'Teşvik'de Sabrın Sonu Mu? / Yahya Arıkan

 

Başbakan Erdoğan’ın 5 Nisan’da açıkladığı yeni teşvik paketi eleştirileri de beraberinde getirdi. İşverenler yeni sistemi desteklerken, örneğin DİSK, amacın “bölgesel eşitsizliğin giderilmesi değil, kamu kaynakların sermaye kesimlerine aktarılmak" olduğunu savundu. Özellikle teşvik paketinde yatırımcıya sağlanan “prim desteğinin” işsizlik fonundan karşılanmasına tepki gösterildi.

 

Anımsanırsa; aslında teşvik sistemimiz çok da eski değildi. Bir önceki teşvik paketi Temmuz 2009’da şekillendirilmişti. Daha öncesinde de bir çok teşvik “çare” olarak sunulmuştu. Şimdi çok kısa denilecek bir zamanda yine “stratejik” bir hamle yapma ihtiyacı doğdu. Umarız bu kez “sabrın sonu selamettir” sözüne uygun olarak önlemler filiz verir.

Ve takipçilerimiz bilir ki; biz de bu köşeden; ekonomideki temel sorunlardan birinin “cari açık” olduğunu mücadele için yeni bir teşvik sistemi gerektiğini aylar öncesinden yazmıştık.

Görüyoruz ki; açıklanan teşvik sisteminin başlıca hedefi de bu eksende şekillenmiş. “Cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı ve ürünlerin üretiminin artırılması” amacı dışında, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi, destek unsurlarının etkinliğinin artırılması, kümelenme faaliyetlerinin desteklenmesi ve teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta-yüksek teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi de sistemin hedefleri.

2009 yılındaki teşviklere göre temel fark ise bölgesel teşvik yerine il bazında destek uygulanması. Sistemde dört farklı teşvik unsuru var. “Genel”, “bölgesel”, “büyük ölçekli” ve “stratejik yatırımlar”a teşvik planı uygulanacak.

“Genel Teşvik” uygulamalarında bölge ayrımı yapılmaksızın; teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari sabit yatırım tutarı şartını sağlayan yatırımların, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti destekleri ile desteklenmesine devam edilecek.

Hangi il Hangi Bölgede?

“Bölgesel Teşvik”de, il bazlı bir sistem getiriliyor ve Türkiye 6 bölgeye şöyle ayrılıyor.

- 1. Bölge: Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla.

- 2. Bölge: Adana, Aydın, Bolu, Çanakkale, Denizli, Edirne, Isparta, Kayseri, Kırklareli, Konya, Sakarya, Tekirdağ, Yalova.

- 3. Bölge: Balıkesir, Bilecik, Burdur, Gaziantep, Karabük, Karaman, Manisa, Mersin, Samsun, Trabzon, Uşak, Zonguldak.

- 4. Bölge: Afyonkarahisar, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hatay, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kütahya, Malatya, Nevşehir, Rize, Sivas.

- 5. Bölge: Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli, Yozgat.

- 6. Bölge: Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van.

BÖLGESEL TEŞVİKLER HANGİ DESTEKLERİ KAPSIYOR?
Destek Unsurları		I	II	III	IV	V	VI
KDV İstisnası		ü	ü	ü	ü	ü	ü
Gümrük Vergisi Muafiyeti		ü	ü	ü	ü	ü	ü
Vergi İndirimi Yatırıma Katkı Oranı (%)	OSB Dışı	15	20	25	30	40	50
	OSB İçi	20	25	30	40	50	55
Sigorta Primi İşveren His. Desteği -Destek Süresi	OSB Dışı	2 YIL	3 YIL	5 YIL	6 YIL	7 YIL	10 YIL
	OSB İçi	3YIL	5 YIL	6 YIL	7 YIL	10 YIL	12 YIL
Yatırım Yeri Tahsisi		ü	ü	ü	ü	ü	ü
Faiz Desteği		YOK	YOK	ü	ü	ü	ü
Gelir Vergisi Stopaj Desteği		YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 YIL
Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği - Destek Süresi		YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 YIL

Bölgesel Teşvikler’in nasıl uygulanacağı tabloda detaylı bir şekilde görülebilir. Dikkat çeken nokta, eğer yatırım 6. Bölge’de yapılırsa “yeni olarak” asgari ücret üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği verilecek.

Yeni teşvik sisteminde “yatırım dönemi içinde de” indirimli gelir/kurumlar vergisi uygulaması imkanı var. 2, 3, 4, 5 ve 6. Bölgelerdeki yatırım için, yatırıma katkı oranının belirli yüzdesi; bölgelere göre yüzde 10-80 oranına ulaşıncaya kadar, yatırım döneminde tüm faaliyetlerinden elde ettiği kazançlara da uygulanabilecek.

Ayrıca OSB’lerdeki yatırımlar, sektörel işbirliğine dayalı yatırımlar ve TÜBİTAK’ın desteklediği Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik yatırımlar, yatırımın bulunduğu bölgenin bir alt bölgesine sağlanan destek unsurlarından yararlanacak.

