Abbas Coşar
Yeminli Mali Müşavir
Bir Bağımsız Denetim
a.cosar@birdenetim.com

Katma Değer Vergisi Uygulamasında Özel Esaslar ve Kod Sorunsalı -2

I. GİRİŞ :

Türk Vergi sisteminde özel esaslar uygulaması son KDV Uygulama Genel Tebliği ile gelmiş değildir. Yıllardır uygulaması devam eden 84 Numaralı KDV Uygulama Genel Tebliği var. Ayrıca KOD uygulamasına ilişkin usul ve esaslara ilişkin detaylı açıklamaların yer aldığı 2010/ 2 sayılı uygulama iç genelgesi özellikle vergi dairesinin bu konuya ilişkin tasarruflarına yön vermeye devam etmektedir.

Bir önceki makalemizde; Kod uygulamasına ilişkin SMİYB düzenleyen ve kullanan mükelleflerin hallerine ilişkin genel açıklamalara yer vermiştik. Bugün ise KDV İade Talepleri Olan Mükelleflerin Özel Esaslara girme, olumsuz rapor, olumsuz tespit hallerini ayrıntılı örneklerle açıklamaya çalışacağız.

II. İADE ALAN MÜKELLEFLERİN ÖZEL ESAS UYGULAMALARI:

Olumsuz Rapor Bulunan Mükelleflerin İade Talepleri

Olumsuz Raporlu Mükelleflerin Sahte ve/veya Yanıltıcı Belge Düzenleme Hallerinde

Olumsuz Rapor Nedir?

Mükellefler hakkında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri ve/veya kullandıkları konusunda belirlemelerin yer aldığı vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen tüm raporlar (vergi inceleme raporu, vergi tekniği raporu, basit rapor gibi) "olumsuz rapor" sayılır.

İadeleri Hangi Koşullarda Yapılır?

Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği konusunda olumsuz rapor bulunanların raporun vergi dairesine intikal ettiği tarih itibarıyla henüz sonuçlandırılmamış iade talepleri dahil, bu tarihten sonraki iade talepleri, Sahte belge düzenleyenler için beş kat, Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenler için ise dört kat teminat karşılığında yerine getirilir.

Örnek1: ABBA Dış Ticaret Medya ve İletişim Ltd. Şti. 2013 yılı hesapları incelenmiş ve grup şirketleri arasındaki masraf aktarımından kaynaklı muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği rapor ile tespit edilmiştir. Firmanın ise 2014 yılına ilişkin İndirimli orandan kaynaklı 800.000 TL tutarında katma değer vergisi iade talebi mevcuttur. Her ne kadar düzenleme fiili ve iade dönemi farklı yıllar bile olmuş olsa vergi dairesi firmadan 3.200.000 TL tutarında teminat istemiştir. Eğer teminat gösteremeyecekse iade talebinin vergi inceleme sonucuna göre gerçekleşebileceğini bildirmiştir. Teminat göstermesi durumunda bile önceki ve sonraki tüm teminatlar da ancak vergi inceleme sonucuna göre çözülebilecektir.(Not:Şirket 24 Ocak 2015 tarihinde özel esaslara alınmıştır.)

Genel Esaslara Nasıl Dönerler?

Yukarıda ki, örneğimizde ABBA Dış Ticaret Medya ve İletişim Ltd. Şti.’nin genel esaslara dönmesi hangi koşullarda mümkün olacaktır.

1-Yargı Kararı

Vergi Müfettişinin yazdığı rapor mahkemeye götürülmüş ve nihai yargı kararı sonucuna göre tarhiyatlar terkin edilmiş olursa, yani mükellef haklı görülmüştür.

2-Ödeme ve /veya Teminat Gösterme

Şirket rapora dayanılarak istenen tarhiyatlara kesilecek ceza ve faizler dahil öderse ya da tamamına teminat gösterirse ve 2014 yılı indirimli oran KDV İade raporu olumlu rapor olarak vergi dairesi kayıtlarına intikal ederse.

Sahte Belge Düzenleme Fiilinde 5 Yıl ve Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Düzenleme Fiilinde 4 Yıl Geçmesi Gerekir.

