Abbas Coşar
Yeminli Mali Müşavir
Bir Bağımsız Denetim
a.cosar@birdenetim.com

Katma Değer Vergisi Tevkifat Uygulamasındaki Sorumsuzluk Hallerinin Yaptırımları

I. GİRİŞ :

Bilindiği gibi Maliye Bakanlığı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun 9. Maddesinin birinci fıkrasına istinaden gerekli görülen hallerde vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları(kendine mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen kişi ve kurumları)verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisine sahiptir. Gerekli görülen haller ilgili kanun gerekçesinde de görüleceği üzere,(mükelleflerin idarece takibinin güç olduğu, dolayısıyla vergi tarh, tahakkuk ve tahsilatında kaybın mümkün bulunduğu hallerdir.

Sorumluluk müessesesine göre, bunlar verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten mükellef gibi sorumlu olacaklardır. Vergi sorumluları tevkif ettikleri vergiyi vergi sorumlularına ait 2 No.lu KDV beyannamesi ile tevkifata tabi işlemin yapıldığı dönemde beyan edip ödeyeceklerdir. İşlemin yapıldığı dönemi izleyen ayın 24. Günü akşamına kadar beyan edip, 26. Günü akşamına kadar ödemeleri gerekmektedir. Sorumlu sıfatıyla beyan edilen KDV aynı döneme ilişkin olarak verilecek 1 No.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir.

Bugünkü yazımızın konusu; 14 Nisan 2012 tarih ve 28264 sayılı Tesmi Gazetede yayımlanan 117 seri Nolu KDV Genel Tebliğine göre KDV tevkifat uygulamasında sorumlu sıfatıyla Kdv hesaplanıp ödenmesi gerektiği halde ödenmemesi, beyanname verilmemesi ve sonradan pişmanlıkla beyanname verilmesi halinde, beyan edilecek verginin 1 No’lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağına ilişkin hususlar oluşturacaktır.
 

II. YASAL DÜZENLEMELER:

1-Vergi Sorumlusu

KDV Kanununun 9. Maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre; “Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması,
ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.”

2- Vergi İndirimi

KDV Kanununun 29. Maddesinin (4) numaralı fıkrasına göre; “Maliye Bakanlığı vergi indirimi uygulamasında doğabilecek aksaklıkları, vergi mükerrerliğine ve vergi muafiyetine meydan vermeyecek şekilde, bu Kanunun ana ilkelerine uygun olarak gidermeye ve indirimle ilgili usul ve esasları düzenlemeye yetkilidir.”

3- 49 No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği

KDV Kanununun 49 Numaralı Genel Tebliğinin “B.SORUMLU SIFATIYLA ÖDENEN KATMA DEĞER VERGİSİNİNİNDİRİMİ” bölümündeki düzenlemede;

“Katma Değer Vergisi Kanununun 29 ve 34. maddeleri gereğince, mükellefler yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, faaliyetlerine ilişkin olarak yüklendikleri katma değer vergisini indirebilmektedirler.

Buna göre, aynı Kanunun 9. maddesi gereğince sorumlu sıfatıyla ödenen katma değer vergisinin, 2 no.lu katma değer vergisi beyannamelerine dayanılarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

Sorumlu sıfatıyla beyanın hiç yapılmadığının veya eksik yapıldığının tespiti üzerine bu vergilerin ikmalen veya re'sen tarhedilmesi halinde de tarhedilen vergi aslı indirim konusu yapılabilecektir. İndirim, ikmalen veya re'sen tarhedilen vergi aslının vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmaması şartıyla kanuni defterlere kaydedildiği dönemde, 1 numaralı katma değer vergisi beyannamesi ile yapılacaktır.” Hükmüne yer verilmiştir.

