kalkıp düzenleme yapabilsin.

 

 

Ön Tespitler VUK 359. Maddesindeki Fiillerle İlgili Olmamalıdır.

 

 

Bu fiiller zaten Uzlaşma müessesinden yararlanıp yararlanamama hususlarında da mevcut haliyle araranaa hususlardır. Bu fiillerden kaynaklı yapılan vergi incelemeleri sonucunda çıkan vergi ve cezalr tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşmadan yararlanamamaktadır.

 

Kaçakçılık Fillerinden Sahte Belge Kullananlara Bir İstisna Hükmü Getirilmiştir. Ancak Düzenleyenler İçin Bu İstisna Mevcut Değildir.

 

Ancak düzenlemede bir istisna mevcuttur. Fakat istisna 359. Maddenin kaçakçılık suçlarının maddi unsurunu oluşturan eylemlerden sadece sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanma eylemi için geçerlidir.

 

Ön Tespitte Sahte Belge Kullananlarla İlgili İstisnai Hükümler Nelerdir?

 

Ön tespitte, kullanıldığı tespit olunan sahte veya yanıltıcı belge tutarı, her belge itibarıyla 50.000 Türk Lirasını geçmiyorsa ve mükellefin ilgili yıl toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmıyorsa, mükellefin izaha davet edilmesi mümkündür. Ancak düzenleme fiili için bu durum mümkün değildir.

Misal tutarları 35.000, 40.000 Türk Lirası olan iki adet sahte belge kullanan vergi mükellefi, bunların toplamı 50.000 Türk Lirasını geçiyor olmasına karşın, belge temelinde hiçbir belgede yazılı tutar bu miktarı geçmediğinden, izaha davet edilebilir. Aynı şekilde; kullandığı sahte veya yanıltıcı belgelerde yazılı toplam tutar, ilgili yıl toplam mal ve hizmet alımlarının tamı tamına %5’ine tekabül eden mükellef de, ilk koşulun var olması halinde, müesseseden yararlanabilir.

Bu düzenlemenin muhtemeldir ki her bir belge bazında 50.000 TL  ve yıllık mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması kriterleri zaman içerisinde gerek idare ve denetim kurumlarınca gerekse vergi yargı mercilerinde sahte belge kullanımında iki çok önemli karine  ve sınır olacağa benziyor.

Yasa ve tebliğ izaha daveti ön tespitlere bağlamıştır. Tebliğde yapılan açıklama ve verilen örneklerde SMİYB alanında ön tespit olarak sadece vergi inceleme elemanları tarafından düzenlenen vergi tekniği raporu (VTR) kabul edilmiştir. Böylelikle yasa düzeyinde bir düzenlemesi olmayan VTR’ler, tebliğ düzeyinde bir tanıma kavuşmuştur. Ön tespitin, pişmanlıktan faydalanmayı engelleme gibi bir önemi vardır. Tebliğ, bu kriterlerden yıllık %5’lik sınırla ilgili, herhangi bir esneklik getirmemiştir. Ancak, 50 bin TL koşuluna gelince, yıllık sınırın aşılmaması kaydıyla bir firmadan aldığı belgelerden biri 50 bin TL’nin üstünde, bir başka firmadan alımlarındaki her bir belge tutarı bu tutarı aşmıyorsa, aşmayan alımları yönünden izah olanağı sağlamıştır.

 

Vergi Sorumluları İzaha Davet Edilebilir mi?

 

Vergi Usul Kanunu 8. Maddesi bu hususta gayet açıktır. Mükellef tabiri vergi sorumlusuna da şamildir demiştir. Bu gerekçeyle vergi sorumlusu da izaha davet hükümleri kapsamındadırlar.

 

Vergi Aslı Olmayan Hallerde de Sadece Usulsüzlük Yönlü İzaha Davet Olabilir mi?

 

İlgili kanun maddeinde “verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitler” ibaresi geçtiği için vergi ziyaının olmadığı sadece usulsüzlük cezaları için izaha davet yapılamayacağı sonuç ve yorumu çıkmaktadır.