Şirket Yapılan tarhiyat için dava açmış ancak dava sürecinin ne zaman sonuçlanacağı belirsiz olduğu varsayarsak Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Düzenleme fiili olduğu için Özel esaslar kapsamına alınılan dönemi takip eden vergilendirme döneminden itibaren 4 yıl geçmesiyle (sahte belge düzenleme fiilinde beş yıl olacaktı) vergi dairesi’nin artık re’sen firmayı özel esaslardan çıkarması gerekmektedir. Yani firma (mahkeme sonuçlanmamış olduğu ve diğer veriler sabit kabul edilirse) 31.12.2019 tarihinden sonra özel esaslardan otomatik olarak çıkmış olacaktır.

Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Raporu Bulunanlar

İadeleri Hangi Koşulda Yapılır

Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanımına ilişkin olumsuz rapor bulunan mükelleflerin, raporun vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iade talepleri dâhil, bu tarihten sonraki iade talepleri; Sahte belge kullanımında dört kat, Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanımında ise üç kat, teminat karşılığında yerine getirilir.

Örnek2: ABBA Orman Ürünleri A.Ş. 2014 yılı hesapları  incelenmiş Vergi Dairesi Müdürü tarafından rapor tanzim edilmiştir. 2014 yılında alım yaptığı firmalardan Beyaz Eller Lojistik Ltd. Şti.’nin sahte belge düzenlemekten Kod’a alındığı bu firmanın 2014 yılında ABBA  Orman Ürünleri A.Ş.’ne kesmiş olduğu 3.000.000 TL tutarındaki 25 adet faturanın sahte belge olduğu ve bunlara ait 5.40.000 TL tutarındaki katma değer vergisinin dönemsel indirilecek kdv listelerinden çıkarılması sonucuna varılmış ve vergi aslının 3 katı vergi ziyaı cezası istenilmiştir. Ayrıca 3.000.000 TL alış maliyetlerden çıkarılarak kurumlar vergisi ek tarhiyatı ve 3 katı ceza istenmiştir.( Not:ABBA  Orman Ürünleri A.Ş.  2 Şubat 2015 tarihinde özel esaslara alınmıştır.Ayrıca firma 15 yıldır her ay düzenli ihracattan kaynaklı katma değer vergisi iadesi almaktadır. Bu inceleme sonucu içeride biriken iadesi 4.000.000 TL tutarına ulaşmıştır.)

Vergi Dairesi İadenin sonuçlanması için 4 kat(4.000.000 x 4=) 16.000.000 TL tutarında teminat istemiştir. Eğer teminat gösteremeyecekse iade talebinin vergi inceleme sonucuna göre gerçekleşebileceğini bildirmiştir. Teminat göstermesi durumunda bile önceki ve sonraki tüm teminatlar da ancak vergi inceleme sonucuna göre çözülebilecektir.

Genel Esaslara Nasıl Dönerler?

Yukarıda ki, örneğimizde ABBA  Orman Ürünleri A.Ş.’nin genel esaslara dönmesi hangi koşullarda mümkün olacaktır.

1-İndirim Hesaplarından Çıkarma Ve Düzeltme Beyannamesi

Haklarında sahte belge kullanılmasına yönelik olumsuz rapor bulunan mükelleflerin söz konusu belgeleri indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle beyanlarını düzeltmeleri,

2-Yargı Kararı

 Vergi Dairesi Müdürü’nün yazdığı rapor mahkemeye götürülmüş ve nihai yargı kararı sonucuna göre tarhiyatlar terkin edilmiş olursa, yani mükellef haklı görülmüştür.

3-Ödeme ve /veya Teminat Gösterme

Şirket rapora dayanılarak istenen tarhiyatlara kesilecek ceza ve faizler dahil öderse ya da tamamına teminat gösterirse.

Sahte Belge Kullanma Fiilinde 4 Yıl ve Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanma Fiilinde 3Yıl Geçmesi Gerekir.

Şirket Yapılan tarhiyat için dava açmış ancak dava sürecinin ne zaman sonuçlanacağı belirsiz olduğu varsayarsak Sahte Belge Kullanma fiili olduğu için Özel esaslar kapsamına alınılan dönemi takip eden vergilendirme döneminden itibaren 4 yıl geçmesiyle (Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanma fiilinde üç yıl olacaktı) vergi dairesi’nin artık re’sen firmayı özel esaslardan çıkarması gerekmektedir. Yani firma (mahkeme sonuçlanmamış olduğu ve diğer veriler sabit kabul edilirse) 31.12.2019 tarihinden sonra özel esaslardan otomatik olarak çıkmış olacaktır.