4- KDV Tevkifatı

14 Nisan 2012 tarih ve 28264 sayılı Tesmi Gazetede yayımlanan 117 seri Nolu KDV Genel Tebliğine göre KDV tevkifat uygulamasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. İlgili tebliğin “3.4.3. BEYANNAMENİN DÜZENLENMESİ” adlı bölümün “Alıcıların Beyanı” kısmına ilişkin düzenlemede;

“3.4.3.1.2. KDV Kanununun (9/1) maddesi kapsamında sorumlu tayin edilenlerin, sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gereken vergilerin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu vergi tutarının ikmalen veya resen tarh edilerek vergi ziyaı cezası kesilmesi ve gecikme faizi hesaplanması gerekmektedir. Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen tutarın 1 No.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılmamış olması bu şekilde işlem tesis edilmesine engel değildir.

3.4.3.1.3. Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmayacaktır.

Sorumlu tarafından beyan edilip ödenmesi gerekirken satıcı tarafından beyan edilen KDV'nin ödenmiş olması halinde, bu verginin normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar; söz konusu verginin ödenmemiş olması halinde ise normal vade tarihinden yapılacak tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi uygulanacaktır.” Hükmüne yer verilmiştir.
 

III- SORUMSUZLUK HALLERİ VE YAPTIRIMLARI:

Örnek : ABC GIDA ÜRETİM A.Ş, üretmiş olduğu bisküvi ve çikolataların tanıtımına ilişkin büyük marketler ve alış veriş merkezlerinde açılacak stantlarda ürünlerinin vatandaşlara tattırılması ve benzeri tanıtım hizmetlerini doğrudan kendi elemanlarına (kendi bünyesinde bulunan elemanlarına) yaptırmak yerine bu konuda faaliyet gösteren CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti.’nden almayı tercih etmiştir. Söz konusu hizmetlerin 2 Mayıs 2012 tarihinde başlayıp 20 gün içerisinde bitirilmesi ve 20.000 TL artı KDV bedel ile verilmesi hususunda sözleşme düzenlenmiştir. Sözleşmede, işin CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti.’ne hizmet akdiyle bağlı ve ABC GIDA ÜRETİM A.Ş,’nin sevk ve idaresinde bulunan elemanlar tarafından yapılacağı ifade edilmiştir. Bu durumda, ABC GIDA ÜRETİM A.Ş, tarafından CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti.’ne fatura edilecek söz konusu işler, eleman temin hizmeti olarak değerlendirilecek ve işleme ait 3.600.-TL KDV, ABC GIDA ÜRETİM A.Ş, tarafından 9/10 oranında tevkifata tabi tutulacaktır.

Bu işleme ait fatura aşağıdaki şekilde düzenlenecektir.

İşlemBedeli……………………………… :	20.000 ¨
HesaplananKDV                                    :	3.600 ¨
TevkifatOranı                                         :	9/10
Alıcı tarafından Tevkif Edilecek KDV  :	3.240 ¨
Tevkifat Dahil Toplam Tutar               :	23.600 ¨
Tevkifat Hariç Toplam Tutar               :	20.360 ¨
Yalnız Yirmibinüçyüzaltmış Türk Lirasıdır.

Yukarıdaki örneğimizde 3.240.-TL tutarındaki KDV; ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. tarafından 24 Haziran 2012 tarihine kadar 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilecek ve 26 Haziran 2012 tarihine kadar da ödenecektir.

İşbu kısmi tevkifat uygulamasında 360.-TL tutarındaki KDV; Satıcı yani CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti. tarafından mükellef sıfatıyla 24 Haziran 2012 tarihine kadar 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilecektir.

Şimdi bu aşamada yukarıdaki örnek üzerinde KDV Tevkifat Uygulamasındaki sorumsuzluk hallerini ve bunların hangi sonuçlar doğuracağını özetleyeceğiz.

Vergi Sorumlusu 2 Nolu KDV Beyannamesini Hiç Vermemişse

1- ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin 2 Nolu KDV beyannamesini vermeyi unutmuştur. Ve 3.240.-TL KDV tutarını da 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmamıştır. Sadece 360.-TL’nı 1 nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmıştır.

-CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd.Şti. ise 1 Nolu KDV beyannamesinde kendi payına düşen 360.-TL’nı beyan etmiştir.

