Kredi kartında limit tuzağı

31,5 milyon adet kredi kartı dağıtan bankalar, gelir artırmak için farklı yöntemler deniyor.

Bankaların tatlı kazanç kapısı haline gelen kredi kartlarında büyüme yavaşlayınca müşteriler sürpriz uygulamalarla karşı karşıya geliyor. Kart için belirlenen limit müşteriye bilgi verilmeden artırılırken, ay sonunda faturaya 'limit aşım ücreti' adı altında ilave tutar yazılıyor. Limiti aştığını fark edemeyen kart kullanıcıları aylık yüzde 5 civarında faiz ödemek zorunda kalıyor. Asgari tutarın yatırılması halinde gecikme faizi almayan bankalar limit faizinde aynı kuralı işletmiyor. Tüketici dernekleri yıllık kullanım ücretinden sonra söz konusu uygulama için 'tek taraflı ve hukukî değil' değerlendirmesini yapıyor. Uzmanlar, tüketicilere "Nasıl kredi kartı kullanırken kullandığınız kadar ödüyorsanız ekstradan bir faiz uygulamak tüketici haklarına aykırı. En önemlisi de size sormadan yapılan bu tür değişikliklere itiraz edin." uyarısında bulunuyor.

Benzer bir tartışma yıllık kart ücretlerinde yaşanırken bazı bankaların itiraz eden müşterilerinden kullanım aidatı almaması, uygulamanın keyfî olduğunu gösteriyor. Kredi Kartları Kanunu'ndaki limit sınırlamasına rağmen bankalar kart sahiplerine yüzde 100'e varan oranlarda ilave harcama hakkı tanıyor. Kanunun örtülü bir şekilde delindiğini ima eden Tüketiciler Birliği Başkan Yardımcısı Üstün Bol, "Ekstresinde yüksek faizle karşılaşan müşteri bankayı aradığında 'Herkese uyguluyoruz, istemezseniz kartınızı limit aşımına kapatabiliriz.' cevabını alıyor." diyor.

Tüketiciler Birliği'nin 2006 raporuna göre bankalar en çok şikayet edilenler listesinde ilk sırada yer aldı. Birlik'e geçen yıl 6 bin 385 başvuru yapılırken bunların yüzde 25'i ayıplı mal, yüzde 22,6'sı kredi kartı faizi, yüzde 22'si ise ayıplı hizmete ilişkindi. Birlik Başkanı Bülent Deniz, eylül ayından bu yana kredi kartı ile ilgili başvurularda kıpırdanma görüldüğünü belirterek, "Orta vadede bu sıkıntının krize dönüşmesinden endişeliyiz." dedi. Sektöre yakın kaynaklar, yüksek enflasyon dönemindeki faiz gelirlerini önemli ölçüde kaybeden finans kuruluşlarının yeni dönemde komisyon ücretlerine daha fazla ağırlık vereceklerini belirtiyor. Ancak limit aşımı, kart işlem ücreti ve üyelik aidatı gibi çok sayıda kalemin ücretlendirmesi bankadan bankaya değişiklik gösteriyor. İtiraz eden müşterilere esnek davranılması ise manidar bulunuyor. Tüketici derneklerine göre, kişinin aylık gelirine uygun fiyat belirlenmeli. Kart başına 10-50 YTL arasında değişen ücretler alınması da tepkiyle karşılanıyor. 2007 yılında alınacak ücretler henüz belirlenmezken yeni bir uygulama olarak yıllık üyelik ücretinin yanı sıra kart aidat ücreti de kesilmeye başlandı. Kredi kartı borçlarından dolayı mağduriyet ve intiharlardaki artışlar Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nu harekete geçirmişti. Geçen yıl yürürlüğe giren Kredi Kartları Kanunu ile limit sınırı getirilirken sokak ortasında gelişigüzel kredi kartı pazarlamaya yasak geldi. Şikayetlerin yeniden artışa geçmesi üzerine BDDK, kredi kartları sistemi kuran, kart çıkaran, kart dağıtan bankalar, üye işyerleri ve kart kullanıcılarına dönük ağır yükümlülükler getiren bir düzenleme hazırladı. Görüşe açılan 'Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik' taslağına göre, tüketiciler, kredi kartı sözleşmesi imzalarken ve kartı teslim alırken bankalar tarafından tüm şartlara açıklık getirilmesi için yazılı olarak bilgilendirilecek. Talep edilmeden kart düzenlenemeyecek, kartların limiti artırılamayacak, bileşik faiz uygulanamayacak, kart çıkaran kuruluşlarda pay sahiplerinden yönetim kurullarına kadar tüm yönetim BDDK kontrolünde belirlenecek.

Tüketiciler Birliği Başkan Yardımcısı Üstün Bol, yeni müşteri bulmakta eskiye nazaran zorlanan bankaların kredi kartı kullanım ve üyelik ücretlerine ağırlık verdiğine dikkat çekiyor. Bol'a göre, bankalar müşterinin 'küçük meblağ' diyerek karşı çıkmayacağı ücretlendirmeye gidiyor. Asgari ödeme tutarının artırılması yoluyla kullanıcının ödeme güçlüğü çekerek faize maruz kalmasına sebebiyet veriliyor. İki yıl önce 2-3 YTL'lik kart kullanım ücretlerinin eleştirilmediğini kaydeden Bol, "Şimdi 30-40 YTL'ye yükselince her gün şikayet almaya başladık." diyor. Limit aşımında bankaların uygulamasını etik bulmayan Bol, "Limiti aştıktan sonra ilave bir ücret istenmemeli. Bazı bankalar limit aşımı ücreti istemiyor. Kimisi de limiti aşınca bu parayı tahsil ediyor. Tüketici limiti aştığında bir uyarı almalı." ifadelerini kullanıyor. Bol'a göre, mağduriyet bankaya iletildikten sonra sonuç alınamazsa hemen tüketici hakem heyetlerine başvurulmalı. Kart sözleşmesi imzalanırken iyi okunmalı. Limit aşımına müsaade edilip edilmediği, kart ücretinin ne olduğu iyi incelenmeli.

Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'nun 9. maddesinde "Kart çıkaran kuruluşlar, kart hamilleri talep etmedikçe kart limitlerini artıramazlar. Kart hamillerinin harcamalarıyla kart limitlerini aşmaları halinde, aşılan miktara işlem tarihi ile ödeme tarihi arasındaki süre için, akdi faizden başka herhangi bir ücret talep edilemez." deniliyor.

KREDİ KARTI SAYISINDA ARTIŞ HIZI YAVAŞLADI

Ocak 2003 - 15.695.684

Haziran 2003 - 17.001.962

Aralık 2003 - 19.863.167

Ocak 2004 - 20.364.736

Haziran 2004 - 23.160.807

Aralık 2004 - 26.681.128

Ocak 2005 - 26.821.370

Haziran 2005 - 28.404.457

Aralık 2005 - 29.978.243

Ocak 2006 - 30.018.477

Haziran 2006 - 31.289.405

Ekim 2006 - 31.473.031

HANGİ BANKA NE KADAR KART ÜCRETİ ALIYOR? (YTL)

Yapı Kredi - 35

Garanti Bankası - 25

İş Bankası - 25

Akbank - 25

Finansbank - 25

Vakıfbank -

HSBC - 25

Denizbank - 25

Halkbank -

Ziraat Bankası -

Fortisbank - 25

Citibank - 30

Oyakbank - 25

Yahya Çark