Olumsuz Tespit Bulunan Mükelleflerin İade Talepleri

Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlediği Konusunda Tespit Bulunanlar

Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği konusunda tespit bulunan mükelleflerin iade talepleri; Sahte belge düzenleme tespitinde 4 kat, Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme tespitinde ise 3 kat, teminat karşılığında yerine getirilir.

Örnek3: ABBA Mimarlık ve Mühendislik Ltd. Şti. 2013 yılı hesapları ile ilgili olarak vergi dairesince Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme tespiti kapsamında  6 Haziran 2014 tarihinde özel esaslara alınmıştır.

Şirketin aşağıda sayılan şartlardan birisini gerçekleşmesi halinde ancak genel esaslara dönebilecektir.

- Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme tespitinin ilgili olduğu döneme ilişkin yapılacak inceleme sonucunda düzenlenen raporun olumlu olması, şirketin 2013 yılı hesaplarının bu yönden incelenmesi ve inceleme sonucu tanzim edilen raporun olumlu olması halinde şirket genel esaslara geçebilecektir.

- Şirket 2014 yılı hesaplarının incelenmesini vergi idaresinden istemiş ve yapılan inceleme sonucu olumsuz herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Düzenlenen olumlu raporun vergi dairesi kayıtlarına intikal etmesi sonucu firma genel esaslara dönebilecektir.

-Şirket ABBA Mimarlık ve Mühendislik Ltd. Şti.bu tespiti yargıya taşımış ve yargı bu işlemin iptalini istemiş ve genel esaslara geçiş sağlanmıştır.

-Daha sonra firma ile ilgili herhangi bir olumsuzluk olmadığından mütevellit 4 yıl sonra(muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme tespitlerinde 3 yıl geçmesi) genel esaslara geçiş re’sen vergi dairesince otomatik olarak gerçekleştirmek zorundadır.

Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullandığı Konusunda Tespit Bulunanlar

Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma tespiti bulunan mükelleflerin iade talepleri, kendilerine yazılı olarak verilen 15 günlük süre içerisinde belgenin gerçekliğini ve doğruluğunu Tebliğin (IV/E/5) bölümündeki açıklamalara göre ispat etmeleri kaydıyla genel esaslara göre yerine getirilir.

Örnek4:ABBA Boyacılık Dış Ticaret A.Ş’nin Kasım /2014 vergilendirme dönemine ilişkin olarak alış yapmış olduğu Temizler Kimya Ltd. Şti.’nin düzenlediği faturaların sahte olduğu(Vergi Tekniği Raporu ile Sabit)  1.000.000 TL tutarındaki hammadde alımına ilişkin 180.000 TL katma değer vergisi tutarının indirim ve iade hesaplarından çıkarılması firmadan istenmiş olup, ondan sonradır ki, 500.000TL tutarındaki ihraç kayıtlı teslim iade talebinin yerine getirileceği yazı ile mükellefe bildirilmiştir.

- ABBA Boyacılık Dış Ticaret A.Ş bu alışlarının gerçekliğine inandığını iddia etmiş ve bunu ispat edebileceğini söyleyerek indirimi reddetmiştir. Ancak alacağı iade tutarını daha fazla bekletmemek için ise (/180.000 x 3 =) 540.000 TL teminat mektubuna(muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma tespitlerinde 2 kat teminat)  istinaden bekleyen 500.000 TL iadesini vergi dairesinden almıştır.

-Şirket teminat gösterememiştir. Bu alışlara isabet eden kısmın indirim ve iade talebinden çıkarılmaması durumunda ise, iade talepleri vergi inceleme raporuna göre yapılacaktır.

Şirketin aşağıda sayılan şartlardan birisini gerçekleşmesi halinde ancak genel esaslara dönebilecektir.

- Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma tespitinin ilgili olduğu döneme ilişkin yapılacak inceleme sonucunda düzenlenen raporun olumlu olması, şirketin 2013 yılı hesaplarının bu yönden incelenmesi ve inceleme sonucu tanzim edilen raporun olumlu olması halinde şirket genel esaslara geçebilecektir.