ABC A.Ş. 2 Nolu KDV beyannamesi verip KDV’ni ödemediği için 3.240.-TL vergi ikmalen ve resen tarh edilecek, vergi ziyaı cezası kesilecek, verginin normal vade tarihinden yapılacak tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi uygulanacaktır. Bu olayda dikkat çeken husus ABC A.Ş.’nin 3.240.-TL KDV’ni 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmamış olması bu şekilde cezalı tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmemektedir. Ancak ABC A.Ş., 49 Nolu KDV genel Tebliğine göre, adına tarh edilen vergiyi ödediği ayda 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir. İndirim, “ikmalen veya re'sen tarhedilen vergi aslının vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmaması şartıyla kanuni defterlere kaydedildiği dönemde, 1 numaralı katma değer vergisi beyannamesi ile yapılacaktır” hükmüne istinaden gerçekleşecektir.

2- ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin KDV Tevkifatı yapmamıştır. Ve dolayısıyla 2 Nolu KDV beyannamesini vermemiştir. Ve 3.600.-TL KDV tutarını da 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmıştır.

-CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd.Şti. ise 1 Nolu KDV beyannamesinde 3.600.-TL’nı beyan etmiştir.

ABC A.Ş. 2 Nolu KDV beyannamesi verip KDV’ni ödemediği halde CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd.Şti. 1 Nolu KDV beyannamesinde 3.600.-TL’nı beyan ettiği için ABC A.Ş.  adına ikmalen ve resen vergi tarh edilmeyecek, dolayısıyla vergi ziyaı cezası kesilmeyecek, verginin normal vade tarihinden yapılacak tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi uygulanacaktır. Yada CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd.Şti. KDV’ni beyan edip ödediği için ABC A.Ş.  adına normal vade tarihinden 3.600.-TL verginin ödendiği tarihe kadar gecikme faizi uygulanacaktır.

Vergi Sorumlusu 2 Nolu KDV Beyannamesini Eksik Bildirmişse

- ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin KDV Tevkifatını 9/10 yerine 2/6 olarak uygulamış ve 2 Nolu KDV beyannamesini 1.200.-TL olarak vermiş ve ödemiştir. Ve 1.200.-TL KDV tutarını da 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmıştır.

-CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd.Şti. ise 1 Nolu KDV beyannamesinde kendi payına düşen 2.400.-TL’nı beyan etmiştir.

ABC A.Ş. 2 Nolu KDV beyannamesini 3.240 -1.200 = 2.040.-TL eksik beyan edip  ödemediği için 2.040.-TL vergi ikmalen ve resen tarh edilecek, vergi ziyaı cezası kesilecek, verginin normal vade tarihinden yapılacak tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi uygulanacaktır. Bu olayda dikkat çeken husus ABC A.Ş.’nin 2.040.-TL KDV’ni 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmamış olması bu şekilde cezalı tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmemektedir. Ancak ABC A.Ş., 49 Nolu KDV genel Tebliğine göre, adına tarh edilen vergiyi ödediği ayda 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir. İndirim, “ikmalen veya re'sen tarhedilen vergi aslının vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmaması şartıyla kanuni defterlere kaydedildiği dönemde, 1 numaralı katma değer vergisi beyannamesi ile yapılacaktır” hükmüne istinaden gerçekleşecektir.

Vergi Sorumlusu 2 Nolu KDV Beyannamesini Sonradan Pişmanlıkla Vermişse

- ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin 2 Nolu KDV beyannamesini vermeyi unutmuştur. Ve 3.240.-TL KDV tutarını da 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmamıştır. Sadece 360.-TL’nı 1 nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapmıştır. ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin 2 Nolu KDV beyannamesini Temmuz/2012 tarihinde pişmanlıkla vermiştir.

-CAN Tanıtım Hizmetleri Ltd.Şti. ise 1 Nolu KDV beyannamesinde kendi payına düşen 360.-TL’nı beyan etmiştir.

ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin 2 Nolu KDV beyannamesini Temmuz/2012 tarihinde pişmanlıkla verip KDV’ni ödediği için vergi ikmalen ve resen tarh edilmeyecek, vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. Sadece pişmanlık zammı uygulanacaktır. Ayrıca ABC A.Ş., 49 Nolu KDV genel Tebliğine göre, adına tarh edilen vergiyi ödediği ayda 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir. İndirim, “vergi aslının vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmaması şartıyla kanuni defterlere kaydedildiği dönemde, 1 numaralı katma değer vergisi beyannamesi ile yapılacaktır” hükmüne istinaden gerçekleşecektir.

Şimdi de isterseniz Vergi Uygulamasında biraz felsefe yaparak; vergi ziyaı, 1 ve 2 nolu kdv beyanlarının birbirini ve vergi sorumlusunu nasıl etkilediğini anlamaya çalışalım.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 341. Maddesine göre, Vergi ziyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Vergi sorumlusu ise 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan edip ödediği tutarı aynı dönem 1 Nolu KDV beyannamesinde indirim konusu yapabilmektedir. Ancak burada sorun 2 Nolu KDV beyannamesinin hem beyan edilmesi hem de beyan edilen tutarının tamamının ödenmesi koşulu ile bir indirim mekanizmasının devreye girmesinden dolayı ortaya çıkmaktadır. Normalde 1 nolu KDV beyannamesinde mal veya hizmet bedelinin beyan edilmesi indirim için yeterlidir. Ödeme çıksın veya çıkmasın. Ancak 2 Nolu KDV beyannamesinde yüklenim ve indirim ancak ödeme koşuluna bağlanmıştır. Yukarıdaki örneklerimize tekrar dönecek olursak çelişkili durumlar ortaya çıkmaktadır.

ABC GIDA ÜRETİM A.Ş. bu hizmet alımına ilişkin 2 Nolu KDV beyannamesini vermeyi unutmuştur. Ancak aynı dönem 1 Nolu KDv beyannamesinde ise 5.000.-TL ödenecek KDV’si varsa yine vergi ziyaından söz etmek mümkün mü? Cevabımız tabiî ki hayır olacaktır. Çünkü sorumlu 3.240.-TL’nı 2 Nolu KDV beyannamesi ile beyan etseydi bile 1 Nolu KDV beyannamesinde ödenecek KDV 5.000 – 3.240 = 1.760.-TL olacaktı. Sorumlu yine toplamda 5.000.-TL KDV ödemiş olacaktı. Veya Sorumlunun 1 Nolu KDV beyannamesinde ödenecek KDV 2.000.-TL çıkmış olsaydı, Vergi ziyaı 3.240 – 2.000 = 1.240.-TL olacaktı. Ancak Vergi İdaresi bu durumlarda çok katı bir uygulama içindedir. 2 Nolu KDV beyannamesini ver ve beyan ettiğin tutarı öde. Aksi halde cezalı tarhiyattan kurtulmak mümkün değil. Sadece satıcı o vergiyi beyan edip ödemişse işte o zaman tekrardan vergi sorumlusundan vergi aslını istememekte fakat gecikme faizini aramaktadır.

IV SONUÇ:

117 Numaralı KDV Genel Tebliğinden sonra katma değer vergisindeki tevkifat uygulaması yani vergi alacağının emniyet altına alınması çabaları hız kazanmış görünüyor. Neredeyse her mükellef yılda en az birkaç defa da olsa vergi sorumlusu veya satıcı olarak 2 Nolu KDV beyannamesi ile karşılaşacağa benzer. Bu nedenle bütün mükelleflerin tevkifat oranlarını doğru uygulayarak ve 2 Nolu KDV beyannamelerini zamanında vererek sorumlu davranmaları kaçınılmazdır. Aksi halde cezalı vergi tarhiyatlarıyla karşılaşacaklardır. 2 Nolu beyannamelerde normal KDV beyannameleri kadar önemli hale gelmiştir.
 

26.07.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.