Doğum Borçlanması / Arif Temir

  Doğum sonrası iki yıl boyunca çalışmamış olan kadınlar, her çocuk için iki yıllık süreyi aşmamak şartıyla borçlanma imkanından yararlanabilir...

5510 sayılı Yasa ile getirilen ve önceki yasalarda olmayan kadınlara tanınan doğum borçlanması en önemli sosyal güvenlik haklarından biridir.  Bu uygulama Avrupa'nın bir çok  ülkesinde uzun yıllardan beri uygulanırken ülkemizde ise yeni denilebilecek bir uygulamadır. Kadınlarımız çeşitli nedenlerden dolayı doğumdan sonra çalışamamakta ve hem cinslerine karşı daha geri duruma düşmekteydiler. Buda yetmezmiş gibi  kadınlarımız hem çocukla hemde sosyal güvencesizlikle uğraşıyordu. Bu uygulama ile sosyal güvenlik alanında çocuk yapmaktan dolayı oluşan mağduriyet giderilmiş denilebilir. Bazı Avrupa ülkelerinde doğumu teşvik etmek ve mağduriyeti gidermek amacıyla yaklaşık birbuçuk yıllık prim  doğumdan sonra çalışılmaması halinde devlet tarafından karşılanmaktadır.

HER ÇOCUK İÇİN 2 YIL
- Kimler doğum borçlanması yapabilir?
Aşağıdaki koşulları sağlayan kadınlar doğum borçlanması yapabilirler. 
- Kadın sigortalının  doğumdan önce (5510 sayılı Yasanın 4/a  (eski 506 sayılı Yasaya tabi ssk sigortalısı) kapsamında tescil edilmiş olması,
- Kadın sigortalının  adına kısa ya da uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması
- Çocuğun yaşaması,
-  Doğum borçlanması ne kadar süre için yapılır?
Doğum borçlanması en fazla iki çocuk için yapılabiliyor. Her   çocuk için en fazla iki yıl borçlanılıyor. Doğumdan sonraki iki yıl içinde çalışılmamış olması gerekiyor. İki yıllık sürenin bir kısmında çalışılıp prim ödenmişse  kalan çalışılmayan süre için de borçlanma yapılıyor.     

SİGORTADAN ÖNCEKİ... 
Örnek 1:  Ayşe hanım, 16.07.1998 tarihinde 506 sayılı Yasaya tabi olarak   çalışmaya başlamıştır. 08.06.2000 tarihinden itibarende çalışmamıştır. Ayşe hanım  10.11.1996 ve 08.06.2000 tarihlerinde iki doğum yapmıştır.
 Ayşe hanım  iki doğumu da borçlanabilecek midir? 
Ayşe hanım sigortalı çalışmaya başladığı tarihten sonra 08.06.2000 tarihinde yapmış olduğu doğumu borçlanabilecektir. Sigortalı olmadan önce  10.11.1996 tarihinde yapmış olduğu doğumu borçlanamayacaktır. 
Örnek 2: Fatma hanım,  19.08.1995 tarihinde 506 sayılı Yasaya tabi olarak   çalışmaya başlamıştır.  10.09.1996 tarihinde sigortalılığı sona ermiştir. 07.09.1999 tarihi itibariyle 1479 sayılı Kanun(Bağ-Kur) kapsamında çalışmaya başlamış ve sigortalılığı halen devam etmektedir. Fatma hanım 1992 yılında ve 2001 yılında iki doğum yapmıştır. 
Fatma hanım  bu iki doğumu borçlanabilecek midir?
Fatma hanımın birinci doğumu sigortalı olmadan önce  yaptığından, ikinci doğumuda 1479 sayılı Yasa (Bağ-Kur) kapsamında olduğu dönemde yaptığı için her iki doğumu da borçlanamaz.
4 ÇOCUĞU VARSA... 
Örnek 3:  Selvi hanım,  19.08.1991 tarihinde 506 sayılı Yasaya tabi olarak   çalışmaya başlamıştır. 30.10.1992 tarihinde işten ayrılmıştır. Selvi hanım, 1993, 1995, 1998 ve 2001 yıllarında doğum yapmıştır. Selvi hanım bu doğumları borçlanabilir mi?  
Selvi hanım bu 4 doğumdan hepsini borçlanamayacaktır. Bu doğumlardan tercih ettiği 2 doğumu borçlanabilecektir. 
Örnek 4: Berna hanım, 19.08.1995-02.04.1997 tarihleri arasında  506 sayılı Yasaya tabi olarak   çalışmıştır. 02.07.1998-12.05.1999 tarihleri arasında isteğe bağlı olarak prim ödemiştir. Berna hanım, 2000 ve 2003 yıllarında 2 doğum yapmıştır. 
Berna hanım bu iki doğumu da borçlanabilecek midir?  
Berna hanım,  her iki doğumu da borçlanabilecektir.
Örnek 5: Selma hanım,  16 yaşında 3308 sayılı Kanun tabi çırak olarak 1986 yılında çalışmıştır. Selma hanım adına 16 yaşındayken iş kazası ve meslek hastalıkları primi yatırılmıştır. 15.06.2008 tarihinde doğum yapmıştır. 
Selma hanımın  çıraklık dönemindeki sigortalılığı borçlanmasını sağlar mı? 
Çıraklıkta ödenen sigorta primlerinden dolayı Selma hanım 15.06.2008 tarihinde yapmış olduğu doğumu borçlanabilir. 