- Firma İlgili dönem veya daha sonraki bir dönemle ilgili inceleme sonucunda düzenlenecek olumlu raporun vergi dairesi kayıtlarına intikal etmesi sonucu genel esaslara geçeçektir.

-ABBA Boyacılık Dış Ticaret A.Ş bu tespiti yargıya taşımış ve yargı bu işlemin iptalini istemiş ve genel esaslara geçiş sağlanmıştır.

-Daha sonra firma ile ilgili herhangi bir olumsuzluk olmadığından mütevellit  3 yıl sonra(muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme tespitlerinde 2 yıl geçmesi) genel esaslara geçiş re’sen vergi dairesince otomatik olarak gerçekleştirmek zorundadır.

Genel Esaslara Dönüş

Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma tespiti kapsamında özel esaslara tabi tutulan mükellefler, aşağıda sayılan şartlardan birisinin gerçekleşmesi halinde genel esaslara dönerler:

a) Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgekullanıldığına yönelik olumsuz tespit bulunan mükelleflerin kendilerine verilen 15 günlük süre içinde söz konusu belgeleri indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle beyanlarını düzeltmeleri veya kendilerine yazılı olarak verilen 15 günlük süre içerisinde işlemin gerçekliğini Tebliğin (IV/E/5)  bölümündeki açıklamalara göre ispat etmeleri,

b) Olumsuz tespitin ilişkin olduğu belgelere dayanılarak indirim ve iade konusu yapılan KDV tutarlarının sahte belge için üç katı, muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge için iki katı teminat gösterilmesi,

c) İlgili dönem veya daha sonraki bir dönemle ilgili inceleme sonucunda düzenlenecek olumlu raporun vergi dairesi kayıtlarına intikal etmesi,

ç) Tespitin veya tespite dayanılarak tesis edilen işlemlerin yargı kararıyla iptal edilmesi,

d) Özel esaslar kapsamına alınılan dönemi takip eden vergilendirme döneminden itibaren bu süre içerisinde başka bir olumsuzluk olmaması kaydıyla (süre dolmadan önce yapılan tespitlerde en son tespit tarihinden itibaren), sahte belge kullanma tespitlerinde üç yıl, muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma tespitlerinde iki yıl geçmesi.

Genel esaslara dönüşe ilişkin şartın gerçekleştiği tarih itibarıyla henüz sonuçlanmayanlar da dâhil KDV iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir. Yargı kararı sonucuna göre genel esaslara dönüşte, iade taleplerinde de yargı kararı doğrultusunda işlem yapılır.

Süre nedeniyle özel esaslardan çıkış, vergi dairesince resen uygulanır.

Kod Uygulamasında Yer Alan Diğer Tespitler Nelerdir?

Adresinde Bulunamama

En yaygın karşılaşılan durumlardan bir tanesi adreste bulunamama halidir. Vergi İdaresi bu konuda bazen yanıltıcı ve yanlış acele tespitler yapabilmektedir  bu sebeple bir çok firma(özellikle iade alan firmalar alt firmalarında bu sorunlar çıktıkça) mağduriyet yaşayabilmektedir. Teknolojinin gel,iştiği artık e-Devlet uygulamalarının yaygınlaştığı bilişim çağında adreste bulunamama hali çok ilkel bir uygulama olarak kendini göstermektedir. Tebliğdeki düzenlemelere gelince bunları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

-Bilinen adresinde bulunmadığı yoklama ile tespit edilen mükellefler, 30 gün içinde yapılan ikinci yoklamada da adresinde bulunamamaları halinde ikinci yoklama tarihi itibarıyla özel esaslara alınırlar. İkinci yoklamanın en az iki personel tarafından yapılarak tutanağa bağlanması gerekir. Vergiye müteallik ödevleri yerine getirilmekle birlikte, sadece işi bırakma bildiriminde bulunulmamış olması olumsuz tespit sayılmaz.

-Adreslerinde bulunmadıkları konusunda haklarında tespit bulunanların sonuçlandırılmamış olanlar da dâhil bütün iade talepleri, tespitin yapılmasından itibaren münhasıran iki kat teminat karşılığında veya vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. Teminat vergi inceleme raporuna göre çözülür.

