Yıllık Gelir Vergisi Beyannamenizi Vermeye Hazır Mısınız? (3) / Recep Bıyık

 Yazı dizimizin üçüncü konusu; menkul sermaye iratları. Gelir Vergisi Kanunu'nun 75. maddesinde tanımlanan ve sayılan faiz, kâr payı benzeri gelirler, menkul sermaye iradı olarak gelir vergisine tabi bulunmaktadır.

Faiz ve benzeri gelirlerden oluşan menkul sermaye iratları yaygın olarak stopaj yoluyla vergilenmektedir. Çoğu menkul sermaye iradı için stopaj nihai vergileme şekli olup bu gelirler beyan edilmemektedir.

Aşağıda yaygın olarak elde edilen menkul sermaye iratlarının beyanı özetlenecektir.

1. Menkul sermaye iradının tanımı

Gelir Vergisi Kanunu'nun 75. maddesinde menkul sermaye iradı; sahibinin ticari, zirai ve mesleki faaliyeti dışında, nakdi sermaye veya para ile temsil edilebilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar olarak tanımlanmıştır. Maddede geçen "kira" kavramı, taşınmazların veya benzer varlıkların kiralanmasından elde edilen gelirleri nitelememekte, nakdi sermayenin bu ad altında bir getirisi olması durumunda bu geliri ifade etmektedir.

2. Menkul sermaye iradı sayılan gelirler

Yukarıda belirtilen maddede menkul sermaye iradı tanımlandıktan sonra, kaynağı ne olursa olsun bazı gelir unsurlarının menkul sermaye iradı olduğu belirtilmiş ve bu gelirler tek tek sayılmıştır.

Sayılan gelirlerden yaygın olarak elde edilen bir kısmı şunlardır:

· Her çeşit hisse senetlerinin kar payları (temettü gelirleri)

· İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar)

· Kurumların yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kar payları

· Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri

· Her çeşit alacak faizleri

· Mevduat faizleri

· Katılım bankalarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları

· Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları

· Repo gelirleri

· Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından çeşitli adlarla yapılan ödemeler.

3. Tutarına bakılmaksızın beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları

Bazı menkul sermaye iratları, tutarına bakılmaksızın beyan dışıdır. Başka gelirler nedeniyle beyanname verilse de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Bu gelirler şunlardır:

· Mevduat faizleri

· Katılım bankalarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları

· Repo gelirleri

· Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından çeşitli adlarla yapılan ödemeler

· Kurumların, kârlarını sermayeye ekleyerek ortaklarına bedelsiz hisse senedi vermesi nedeniyle, ortaklarca elde edildiği kabul edilen kâr payları

· 01.01.2006 tarihinden itibaren ihraç edilen devlet tahvili ve Hazine bonolarının faiz gelirleri.

· 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen devlet tahvili ve Hazine bonolarının TL cinsinden faiz gelirleri.

4. Tutarı 1.170 lirayı geçmesi halinde beyan edilecek menkul sermaye iratları

Aşağıdaki gelirler, tutarı 1.170 lirayı geçmesi halinde yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilir.

· Yurtdışından elde edilen faiz, repo, kâr payı ve benzeri gelirler

· Her çeşit alacak faizleri

1.170 liralık tutar istisna değil, beyan sınırının tespitinde dikkate alınacak haddir. Gelir tutarının 1.170 lirayı geçmesi halinde, elde edilen gelirin tamamı beyan edilir

Söz konusu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı değil, elde dilen toplam gelir tutarı dikkate alınarak hesaplanır.

5. Tutarı 23 bin lirayı geçmesi halinde beyan edilecek menkul sermaye iratları

Aşağıdaki gelirler, tutarı 23 bin lirayı geçmesi halinde yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilir.

· Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları

· 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen devlet tahvili ve Hazine bonosu faizi gelirleri (dövize, altına veya başka bir değere endeksli)

· Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerden elde edilen faizler

Gerçek kişiler tarafından elde edilen kâr paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır. Kalan tutarın 23 bin liralık sınırı aşması halinde beyan edilmesi gerekir. Hesaplanan gelir vergisinden, kâr payı üzerinden kesilen stopaj tutarının tamamı mahsup edilir.

Yukarıda sayılan gelirlerin birden fazlasının elde edilmiş olması halinde 23 bin liralık had, söz konusu gelirlerin her biri için ayrı ayrı değil, elde dilen toplam gelir tutarı dikkate alınarak hesaplanır.

6. Eurobond faiz gelirleri

Eurobond, yabancı para cinsinden çıkartılıp yurt dışında satılan, uzun vadeli menkul kıymettir.

2011 yılında elde edilen ve 23 bin lirayı geçen Eurobond faiz gelirleri beyana tabidir. Beyan edilecek gelir faiz geliridir. Kur farkından kaynaklanan değer artışı beyan edilmez.

7. Beyan sınırının tespitinde dikkate alınacak gelirler

Gerek 1.170 liralık, gerekse de 23 bin liralık beyan sınırının tespitinde, menkul sermaye iratlarının, varsa istisna uygulandıktan sonra kalan kısımları dikkate alınır. Bu çerçevede örneğin; kâr payı elde edilmesi halinde, kâr payının istisna olan yarısı dikkate alınmaz.

Yukarıda bir kısmı belirtilen gelirlerden birden fazlasının elde edilmesi durumunda, her bir gelir unsuru ayrı ayrı değil, topluca dikkate alınır. Bu gelirler yanında istisna sınırını geçen konut kira geliri veya işyeri kira geliri varsa, bunlar da dikkate alınır.

8. Beyanname verme ve hesaplanan verginin ödeme zamanı

2011 yılında elde edilen beyana tabi menkul sermaye iratlarının, 2012 yılı Mart ayının (25 Mart 2012 Pazar olduğundan) 26'ncı günü akşamına kadar beyan edilmesi gerekmektedir.

Tahakkuk eden gelir vergisi, 2012 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir.

9. Beyan edilen gelirler üzerinden kesilen vergilerin mahsubu

Menkul sermaye iratları üzerinden kesilen vergilerden, beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısmı, beyanname üzerinden hesaplanan vergi tutarından mahsup edilir.

Yukarıda da belirtildiği gibi, kâr paylarının beyan edilmesi durumunda, beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kâr paylarının dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan vergi kesintisinin tamamının mahsup edilmesi gerekir.

10. Yurtdışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının elde ettikleri menkul sermaye iratlarının beyanı

Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan fazla bir süre yurt dışında yaşayan TC vatandaşları, Türkiye'de elde ettikleri vergi kesintisine tabi menkul sermaye iratları için tutarı ne olursa olsun beyanname vermeyeceklerdir.

Söz konusu kişilerin Türkiye'de elde ettikleri ve vergi kesintisine tabi tutulmamış menkul sermaye iratları için ise beyanname vermeleri gerekmektedir.

Yukarıda, menkul sermaye iratlarının beyanı ile ilgili kısa bir özet yapılmıştır. Daha ayrıntılı bilgi için Gelir İdaresinin www.gib.gov.tr adresinde yer alan rehberden yararlanmanızı öneririm.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 07.03.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.