 

İzaha Davet Müessesesinin Pişmanlık Hükümleriyle ve Diğer Mükellef Haklarıyla Bağlantısı Nelerdir?

 

Vergi Usul Kanununun 370. Maddesinde izahe davet yazısı tebliğ edilen mükelleflerin pişmanlık hükümlerinden yararlanamayacağı belirtilmiştir.

 

Süresinde Beyannamesini vermeyen bir mükellefin izaha davet sonucu beyannaemsini vermesi mümkündür demiştik. Ve Beyannamenin süresinde verilmemesi, eksik veya hatalı verilmesi VUK 30.Maddesi ikinci fıkrası hükmüne göre re’sen takdir sebepleridir. Bu nedenle izaha davet sonucu yapılacak tarhiyatın 30. Maddesi dördüncü fıkrasına göre re’sen yapılması gerekmektedir.

 

Burdan çıkarılacak sonuç ise izaha davet sonucu yapılan tarhiyatlar için her ne kadar yargı yolu kapalı olsa bile vergi hatalarına ilişkin hükümlere binaen idari başvuru düzeltme ve şikayet başvurularının bulunması ve kullanılması sonucu yargıya taşınabileceği hususları tartışmaya açık yorumlar olarak yerini almıştır.

Üstelik kesilecek vergi ziyaı cezasının idari davaya konu teşkil etmesi sonucunda ve re’sen tarhiyat yapıldığından cihetle Vergi Usul Kanunu 376. Madde ceza indiriminden de yararlanılması mümkün görünmektedir.

Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilirler.

Komisyonlar Hangileri ve Görevleri Nelerdir?

İki ayrı komisyon oluşturulacaktır. Biri Gelir İdaresi Başkanlığında, diğeri Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde olmak üzere iki ayrı İzah Değerlendirme Komisyonu.

Gelir İdaresi Bünyesinde Kurulan İzah Değerlendirme Komisyonu

Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde kurulan izah değerlendirme komisyonları ilgisine göre vergi dairesi başkanlıkları ile defterdarlıklara bağlı olarak görev yapacaklardır.

Vergi dairesi başkanlıklarında oluşturulacak komisyon, vergi dairesi başkanı veya grup müdürünün başkanlığında, vergi dairesi müdürlerinden veya müdürlerden, defterdarlıklarda oluşturulacak komisyon, defterdar veya defterdar yardımcısının başkanlığında, gelir müdürü ile vergi dairesi müdüründen olmak üzere toplam üç kişiden oluşur.

Vergi dairesi başkanlıkları bünyesinde birden fazla komisyon kurulması mümkündür.

Vergi Denetim Başkanlığı Bünyesinde Kurulan İzah Değerlendirme Komisyonu

Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında ve Başkanlıkça uygun görülen Grup Başkanlıklarında oluşturulacak İzah Değerlendirme Komisyonu, Başkanlık tarafından biri komisyon başkanı olarak belirlenecek üç vergi müfettişinden oluşur. Ayrıca, söz konusu komisyonlar için yeteri kadar yedek üye seçilir.

Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı veya Grup Başkanlıkları bünyesinde birden fazla komisyon kurulması mümkündür.

İzah Değerlendirme Komisyonun Görev ve Yetkileri Nelerdir?

İzah Değerlendirme Komisyonu;

a) Kendisine intikal ettirilen bilgi, bulgu veya verilerden hareketle verginin ziyaa uğramış olabileceğine ilişkin, maddede belirtilen ön tespiti yapar.

b) İzaha davet yazısını, tebliğ edilmek üzere, haklarında ön tespit yapılanlara gönderir.

c) Kendisine yapılacak izahları değerlendirip sonuçlandırır. 

İzaha Davet Yazısı İçeri Nelerdir?

Komisyon tarafından haklarında ön tespit yapılanlara, gerekli açıklamaların yer aldığı ve bu Tebliğ ekinde yer alan "İzaha Davet Yazısı"  ilgili tebliğin ekinde (EK:1) olarak yer almaktadır. Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tebliğ olunur.