-Mükellef, adresinin tespiti veya kendi başvurusuna istinaden yapılan yoklamada adresinde veya yeni bildirdiği adreste bulunması durumunda, adreste bulunma tarihi itibarıyla genel esaslara alınır ve bu tarihten itibaren, henüz sonuçlanmayan iade talepleri de dâhil olmak üzere iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir.

Defter ve Belge İbraz Etmeme

Maliye ile mükellefin arasındaki ilişkiler silsilesi içerisinde gerçekten sözün artık bittiği bir andır işte o an. İster beğenelim ister beğenmeyelim ancak maalesef bizim vergi uygulamamızda ve muhasebe hatta şirketler kültürümüzde tüm kanuni defterler, muhasebe işlemleri vs, kamuya hesap vermek üzere yapılandırılmış bir sistemdir. Vergi İdaresi istediğinde kanuni defter ve belgeleri etmemek ve/veya edememe halinde mükellefin karşılaşabileceği vergi ve cezalar dahil savcılık suç duyurusu, 3 kat kaçakçılık, indirilecek katma değer vergisi tutarlarının tamamen reddi sonucu indirimlerin kabul edilmemesi vs gibi alnınıza gelebilecek her türlü müeyyide ve yaptırımla karşılaşacaktır mükellef. Tebliğin bu konuya ilişkin düzenlemelerinin özeti ise aşağıdaki gibidir.

-Vergi incelemesine yetkili olanlarca veya takdir komisyonlarınca ibrazı istenen, varlığı noter kayıtları veya sair surette sabit olan defterlerin ve ilgili dönem kayıtlarına esas belgelerin mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle KDV mükellefleri tarafından ibraz edilmemesi durumunda, mükellef özel esaslar kapsamına alınır. Bu tespitin varlığı için defter ve belge ibrazına ilişkin ek süre dâhil verilen sürenin dolmuş olması gerekmektedir.Özel esas uygulaması bakımından “defter ve belge” ifadesinden, 213 sayılı Kanun uyarınca tutulan veya düzenlenen, saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defter ve belgeler anlaşılmalıdır.

Örneğin, ödeme kaydedici cihazı kullanım dışı kaldığı halde ödeme kaydedici cihaz mali hafıza raporunu ve buna dair yetkili servisçe düzenlenmesi gereken tutanağı ilgili vergi dairesine ibraz etmeyen mükelleflerin bu fiilleri “defter ve belge ibraz etmeme olumsuz tespiti” kapsamında değerlendirilmez. Aynı şekilde ilgili dönemdeki KDV’ye tabi mal ve hizmet alışlarına ilişkin fatura ve benzeri belgelerin dökümünü gösteren “İndirilecek KDV Listesi”nin ibraz edilmemesi de bu kapsamda bir olumsuz tespit olarak değerlendirilmez.

-Defter ve belge ibraz etmeme fiilinin varlığından söz edilebilmesi için defter ve belgelerin ibrazına ilişkin yazının mükellefe tebliği gerekmekte olup, söz konusu yazının 213 sayılı Kanunun 93 ila 109 uncu maddeleri arasında düzenlenen “Tebliğ” hükümleri doğrultusunda tebliğinin sağlanmış olması gereklidir. Faaliyetini sona erdirenlerin kullanılmayan belgelerini iptal edilmek üzere ibraz etmemesi de bu kapsamdadır. Mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle defter ve belgelerini ibraz etmedikleri konusunda tespit bulunanların, tespitin ilgili olduğu döneme ait iade talepleri defter ve belgeleri ibraz etmedikleri sürece yerine getirilmez. Henüz sonuçlanmayanlar dâhil diğer dönemlere ait iade talepleri ise iki kat teminat karşılığında veya münhasıran vergi inceleme sonucuna göre yerine getirilir. Teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür.

-Defter ve belgelerini daha sonra idareye ibraz eden mükellefin genel esaslara dönüşü sağlanır ve henüz sonuçlanmayan iade talepleri de dâhil olmak üzere iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir. Defter ve belgelerini 213 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinde yer alan mücbir sebep hallerinden biri nedeniyle ibraz edemeyen mükelleflere özel esaslar uygulanmaz.Haklarında, tarh zamanaşımı öncesi dönemlere ilişkin olarak defter belge ibraz etmeme tespiti bulunan mükelleflerin iade talepleri, tarh zamanaşımının dolduğu tarihten itibaren genel esaslara göre yerine getirilir.