İŞE BAŞLADIKTAN SONRA
Örnek 6: Sevil hanımın 02.03.1999-01.06.2007  tarihleri arasında 2925 sayılı Kanuna göre tarım sigortalılığı bulunmaktadır. Sevil hanım, 2008 yılında doğum yapmıştır. 
Sevil hanım doğum borçlanması yapabilir mi?
Sevil hanım, 5510 sayılı Yasanın  4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılığı bulunmadığından doğum borçlanması yapamayacaktır.
Örnek 7: Leyla hanım,  19.08.1985-19.10.1985 tarihleri arasında  506 sayılı Yasaya tabi olarak  bir ay çalışması vardır.  Leyla hanım,  01.06.1987 tarihinde ilk doğumunu 04.05.2001 tarihinde de ikinci doğumunu yapmıştır. Leyla hanımın ikinci çocuğu doğumdan 8 ay sonra ölmüştür. 
Leyla hanım ne kadar doğum borçlanması yapabilecektir?
Leyla hanım, birinci doğumdan sonra iki yıllık sürenin tamamını borçlanabilecek. İkinci doğumdan dolayı sadece çocuğun yaşadığı süre kadar olan kısmı borçlanabilecek. Buna göre Leyla hanım,  doğumdan dolayı 2 yıl 8 aylık süreyi borçlanabilecek.
Örnek 8: Sinem hanımın 1994 yılında 5 günlük 506 sayılı Yasaya tabi  sigortalılığı vardır. Sinem hanım 01.03.2010 tarihinde doğum yapmıştır. Sinem hanım, 01.01.2011 tarihinde(4/a kapsamında) çalışmaya başlamıştır. 
Sinem hanım ne kadar süre doğum borçlanması yapabilir?
Sinem hanım, doğumdan sonraki çalışmaya başladığı süreleri borçlanamaz. Bu nedenle doğumdan sonraki  çalışmadığı  10 ayı borçlanabilir.

BELGELER NELER?
-  Doğum borçlanması için nereye müracaat edilir?
Hizmet borçlanmalarında 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi sigortalıların borçlanma işlemleri sigortalının en son çalışmasının/hizmetinin geçtiği sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine yapılır.
-  Doğum borçlanması için  hangi belgeler istenir?
Doğum borçlanması talebinde bulunan kadınlardan herhangi bir belge istenmez. SGK kayıtlarına göre işlem yapılır.
Ücretsiz doğum ya da analık izni sürelerinin borçlanması...
5510 sayılı Yasanın  4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine(eski SSK'ya) tabi kadın sigortalıların 854 sayılı Deniz İş Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın İş Kanunu  gereğince kullandıkları ücretsiz doğum ya da analık izin süreleri işyerinden alacakları belgelerle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurmaları durumunda borçlandırılır. 
Örnek: Nur hanım, doğumdan önce kullanmış olduğu 8 haftalık doğum izni süresini borçlanabilir.

NE KADAR SÜREDE ÖDENİR?
-  Doğum borçlanması hangi statüde değerlendirilir?
Doğum borçlanması devam etmekte olan en son statüdeki sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Sigortalılık devam etmiyorsa 4/b kapsamında değerlendirilir.
Örnek: Başak hanım, 1992 yılında   40 günlük 506 sayılı Yasaya tabi  sigortalılığı vardır. Başak hanım 1994 yılında doğum yapmıştır. 1998 yılından itibaren de  4/b'li(eski bağkurlu) olarak prim ödemektedir. Başak hanım, 2011 yılında 1998 yılında yapmış olduğu doğumu borçlandığında ödediği primler 4/b'li(bağkurlu) olarak değerlendirilir. 
- Doğum borçlanması primi ne kadar sürede ödenir?
Borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemesi gerekiyor.  Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar için ise yeni başvuru şartı aranır. Primi ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmaz.

Ay içinde 30 günden az prim ödenen sigortalıların doğum borçlanmasında dikkate alınacak sürelerinin hesaplanması...
Doğum borçlanması talebi kabul edilen kadın sigortalının iki yıllık borçlanma süresi içinde zorunlu sigortalı hizmetlerinin olması halinde zorunlu sigortalılık süreleri borçlanma sürelerinden düşülür. Ay içinde zorunlu sigortadan geriye kalan süreler 30 güne tamamlanacak şekilde borçlanma süresi olarak kabul edilir...

Doğum borçlanması miktarı nedir?
Doğum borçlanması prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak kaydı  ile belirlenir. Günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanır. Prime esas kazancın alt ve üst sınırı asgari ücret artışına göre değişmektedir. 01.01.2012-30.06.2012 döneminde;
Günlük kazancın alt sınırı: 29,55 
Günlük kazancın üst sınırı: 192,07 
Örnek: Şenay hanım bir doğumdan dolayı çalışmadığı 2 yıllık süreyi  borçlanmak istemektedir. Şenay hanımın  ödeyeceği prim miktarı ne kadar olur? 
Şenay hanım,  alt sınırdan iki yıl borçlanmak isterse aylık 283, 68  TL olmak üzere iki yıl için ödeyeceği prim tutarı 6.808,32 TL olur.
Şenay hanım,  üst sınırdan iki yıl borçlanmak isterse aylık 1.843,92 TL olmak üzere iki yıl için ödeyeceği prim tutarı 44.254,08 TL olur.

YARIN:
- Yurtdışında çalışanlar nasıl borçlanır?
- Ödeme hangi para birimi üzerinden yapılır?
- Çifte emeklilik şansı var mıdır?

(Kaynak: Güneş Gazetesi | 21.02.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.