İzaha Davet yazısı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde gerekli izahatın yazılı olarak yapılması gerekmektedir.

İzaha Davetin Sonuçları Nelerdir?

İzahın Değerlendirilmesi…

İzaha davet yazısını tebliğ alan mükellef edilenlerin 15 gün içinde ilgili “İzah Değerlendirme Komisyonu”na izahta bulunması gerekmektedir. Aksi halde kanunun hükümlerinden yararlaması mümkün değildir.

Süresinde yapılan izah, komisyonca en geç 10 gün içinde değerlendirilerek sonuca bağlanır.

Ön Tespitlere Göre Bir Vergi Ziyaının Olduğu Yönünde İzahda Bulunma Halinde Yapılacak İşlemler Nelerdir?

Eğer mükellef ön tespitleri doğrular şekilde izahta bulunursa izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

Ön Tespitlere Göre Bir Vergi Ziyaının Olmadığı Yönünde İzahda Bulunma Halinde Yapılacak İşlemler Nelerdir?

Eğer Yapılan İzahı Komisyonca Yeterli Görülürse.

Komisyon izahı gördüğü için mükellef hakkında herhangi bir ek tarhiyat ve/veya ceza istenmeyecek ve incelemeye sevk veya Takdir Komisyonuna sevk işlemi gerçekleşmeyecektir.

Eğer Yapılan İzah Komisyonca Yeterli Görülmezse.

Eğer mükellef ön tespitleri doğrular şekilde izahta bulunursa izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

Bütün bunlara rağmen yapılan izahın yeterli bulunmaması ve mükellef tarafından izaha davet hükümlerinde öngörülen işlemlerin gerçekleştirilmemesi durumunda incelemeye veya takdire sevk işlemi yapılacaktır.

İzaha Davete İlişkin Örnekler

Örnek1. Şişli Vergi Dairesinin mükellefi ABBA İnşaat Yatırım A.Ş hakkında 10 Eylül 2017 tarihinde Vergi Müfettişleri tarafından 2016 yılı hesap dönemi için sahte fatura düzenlemekten vergi tekniği raporu düzenlenmiştir. Raporun sonuç bölümünde ise Sağlam Yapı Malzemeleri Ltd. Şti.’nin ABBA İnşaat Yatırım A.Ş.’ne ait 20 faturayı kullanmış olduğuna dair emareler mevcuttur. Bu faturalatın 10 adeti her biri 50.000 TL’nin altında ve 10 adetinin ise her biri 50.000 TL’nin üstünde tutarlar olduğu tespit edilmiştir.

Bu durumda ABBA İnşaat Yatırım A.Ş zaten düzenleyici olduğu için normal prosedür işleyerek vergi incelemesine devam edilecek veya zaten vergi tekniği yazılarak işlemleri tamamlanmıştır. Ancak Sağlam Yapı Malzemeleri Ltd. Şti. ise kullanıcı olduğundan behisle incelemeye davet edilecek firmalar kategorisinde olmasına rağmen eğer bir faturası bile 50.000 TL tutarın üzerindeyse o hakkını kaybedecektir. Bu durumda 20 faturanın hiç biri için izaha davet edilmeyecektir.

Örnek2. Kızılbey Vergi Dairesinin mükellefi ABBA Otomotiv ve Yedek Parçaları Ltd. Şti.’nin 2017 hesap dönemi için muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemekten 15 Eylül 2017 tarihinde vergi tekniği raporu düzenlenmiştir.Düzenlenen bu raporun sonuç bölümünde Çelik Makine Tic. Ve San. A.Ş.’nin 15 adet faturayı kullanmış olduğuna dair emareler mevcuttur. 60 adet faturanın toplam tutarı KDV hariç 2.000.000 TL tutarındadır. Her ne kadar Çelik Makine A.Ş.’nin 60 adet faturadan her birinin tutarı 50.000 TL’nin altında olduğu için izaha davet edilebilecek koşulu sağlamış görünse de muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olabilecek belge tutarı 2017 yılı için 2.000.000 TL ve 2017 yılı mal ve hizmet alışları toplamı (30.000.000 TL x %5 = 1.500.000 TL) %5’i aştığı için Çelik Makine A.Ş. izaha davet edilmeyecek normal incelemeye sevk edilecektir.