Beyanname Vermeme

Yine kabul edilemeyecek hususlardan bir tanesi de beyannamelerin verilmemesidir. Bu daha çok firmanın kanuni defterlerini tutan meslektaşlar ile mükellef arasındaki uygulamada çok sık karşılaştığımız sorunlardan(parasal sorunlar, mükellefin beyannamenin gönderilip gönderilmediğini bilmediği birçok sorumsuz haller vs)bir tanesidir. Genelde faaliyet sonlandırılmıştır, firma gayri faaldir mükellef için her şey bitmiştir, ancak boş da olsa beyanname verilmesi gerekir, mali müşavir aylık ücretini tahsil edemiyordur vs, öyle sorunlar yumurta tavuk hikayesi öyle uzayıp gider, sonra mükellefe çarşaf çarşaf vergi ceza ihbarnameleri gelir, iş işten geçmiştir vs. Bu konuya ilişkin düzenlemeleri ise aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

-Birden fazla döneme ilişkin 1 no.lu KDV beyannamesini (süresinden sonra verilenler hariç) vermeyen mükellefler özel esaslara tabi tutulur.

-Beyanname verilmeyen dönemlere ilişkin iade talebinde bulunulması mümkün değildir.

-Beyanname vermeme kapsamında özel esaslara tabi tutulan mükelleflerin, beyanname verdikleri dönemlere ilişkin iade talepleri münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. Verilmeyen beyannamelerin usulüne uygun olarak verilmesi durumunda, mükellef genel esaslara döner ve henüz sonuçlanmayan iade talepleri de dâhil olmak üzere iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir.

-Haklarında, tarh zamanaşımı öncesi dönemlere ilişkin olarak beyanname vermeme tespiti bulunan mükelleflerin iade talepleri, tarh zamanaşımının dolduğu tarihten itibaren genel esaslara göre yerine getirilir.

İhtiyati Tahakkuk veya İhtiyati Haciz Uygulanan Mükellefler

İade talebinde bulunan mükellefler hakkında KDV yönünden ihtiyati tahakkuk veya ihtiyati haciz uygulanması halinde, ihtiyati tahakkuk veya ihtiyati haczi istenen KDV tutarı kadar teminat gösterilmesi şartıyla bu mükelleflerin diğer dönemlere ilişkin iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir. Aksi halde iade talepleri, vergi incelemesi sonucuna göre yerine getirilir. Bu uygulama, bu mükelleflerin ortakları, kanuni temsilcileri ve bunların kurduğu veya ortak olduğu mükellefler bakımından geçerli değildir. Bu bölüm kapsamında iade talepleri özel esaslara göre yerine getirilen mükelleflerden alım yapanların ve sonraki safhalarda yer alan mükelleflerin iade taleplerinde özel esaslar uygulanmaz. Açılan dava sonucunda verilen yargı kararı üzerine işlem tesis edileceği tabiidir. İhtiyati tahakkuk veya ihtiyati hacze dayanak teşkil eden işlemler, özel esaslar uygulanmasını gerektiren diğer işlemlerdense, Tebliğin o işlemlere ilişkin düzenlemelerinin de dikkate alınacağı tabiidir.

Özel Esaslara Tabi Mükelleflerin Kanuni Temsilcileri, Ortakları, Ortak Oldukları veya Bunların Kurdukları veya Ortağı Oldukları Mükellefler ile Kanuni Temsilcisi Oldukları Mükellefler

 

-Haklarında SMİYB düzenlediği konusunda olumsuz rapor veya tespit bulunan mükelleflerlerin ortakları, kanuni temsilcileri, diğer şirketteki ortaklıklar vs kısacası yedi göbekten ilişkili kişilerde adeta bir virüs salgını gibi özel esaslardan etkilenirler. Bu mükelleflerin raporun ait olduğu vergilendirme dönemindeki ortakları ve kanuni temsilcileri, Kendileri ve bunların kurdukları veya ortağı oldukları mükellefler, Kendileri veya bunların kanuni temsilcisi oldukları mükellefler hakkında da uygulanır. Ancak iyi tarafı asıl mükellef genel esaslara geçince diğer ilişkili kişiler de aklanmış olur. Bu kapsamda özel esaslara tabi mükelleflerin, olumlu raporla genel esaslara dönmek amacıyla özel esaslara tabi tutulmaya başladıkları tarihten sonraki herhangi bir vergilendirme döneminin incelenmesini talep etmeleri mümkündür.