Sistemde; “Büyük Ölçekli Yatırımlara Destek” de önemli bir ayak. Teknoloji ve Ar- Ge kapasitesini artıracak ve uluslararası alanda rekabet üstünlüğü sağlayacak yatırımlara; “KDV İstisnası”, “Gümrük Vergisi Muafiyeti”, “Vergi İndirimi”, “Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği” ve “Yatırım Yeri Tahsisi” desteği olacak. Yatırım 6. Bölge’de yapılmışsa yine asgari ücret üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği de var.

BÜYÜK ÖLÇEKLİ YATIRIMLARA HANGİ DESTEKLER VAR?
Destek Unsurları		I	II	III	IV	V	VI
KDV İstisnası		ü	ü	ü	ü	ü	ü
Gümrük Vergisi Muafiyeti		ü	ü	ü	ü	ü	ü
Vergi İndirimi Yatırıma Katkı Oranı (%)	OSB Dışı	25	30	35	40	50	60
	OSB İçi	30	35	40	50	60	55
Sigorta Primi İşveren His. Desteği-Destek Süresi	OSB Dışı	2 YIL	3 YIL	5 YIL	6 YIL	7 YIL	10 YIL
	OSB İçi	3YIL	5 YIL	6 YIL	7 YIL	10 YIL	12 YIL
Yatırım Yeri Tahsisi		ü	ü	ü	ü	ü	ü
Faiz Desteği		YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	YOK
Gelir Vergisi Stopaj Desteği		YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 YIL
Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği -Destek Süresi		YOK	YOK	YOK	YOK	YOK	10 YIL

Yeni Teşvik Sistemi ile bazı yatırımlar, 5. Bölge’de olmasalar da aynı desteklerden yararlanabilecekler. Öncelikli alanlarda yapılacak yatırımlar 2, 3, 4 ve, 5. bölgelerde yer alması durumunda 5. Bölge desteği alabilecek. Bu yatırım konuları ise şöyle: “Otomotiv, uzay veya savunma sanayine yönelik test merkezleri, rüzgar tüneli, tasarım. Belirli büyüklükte ve özellikte belirli ilaç ve savunma sanayi yatırımları. Özel sektörce gerçekleştirilecek ilk, orta ve lise eğitim yatırımları, denizyolu ve demiryolu ile yük ve yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar, madencilik yatırımları, Bakanlar Kurulu’nca belirlenen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri’nde yapılacak turizm yatırımları.

Stratejik Yatırımlar’a teşvik

Yeni sistemde “ithalat bağımlılığı yüksek ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik teşvikler” de mevcut. Stratejik yatırımlar ise şöyle tanımlanıyor:

- Asgari yatırım tutarı 50 milyon TL olan.

- Yüzde 50’den fazlası ithalatla karşılanan.

- Asgari yüzde 40 katma değer üreten.

- Üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değeri son 1 yıl itibariyle en az 50 Milyon dolar olan (Yurt içi üretimi olmayan mallarda bu şart aranmayacak).

- Münhasıran enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek enerji yatırımları.

Bu teşviklerde bölge ayrımı yapılmaksızın, ülkenin neresinde yapılırsa yapılsın Gümrük Vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi desteği, vergi indirimi, faiz desteği, yatırım yeri tahsisi, bina inşaat harcamalarına KDV iadesi ve sadece 6. bölgedeki yatırımlar için 10 yıl süreyle uygulanmak üzere Gelir Vergisi stopajı desteği verilecek.

STRATEJİK YATIRIMLARA VERİLECEK DESTEKLER
Destek Unsurları	Tüm Bölgeler
KDV İstisnası	Var
Gümrük Vergisi Muafiyeti	Var
Vergi İndirimi - Yatırıma Katkı Oranı (%)	Yüzde 50
Sigorta Primi İşveren His. Desteği - Destek Süresi	7 Yıl (6. Bölgede 10 Yıl)
KDV İadesi	500 Milyon TL’nin üzerindeki yatırımların bina-inşaat harcamaları için
Yatırım Yeri Tahsisi	VAR
Faiz Desteği	Yatırım tutarının yüzde 5’ini geçmemek kaydıyla azami 50 Milyon TL’ye kadar
Gelir Vergisi Stopaj Desteği	Sadece 6. Bölge yatırımları için 10 Yıl
Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği -Destek Süresi	Sadece 6. Bölge yatırımları için 10 Yıl

Stratejik yatırımlarda, diğer yatırımlardaki teşviklere ek olarak KDV İadesi Teşvik’i de mevcut.

Değerli okurlar; bu sistemi işler hale getirmek için gerekli yasal ve idari düzenlemeler henüz yapılmadı. Bu düzenlemelerle birlikte sistemin aksayan ve eksik olan yönleri üzerinde ayrıca durulması yerinde olur..

(Kaynak: yahyaarikan.com | 12.04.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.