Örnek3. Kordon Vergi Dairesinin Beyaz İplik Kumaşçılık A.Ş 15 Ağustos 2017 tarihinde naylon fatura kullanmak ve düzenlemekten vergi tekniği raporu vergi müfettişlerince yazılmıştır. İşbu raporda ABBA Tekstil Tic.ve San A.Ş’nin Kdv hariç 75.000 TL tutarında 1 adet faturayıkullanmış olabileceği emaresi mevcuttur. Üstelik Bornova Vergi Dairesinin mükellefi Makas Konfeksiyon Ürünleri Ltd. Şti. hakkında 21 Eylül 2017 tarihinde vergi müfettişi tarafından düzenlenen bir başka vergi tekniği raporunda ise ABBA Tekstil Tic.ve San A.Ş’nin Kdv hariç 35.000 TL ve 49.000 TL tutarında 2 adet faturayı kullanmış olabileceği emaresi mevcuttur.

Bu durumda naylon fatura kullanmaktan ABBA Tekstil Tic.ve San A.Ş hakkında 15 Ağustos 2017 tarihindeki tespit için izaha davet edilmesi mümkün değil. Çünkü kanun ve tebliğin uygulaması 1 Eylül 2017 tarihinden itibaeren yürürlüğü başladığı için. Ancak yürürlük tarihinden sonraki 21 Eylül 2017 tarihindeki ön tespit içinse her bir fatura 50.000 TL tutarın altında olduğu için zaten örneğimizde 2017 yılı alımları içinde naylon fatura tutarı KDV Hariç  %5’in altında olduğu veri kabul edildiğinden behisle firmanın izaha davet edilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Örnek4. Nilüfer Vergi Dairesinin mükellefi Kadife Şekerleme Ürünleri A.Ş hakkında 30 Ağustos 2017 tarihinde vergi müfettişince tanzim edilen vergi tekniği raporunda ABBA Un Mamülleri ve Tatlıcılık Ticaret işletmesinin 2013 yılına ait vergiler hariç 80.000 TL, 40.000 TL ve 25.000 TL olmak üzere 4 adet fatura, 2014 yılına ilişkin ise vergiler hariç  48.500 TL ve 49.900 TL olmak üzere iki naylon faturayı kullanmış olacağına dair emareler mevcuttur.

ABBA Un Mamülleri ve Tatlıcılık Ticaret’in 2013 yılı toplam mal ve hizmet alış tutarı 2.500.000 TL, 2014 tılına ilişkin toplam mal ve hizmet tutarı 1.800.000 TL’dir. Bu durumda 2013 yılında 80.000 TL fatura 50.000 TL tutarını aştığı in ve 2013 yılı için izaha davet edilmeyecektir.

Ancak 2014 yılına ilişkin sahte belgelerden her biri 50.000 TL tutarını aşammasından dolayı ve 2014 yılına ilişkin belge toplamının 2014 yılı mal ve hizmet alımı toplamının %5’nin altında kaldığı için işletme  2014 yılı ilişkişkin olarak  izaha davet edilecektir.

İzaha Davette Özellik Arzeden Hususlar Nelerdir?

- İzaha davet şartlarından herhangi birini taşımadığı anlaşılan mükelleflerin vergi beyannamelerini vermelerine engel bir durum bulunmamakta olup, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden beyannamelerini vermiş olanlara, ziyaa uğratılan vergi üzerinden Vergi Usul Kanununun 344 üncü maddesi gereği %50 oranında vergi ziyaı cezası kesilir.