 

-Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği konusunda hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunan mükelleflerin kanuni temsilcileri ile ortaklarının, olumsuz rapor bulunan mükellef dışında kurdukları veya ortağı oldukları şirketlerden ayrılmış olmaları halinde, ayrıldıkları mükelleflerin iade talepleri (henüz sonuçlanmayanlar dâhil) özel esaslar uygulanmasını gerektiren başka bir husus olmadıkça ortaklıktan veya kanuni temsilcilikten ayrılma tarihinden itibaren genel esaslara göre yerine getirilir. Ancak, kanuni temsilcilik sıfatının devam etmesi halinde, ortaklıktan ayrılma tek başına genel esaslara dönüşü sağlamaz. Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği konusunda olumsuz rapor veya tespit bulunan kooperatif veya sermaye şirketlerinin kurdukları veya ortağı oldukları şirketlerdeki paylarının kontrolünün kamu kurum veya kuruluşları ile icra dairelerinde olması nedeniyle devredilmesinin imkânsız bulunması ve bu şirketlerle aralarında haksız KDV iadesi almaya yönelik ticari bir ilişki bulunduğunun da tespit edilememesi halinde, kurdukları veya ortağı oldukları bu mükelleflerin iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir.

 

-Kooperatifler ve sermaye şirketlerinde bu hüküm bunların kanuni temsilcileri ile sadece sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlenmesine neden olan ortakları ve bunların kurdukları veya ortağı oldukları ya da kanuni temsilcisi oldukları mükellefler hakkında uygulanır. Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullandığı konusunda haklarında olumsuz rapor veya tespit bulunan veya düzenleme haricinde diğer olumsuz tespitlerden biri bulunan mükelleflerin ortaklarının, kanuni temsilcilerinin, kurdukları veya ortağı oldukları mükellefler ile bunların kurdukları veya ortağı oldukları mükelleflerin iade talepleri, kendileri hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunmaması koşuluyla genel esaslara göre yerine getirilir.

 

Doğrudan Mal veya Hizmet Temin Ettikleri Mükellefler Hakkında Olumsuz Rapor veya Tespit Bulunanlar

Günümüzde iade uygulamalarında en çok karşılaştığımız husus ise kendileri tertemiz vergisel yükümlülüklerini zamanında ve eksiksiz yerine getiren sağlıklı bir firmayken, iade aşamasında alt alım ve yüklenimlerle ilgili birçok sorunlu mükellefle karşı karşıya kalınmaktadır. Bilindiği üzere bazı belgelerin 27.01.2010 tarihinde 53 no’lu sirküler kapsamında elektronik ortama alınmasıyla birlikte “KDV İadesi Risk Analizi Projesi” sistemi devreye girmiştir. Kdv iadesi risk analiz sisteminin devreye girmesiyle birlikte sisteme yüklenen listeler üzerinden rapor üretilmeye başlandı. Öncelikle bu risk analiz raporunun 4 bölümden oluştuğunu söylemeliyiz. Tablo 1, Tablo 2, Genel Esaslar Kontrol Bölümü (GEK) raporun bölümleri olup, Özel Esaslar Kontrol Bölümü en önemli bölümü oluşturur işbu raporun. Alım yapılan firmalarla ilgili her türlü olumsuzluk bir şekilde bu raporlara yansıtılmaktadır.  Tabi ki bu sıkıntılı firmaları temizlemek(düzeltme beyanı, izahat verip doğruluğunu ispat eden belgeleri sunmak vs) zorlu bir süreç olsa da bu yeni uyulama kurumsal firmalar açısından olumlu görülen ve sistemin çalışmasına katkısı olan bir uygulamadır.

Kendileri hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunmayan mükelleflerin iade taleplerinden,

-Sahte belge düzenleme raporu veya tespiti bulunan mükelleflerden yaptıkları alışlara isabet eden kısma üç kat,
-Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme raporu veya tespiti bulunan mükelleflerden yaptıkları alışlara isabet eden kısma iki kat teminat göstermeleri kaydıyla, bu kısmın iadesi teminat karşılığında, kalan kısmın iadesi genel esaslara göre yerine getirilir. Teminat vergi inceleme raporu ile çözülür.