-  İzaha davet kapsamında verilen beyanname üzerine tahakkuk eden vergiler ile izah zammının mükelleflerce maddede öngörülen 15 günlük süre içerisinde ödenmemesi durumunda %20 oranında kesilmiş olan indirimli ceza, %50 oranı esas alınarak ikmal edilir ve izah zammının gecikme faizine dönüştürülmesi işlemi yapılır.

-  Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilirler.

- Yazılı izah, izaha davet yazısını gönderen merciiye; elden verilmişse bu tarihte, postayla taahhütlü veya acele posta servisi ile gönderilmişse zarfın üzerindeki damga tarihinde, postayla adi olarak veya özel dağıtım şirketleri aracılığıyla gönderilmişse izaha davet yazısını gönderen merciin kayıtlarına girdiği tarihte verilmiş sayılır. Sözlü izah, izahı yapan ile komisyon tarafından imzalanacak bir tutanakla tespit olunur, bu durumda izah tarihi olarak tutanağın düzenlendiği tarih esas alınır.

-  Bu Tebliğ ekinde yer alan, "İzaha Davet Yazısı" ile "Toplam Mal/Hizmet Alışları ile Kullanılan Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belgeler Listesi" muhteviyatında değişiklik yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

- KDV mükellefi olanlar açısından ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde, öncelikle tespit tarihine kadar verilen KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV'ye ilişkin her bir KDV oranı ayrı ayrı esas alınmak suretiyle söz konusu toplam mal ve hizmet alışlarına ulaşılacaktır.

- KDV mükellefiyeti bulunmayan basit usule tabi mükelleflerin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde işletme hesabı özetinde yer alan "Dönem İçinde Satın Alınan Emtia" ve "Giderler" satırlarının toplam tutarı dikkate alınacaktır.

- Toplam mal ve hizmet alışları ya da sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgelerin tutarının net bir şekilde tespit edilemediği durumlarda, bu Tebliğin 5 inci maddesinde belirtilen İzah Değerlendirme Komisyonunca mükelleften ilgili dönemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile kullanılmış olabilecek sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeleri yazılı olarak bildirmesi istenir. Mükellefler tarafından yapılan bu bildirim, ilgili dönemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının tespitinde esas alınarak ön tespite konu tutar komisyonca belirlenir. İdarece yapılan araştırma ve incelemeler neticesinde, yapılan bildirimin hatalı veya eksik olduğunun tespit edilmesi durumunda, yeni tespitin gerektirdiği şekilde işlem tesis edilir.

 

IV SONUÇ:

 

Nihayetinde yeni ihdas edilen bir müessesenin eksikleri gedikleri çok olacak ve zaman içinde bunların telafisi yoluna gidilmesi gerektiği aşikardır.

 

Ancak her koşulda mükellef odaklı bir vergi düzeninin inşa edilmesi, mükellef haklarına saygıdan geçmektedir. Hakkında olumsuz bir işlem gerçekleştirmeden önce mükellefe bir fırsat verilmiş olması kendisini anlatması savunması ve izah etmesi için işbirliği ve gönüllü uyumu çoğaltan süreçlerdir.

Çocukluğumuzdan itibaren Avrupa özelinde Almanya için hısım akrabalarımızdan bile bu hikayeleri dinleyerek büyüdük. Bir sorun bir tespit bir şüphe oluştuğunda vergi idaresinin önce mükelleften bir izah açıklama istediğine dair hikayelerdi.  Hem idare hemde mükellefler açısından ne kadar şık bir tutum.

 

Son söz, asıl önemlisi de kayıtdışılığın önlenmesi davasında muhtemeldir ki, bir zayıf halkanın daha zaman içerisinde ortadan kaldırıldığına birlikte tanıklık etmiş olacağız. Safları sıklaştırmaya devam edelim…

 

 

---

[1] 6728 sayılı Kanunun 22. Maddesi. Kanun 9 Ağustos 2016 tarih ve 29796 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] 25 Temmuz 2017 tarih ve 30134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

25.09.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.