Kendileri hakkında herhangi bir olumsuzluk bulunmadığı halde doğrudan mal veya hizmet temin ettiği mükellefler hakkında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme raporu veya tespiti bulunan mükelleflere 15 gün içinde olumsuzluğu giderebilecekleri bildirilir.
Verilen süre içerisinde belgenin gerçekliğini ve doğruluğunu bu Tebliğin (IV/E/5) bölümündeki açıklamalara göre ispat eden veya söz konusu alışlara isabet eden kısmı iade hesaplarından çıkaran mükelleflerin iade talepleri genel esaslara göre sonuçlandırılır.
Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme raporu veya tespiti bulunanlardan alımları bulunmakla birlikte, iadesi talep edilen KDV tutarları içerisinde bunlardan alımlara yönelik belge bulunmayanların iade talepleri, başka bir olumsuzluk olmaması kaydıyla genel esaslara göre yerine getirilir.
Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme tespiti dışında olumsuz tespit bulunanlardan alım yapan mükelleflerin, tespite ilişkin tarihten sonra herhangi bir belgeyi içermeyen iade talepleri, başka bir olumsuzluk olmaması kaydıyla genel esaslara göre yerine getirilir. İade hesabında olumsuz tespitin bulunduğu döneme ilişkin alış bulunması durumunda, bu alış belgelerinin gerçekliğinin ve doğruluğunun ispatı veya iade hesabından çıkarılması veyahut iki kat teminat gösterilmesi suretiyle, diğer kısmın iadesi genel esaslara göre yapılır. Teminat vergi inceleme sonucuna göre çözülür.

Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme raporu veya tespiti bulunanların kanuni temsilcileri ve bunların kurduğu veya ortağı olduğu mükelleflerden mal veya hizmet alanların iade talepleri, kendileri hakkında olumsuz rapor veya tespit olmadıkça genel esaslara göre yerine getirilir.
İade taleplerinin genel esaslara göre yerine getirilmesinde, iade talebinden tenzil edilen tutarların, indirime engel başka bir husus bulunmaması kaydıyla, ilgili dönem indirim hesaplarından da çıkarılması aranmaz.
Olumsuz rapor veya tespit kapsamında özel esaslara tabi mükelleflerin genel esaslara dönüşü, bunlardan alım yapanların da genel esaslara dönüşünü sağlar.

 

IV SONUÇ:

Zamanında başta tekstil olmak üzere belli sektörlerde KDV oranlarının indirilmesiyle tabi ki, hem verginin tabana yayılması suretiyle hem de yapısal reformların hayata geçirilmesi gibi adımlar ile SMİYB düzenleme fiillerinde ve hacimlerinde azalma olduğu gerçeğini kabul etmek gerekmektedir. Dolayısıyla bazı sektörlerde KDV oranının düşürülmesi haksız yere fazla iade alma çabalarını azaltmış olabilir. Hem bütçe etkileri açısından, hem de yapısal perspektifler açısından düşünülecek olursak yüksek KDV'nin haksız yere fazla iade almak için mükellefleri yasadışı bazı uygulamalara yönlendirdiği eğer hesaplana biliniyorsa, vergi oranlarını düşürülüp tabana yayılması bilimsel bir olgu olarak vergi politikası içerisinde değerlendirilebilinir.

Bugünkü son sözümüz ise bir öneri olsun. Artık bilişim çağıyla birlikte istatistikler daha kolay ve hesaplanabilir durumda olduğu için, katma değer vergisindeki iade politikası ve hatta sisteme herkesin sahip çıkacak tavırlar sergilemesi açısından her sektör için Vergi İdaresinin mükelleflere geri iade edeceği katma değer vergisi hacim tutarı, o sektörde toplanan vergi tutarının belli bir yüzdesi (örneğin %10) olarak belirlenebilir. Bu koşulda her yıl sektörün toplanan vergi tutarının belli bir yüzdesinin geri dönüşümü sağlanmış olacaktır. Belki bu durum sektör birlikleri ve/veya temsilcileri dahil otokontrol mekanizmasının daha etkili ve hızlı çalışmasını sağlayacaktır.
 

30.04.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.